ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Επιστροφή στις –πιο αισιόδοξες– εκτιμήσεις της εαρινής πρόγνωσης του περασμένου Μαΐου για το 2020 σηματοδοτεί η φθινοπωρινή πρόγνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ευρωπαϊκή οικονομία. Σημαντικά προς τα κάτω, ωστόσο, αναθεωρείται η εκτίμηση για τη μεγέθυνση του ΑΕΠ το 2021, καθώς είναι σαφές ότι ο κορωνοϊός θα συνεχίζει να δρα ανασταλτικά για την οικονομική δραστηριότητα και το επόμενο έτος.
Σύμφωνα με τις νέες προβλέψεις, που δημοσιεύθηκαν χθες, το ΑΕΠ της Ε.Ε. αναμένεται να συρρικνωθεί φέτος κατά 7,4% – όσο προβλεπόταν και την άνοιξη, και λιγότερο από την ύφεση 8,3% που προβλεπόταν στην ενδιάμεση πρόγνωση του Ιουλίου. Αντιστοίχως, η ύφεση στην Ευρωζώνη αναμένεται να φτάσει το 7,8% (έναντι εκτίμησης 8,7% τον Ιούλιο και 7,7% τον Μάιο).
Η ανάκαμψη προβλέπεται πλέον να περιοριστεί στο 4,1% το 2021 για την Ε.Ε. (τον Ιούλιο προβλεπόταν εκτίναξη της τάξεως του 6,1%) και στο 4,2% για την Ευρωζώνη (αντί 5,8% που ήταν η εκτίμηση του Ιουλίου). Τόσο η Ε.Ε. όσο και η Ευρωζώνη προβλέπεται να μεγεθυνθούν κατά 3% το 2022.
«Αυτό συνεπάγεται ότι το ΑΕΠ της Ε.Ε. στο τέλος του 2022 θα είναι οριακά χαμηλότερο από τα προ πανδημίας επίπεδα», δήλωσε στη συνέντευξη όπου παρουσίασε τα κεντρικά μηνύματα της νέας πρόγνωσης ο επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι. «Δυστυχώς, όμως, αυτό δεν θα ισχύει σε όλα τα κράτη-μέλη», πρόσθεσε, σε μία αναφορά στην άνιση φύση της αναμενόμενης ανάκαμψης.
Το αθροιστικό δημοσιονομικό έλλειμμα της Ευρωζώνης αναμένεται να εκτοξευθεί, ως αποτέλεσμα της ύφεσης αλλά και των μέτρων άμβλυνσης των συνεπειών της πανδημίας, από 0,6% του ΑΕΠ το 2019 σε 8,8% του ΑΕΠ φέτος.
Στη συνέχεια προβλέπεται ότι θα μειωθεί στο 6,4% του ΑΕΠ το 2021 και στο 4,7% (ακόμα σημαντικά υψηλότερο από το όριο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης) το 2022. Αντιστοίχως, το χρέος της οικονομίας της Ευρωζώνης θα αυξηθεί από 85,9% του ΑΕΠ το 2019 σε 101,7% φέτος, 102,3% του χρόνου και 102,6% του ΑΕΠ το 2022.
Εξετάζοντας την κατάσταση ανά κράτος-μέλος, η χώρα που έχει πληγεί σφοδρότερα όλων είναι η Ισπανία, της οποίας η οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 12,4% φέτος. Δεν είναι τυχαίο ότι οι επόμενες πέντε χώρες με τις χειρότερες επιδόσεις είναι οικονομίες με μεγάλη εξάρτηση από τον τουρισμό (Ιταλία με -9,9%, Κροατία με -9,6%, Γαλλία με -9,4%, Πορτογαλία με -9,3% και Ελλάδα -9%). Η μικρότερη ύφεση καταγράφεται στη Λιθουανία (2,2%) και στην Ιρλανδία (2,3%), ενώ η Σουηδία με την επίμαχη στρατηγική της ανοσίας της αγέλης βρίσκεται στην τρίτη θέση (3,4%).
Ιδιαίτερα ανθεκτική στην κρίση του κορωνοϊού αποδεικνύεται επίσης η πολωνική οικονομία (ΑΕΠ -3,6%), αλλά και αυτές βόρειων χωρών με εξαιρετικές υγειονομικές επιδόσεις (Δανία με ύφεση 3,9%, Φινλανδία με 4,3%, Εσθονία με 4,6%).
Οπως σημείωσε ο κ. Τζεντιλόνι, πέρα από την πιθανή παράταση της πανδημίας και την επιδείνωσή της, ο βασικός παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει σε ένα πιο αρνητικό σενάριο το 2021 είναι αν τα υποστηρικτικά μέτρα πολιτικής –υγειονομικά και δημοσιονομικά– «αποσυρθούν πρόωρα».
Επιπλέον, οι πιέσεις στις χρηματαγορές, «που δεν υφίστανται τώρα, δεν μπορούν να αποκλειστούν στο μέλλον». Ωστόσο, όπως κατέληξε, υπάρχει και η πιθανότητα οι εξελίξεις να αποδειχθούν καλύτερες του βασικού σεναρίου: οι ιατρικές καινοτομίες μπορεί να επιτρέψουν την ταχύτερη επιστροφή στην κανονικότητα.
Η φθινοπωρινή πρόγνωση της Κομισιόν, που καταρτίστηκε σε συνθήκες ακραίας αβεβαιότητας, βασίζεται σε δύο κρίσιμες υποθέσεις εργασίας: ότι τα περιοριστικά μέτρα κατά της πανδημίας θα διαρκέσουν ώς το τέλος του έτους και θα αρχίσουν να χαλαρώνουν σταδιακά μέσα στο 2021· και ότι οι εμπορικές σχέσεις της Ε.Ε. και του Ηνωμένου Βασιλείου θα διεξάγονται από 1ης Ιανουαρίου 2021 υπό τους όρους του ΠΟΕ (με άλλα λόγια ότι δεν θα υπάρξει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των δύο πλευρών). Η επίτευξη μιας τέτοιας συμφωνίας είναι ένα ακόμα upside risk που ενδεχομένως να οδηγήσει σε καλύτερα οικονομικά στοιχεία για το 2021 από αυτά που προβλέπει η Επιτροπή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα εφιαλτικά σενάρια της εαρινής πρόγνωσης σε περίπτωση δεύτερου lockdown (ύφεση 15,5% για το 2020) ή σφοδρού δεύτερου κύματος της πανδημίας (-10,5%) δεν υιοθετούνται πλέον από την Κομισιόν. Μένει να φανεί αν οι νεότερες εκτιμήσεις της θα αποδειχθούν ρεαλιστικές, δεδομένης της επαναφοράς μέτρων παρεμφερών με αυτά της άνοιξης σε όλη την Ευρώπη και της ραγδαίας εξάπλωσης του ιού.
Προσωρινή συμφωνία στις Βρυξέλλες για πρόσβαση στα κοινοτικά κονδύλια
Ενα κρίσιμο βήμα για την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ της γερμανικής προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έγινε χθες, όταν οι δύο πλευρές κατέληξαν σε μία προσωρινή συμφωνία για τη συμμόρφωση με το κράτος δικαίου και τη διασύνδεσή της με την πρόσβαση στα κονδύλια του κοινοτικού προϋπολογισμού.
Οπως δήλωσε ο Μίκαελ Κλάους, μόνιμος αντιπρόσωπος της Γερμανίας στην Ε.Ε., που ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων από την πλευρά του Συμβουλίου, η συμφωνία αποτελεί «ορόσημο» στην πορεία για την οριστικοποίηση του πακέτου του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) και του Ταμείου Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ.
«Ο νέος μηχανισμός αιρεσιμότητας θα ενισχύσει τη θωράκιση του προϋπολογισμού της Ε.Ε., όταν παραβάσεις των αρχών του κράτους δικαίου οδηγούν σε κακοδιαχείριση των κοινοτικών πόρων», τόνισε ο Γερμανός διπλωμάτης, προσθέτοντας: «Τώρα είναι η ώρα να καταλήξουμε σε συμφωνία και για το υπόλοιπο πακέτο […]
Με το δεύτερο κύμα της πανδημίας να χτυπά με σφοδρότητα τα κράτη-μέλη, δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο».
Την ικανοποίησή της με την εξέλιξη εξέφρασε και η πλευρά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. O ευρωβουλευτής Πέτρι Σαρβαμάα, που εκπροσώπησε το Κοινοβούλιο στις σχετικές διαπραγματεύσεις, είπε: «Καταλήξαμε σε μία ιστορική συμφωνία για τους Ευρωπαίους, που περίμεναν από εμάς να δράσουμε. Η χρήση των πόρων της Ε.Ε. πλέον τίθεται υπό την αίρεση της συμμόρφωσης με τις αρχές του κράτους δικαίου, μεταξύ των οποίων η ανεξαρτησία των εθνικών δικαστικών συστημάτων».
Σημειώνεται ότι η Πολωνία και η Ουγγαρία –τα δύο κράτη-μέλη εναντίον των οποίων έχουν κινηθεί διαδικασίες βάσει του άρθρου 7 της Συνθήκης για την Ε.Ε. για πολιτικές υπονόμευσης του κράτους δικαίου εκ μέρους των κυβερνήσεών τους– έχουν απειλήσει να μπλοκάρουν το ΠΔΠ και το Ταμείο Ανάκαμψης αν δεν τους ικανοποιήσει o σχετικός μηχανισμός που θα συμφωνούνταν μεταξύ Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και Κοινοβουλίου.
Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι για την ενεργοποίηση του ΠΔΠ και του Ταμείου απαιτείται η κύρωση της απόφασης περί ιδίων πόρων από όλα τα κράτη-μέλη.