Η παγκοσμιοποίηση, οι νέες τεχνολογίες, η κλιματική αλλαγή και οι πολιτικές που υιοθετούνται για την ανάσχεσή της, αλλά και οι μεταβολές στο δημογραφικό και στη σύνθεση του πληθυσμού, είναι ορισμένοι από τους καθοριστικούς παράγοντες που μεταβάλλουν ριζικά το παγκόσμιο τοπίο σήμερα δίνοντάς του τη μορφή που θα έχει στο εγγύς και στο απώτερο μέλλον.
Τους παράγοντες αυτούς σκιαγραφεί ετήσια έκθεση της ΕΥ με θέμα «Megatrends 2020 and beyond», στο πλαίσιο της οποίας εξετάζει τις νέες ισχυρές τάσεις που αναπτύσσονται σε παγκόσμιο επίπεδο και τις επιπτώσεις τους. Οπως επισημαίνει, μέσα σε λίγες εβδομάδες η πανδημία άσκησε μεγάλες πιέσεις στα συστήματα υγείας, ανέδειξε τις αδυναμίες των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας, βύθισε την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση και επέφερε ανατροπές στη συμπεριφορά των ανθρώπων και στον χώρο εργασίας.
Οπως διαπιστώνει η ΕΥ, τις τελευταίες δεκαετίες, παράγοντες όπως η παγκοσμιοποίηση και η ψηφιακή τεχνολογία οδήγησαν σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που, όμως, άρχισαν να υποχωρούν όταν διαπιστώθηκε ότι είχαν καταστρεπτικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην κοινωνία. Σύμφωνα με την ΕΥ, η κρίση της πανδημίας λειτουργεί ως καταλύτης δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για να αρχίσει μια νέα περίοδος μεγάλης ανάπτυξης και επιταχύνοντας τις τάσεις που βρίσκονταν ήδη σε εξέλιξη.
Στο νέο παγκόσμιο τοπίο που αναδύεται τώρα θα ενισχυθεί ο ρόλος των νέων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και το Ιντερνετ των Πραγμάτων, που θα αλλάξουν ριζικά την κατανάλωση και τη φύση της εργασίας, ενώ θα επιφέρουν νέες μεθόδους στην αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας. Η έκθεση «Megatrends 2020» εστιάζει στις ακόλουθες παγκόσμιας τάσεις, που διαπιστώνει ότι διαμορφώνουν ήδη το σήμερα, το αύριο και το απώτερο μέλλον:
– Απομάκρυνση από τον άνθρακα. Προκειμένου να αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή, αποτελεί κεντρική προτεραιότητα η μείωση και σταδιακή εξάλειψη των εκπομπών καυσαερίων. Αναγκαστικά η παγκόσμια οικονομία στρέφεται στην «ηλεκτροποίηση των πάντων», όπως χαρακτηριστικά τονίζει η έκθεση αναφερόμενη στη θέρμανση, στη βιομηχανική παραγωγή και σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα. Εκτιμά, έτσι, ότι η χρήση καθαρής ενέργειας δημιουργεί νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες.
– Νέος τεχνολογικός και οικονομικός ψυχρός πόλεμος. Η άνοδος του λαϊκισμού, οι εμπορικοί πόλεμοι ανάμεσα στις μεγάλες οικονομίες που τοποθετούν σε μαύρες λίστες εταιρείες του αντίπαλου στρατοπέδου, ο διεθνής ανταγωνισμός στον τομέα της τεχνολογίες και οι κυβερνοεπιθέσεις διαμορφώνουν ένα σκηνικό ακήρυκτου πολέμου.
– Οικονομία της συμπεριφοράς. Η συμπεριφορά των καταναλωτών καταγράφεται από τις κινήσεις τους στο Ιντερνετ και τη χρήση των κινητών τηλεφώνων τους. Δίνει, έτσι, σε κυβερνήσεις και επιχειρήσεις τη δυνατότητα να γνωρίζουν αλλά και να επηρεάσουν στο μέλλον τη συμπεριφορά των ανθρώπων.
– Συνθετικά ΜΜΕ. Τα τελευταία χρόνια είναι όλο και συχνότερο το φαινόμενο της παραγωγής ψευδών ειδήσεων, της παραποίησης δεδομένων ή ειδήσεων με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης ή άλλων σύγχρονων τεχνολογιών. Προκειμένου να διασφαλίσουν την εμπιστοσύνη της κοινωνίας και την αξιοπιστία τους, κυβερνήσεις και επιχειρήσεις πρέπει να αναζητήσουν τρόπους με τους οποίους θα είναι δυνατόν να εξακριβώνονται η γνησιότητα και η ακρίβεια των ειδήσεων και των δεδομένων.
– Το μέλλον της σκέψης. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η χρήση των κινητών τηλεφώνων έχουν επηρεάσει τον τρόπο σκέψης μας και αναμένεται στο μέλλον να επηρεαστεί η σκέψη μας περισσότερο από τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική και τα αυτόνομα οχήματα. Θα προκύψουν, έτσι, τεράστιες προκλήσεις σχετικές με το πώς αλληλεπιδρούν επιχειρήσεις και κυβερνήσεις με τους εργαζομένους, τους καταναλωτές και τους πολίτες.
– Απελευθέρωση της εργασίας. Ο σύγχρονος τρόπος αλλάζει άρδην. Σήμερα, είναι πλέον ορατό ένα μέλλον χωρίς Σαββατοκύριακα, με συνταξιούχους 30 ετών και εργαζομένους 70 ετών, όπου η διά βίου μάθηση αναμένεται να υποκαταστήσει τα πανεπιστήμια.
Για τις επιχειρήσεις, οι νέες τάσεις δημιουργούν μεγάλες προκλήσεις. Οι επιχειρήσεις που θα ξεχωρίσουν στο μέλλον είναι αυτές που θα κατανοήσουν εγκαίρως τις νέες τάσεις, θα προσδιορίσουν τον σκοπό τους αναλόγως και θα προχωρήσουν εγκαίρως στον μετασχηματισμό τους αδιαφορώντας για τις πρακτικές του παρελθόντος. Θα καταστούν, έτσι, πιο ανθεκτικές στο μέλλον.