Τις βασικές αλλαγές που θα φέρει στη νομοθεσία για τα δημόσια έργα προσδιόρισε το υπουργείο Υποδομών. Ανάμεσα στις προτεινόμενες ρυθμίσεις, η υποχρέωση όχι μόνο αιτιολόγησης μιας χαμηλής προσφοράς για ένα δημόσιο έργο, αλλά και η δέσμευση του εργολάβου από την αιτιολόγησή του, η ενίσχυση του συστήματος της μελετοκατασκευής και η δυνατότητα χρήσης της «ολυμπιακής» διαδικασίας απαλλοτριώσεων και για ιδιωτικά έργα.
Αντίθετα, φαίνεται να μην προχώρησαν οι προτάσεις για την εκτροπή των αναξιόπιστων οικονομικά εταιρειών από τους διαγωνισμούς.
Η νομοθεσία για τα δημόσια έργα τροποποιήθηκε τελευταία φορά το 2016, με τον ν. 4412. Ο νόμος αυτός ήρθε κατά βάση να ενσωματώσει δύο κοινοτικές οδηγίες για τα δημόσια έργα και τις δημόσιες συμβάσεις, δημιουργώντας ένα ενιαίο πλαίσιο. Στη συνέχεια δέχθηκε άπειρες τροποποιήσεις (σύμφωνα με το υπουργείο, 385), καθώς ανέκυψαν πολλά σοβαρά ζητήματα στην εφαρμογή του, με κύριο τις τεράστιες εκπτώσεις –ακόμη και κατά 50% ή 60%– σε έργα με μεγάλο προϋπολογισμό, αλλά και σε μελέτες.
Χθες ο υπουργός Υποδομών Κώστας Καραμανλής παρουσίασε στο υπουργικό συμβούλιο τις προτεινόμενες τροποποιήσεις της νομοθεσίας για τα δημόσια έργα. Μεταξύ αυτών:
– Θα αυξηθούν τα έργα που θα δημοπρατούνται με το σύστημα της μελετοκατασκευής (ο εργολάβος εκπονεί μεγάλο αριθμό μελετών που καθορίζουν τον τελικό σχεδιασμό του έργου). Στόχος είναι να ξεκινούν ταχύτερα οι διαδικασίες δημοπράτησης των έργων. Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις (άγνωστο σε ποιες) η περιβαλλοντική αδειοδότηση δεν γίνεται ύστερα από την ανάδειξη αναδόχου (δεν θα δρομολογείται από αυτόν), αλλά θα εκκινεί παράλληλα με τον διαγωνισμό και θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί πριν από την ανακήρυξη αναδόχου.
– Σε έναν διαγωνισμό, όταν η χαμηλότερη προσφορά έχει απόκλιση μεγαλύτερη του 10% από τον μέσο όρο των προσφορών που υποβλήθηκαν, τότε θα πρέπει να αιτιολογείται. Περαιτέρω, η αιτιολόγηση θα αποτελεί δεσμευτική συμφωνία και τμήμα της σύμβασης ανάθεσης, που δεν μπορεί να μεταβληθεί καθ’ όλη τη διάρκεια εκτέλεσης της σύμβασης.
– Η εγγύηση καλής εκτέλεσης θα υπολογίζεται επί του προϋπολογισμού δημοπράτησης του έργου και όχι επί της τελικής αξίας της σύμβασης.
– Η «ολυμπιακού τύπου» νομοθεσία για τις απαλλοτριώσεις (το αποκαλούμενο άρθρο 7α) θα μπορεί να χρησιμοποιείται και για ιδιωτικά έργα με σκοπό την ταχύτερη δημοπράτησή τους.
– Θα μπορούν και πιστοποιημένοι ιδιώτες να αναλαμβάνουν την επίβλεψη έργων, όπως γίνεται σήμερα από τον ανεξάρτητο μηχανικό στα έργα παραχώρησης.
– Ο ανάδοχος του έργου θα πρέπει να υποβάλλει ηλεκτρονικά και ανά τακτά διαστήματα τις επιμετρήσεις του, αντί αυτές να υπολογίζονται απολογιστικά (ανά κάποια διαστήματα, μετά το πέρας κάποιον εργασιών). Σύμφωνα με το υπουργείο, «το σύστημα μετατρέπεται σε δηλωτικό, από ελεγκτικό όπως ισχύει σήμερα».
– Η δυνατότητα προσφυγής στη διαιτησία θα δίνεται σε οποιοδήποτε έργο έχει προϋπολογισμό άνω των 10 εκατ. ευρώ. Για έργα κατώτερου προϋπολογισμού, θα απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου τεχνικού συμβουλίου. Σήμερα η διαιτησία προβλέπεται από τη νομοθεσία, αλλά δεν σχετίζεται άμεσα με τον προϋπολογισμό ενός έργου.
– Προωθείται η πλήρης αναμόρφωση των διατάξεων για τις μελέτες. Σύμφωνα με το υπουργείο, εισάγονται νέοι θεσμοί, όπως ο συμβατικός χρόνος υλοποίησης της μελέτης, η ιδιωτική επίβλεψη τόσο στο στάδιο της εκπόνησης όσο κυρίως στο στάδιο της παραλαβής (checkers). Οι νέοι αυτοί θεσμοί έχουν στόχο να ενισχύσουν την ποιότητα των μελετών και συνακόλουθα την ποιότητα των παραγόμενων έργων.