To ερώτημα που απασχολεί το οικονομικό επιτελείο, μετά την ανακοίνωση του γενικού «απαγορευτικού», δεν είναι πλέον αν θα έχουμε φέτος διψήφια ύφεση, αλλά πόσο πάνω από 10% θα φτάσει.
Στις 21 του μηνός, που θα κατατεθεί ο προϋπολογισμός του 2021, ίσως υπάρχει λίγο ακριβέστερη εικόνα, αλλά με τα σημερινά δεδομένα στο υπουργείο Οικονομικών υπολογίζουν ότι η ύφεση θα επιβαρυνθεί κατά τουλάχιστον 2 μονάδες σε σύγκριση με τους υπολογισμούς του προσχεδίου για 8,2%. Πιθανώς θα πάει και ψηλότερα, σημειώνουν, καθώς τον Δεκέμβριο, ακόμη κι αν ανοίξουν τα μαγαζιά, η κίνηση θα είναι υποτονική.
Αν το lockdown συνεχιστεί και τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με τραπεζική πηγή, η ύφεση ίσως ξεπεράσει το 12%. Αλλά αυτό μένει να φανεί.
Η αγωνία –και η αβεβαιότητα– είναι ακόμη μεγαλύτερη για το 2021. Τώρα, πλέον, στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης θεωρούν ότι η εικόνα της πανδημίας το πρώτο τρίμηνο θα είναι πιο βίαιη απ’ ό,τι είχε αρχικώς υπολογιστεί και η ανάκαμψη θα είναι βραδύτερη. Βραδύτερη ανάκαμψη το 2021 έδειχναν ξεκάθαρα και τα στοιχεία της έκθεσης της Κομισιόν, την περασμένη Πέμπτη, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για όλη την Ευρώπη. Ετσι, υψηλόβαθμη πηγή του οικονομικού επιτελείου εκτιμούσε ότι στον προϋπολογισμό του 2021 μάλλον θα υιοθετηθεί το δυσμενές σενάριο του προσχεδίου, που προέβλεπε ανάκαμψη 4,5%-5% για το 2021. Ακριβώς τόσο, 5%, υπολογίζει την ανάκαμψη και η Κομισιόν, η οποία, ωστόσο, έχει συντάξει την έκθεσή της πριν από την κορύφωση του νέου κύματος της πανδημίας και το ελληνικό lockdown.
Υπάρχει κίνδυνος να είναι και χαμηλότερος ο ρυθμός και κάποιοι αναλυτές εκτιμούν ότι δεν θα φτάσουν όχι δύο χρόνια, αλλά ούτε και τρία για να καλυφθεί το χαμένο έδαφος της φετινής χρονιάς.
Μεγάλες αβεβαιότητες
Σε κάθε περίπτωση, οι αβεβαιότητες είναι μεγάλες. Σύμφωνα με την πηγή του οικονομικού επιτελείου, μία απ’ αυτές αφορά τις αντοχές των επιχειρήσεων. Μέχρι στιγμής κάποιες αύξησαν τις καταθέσεις τους στις τράπεζες και φαίνεται να έχουν «μαξιλάρι» ασφαλείας, αλλά για άλλες αυτό δεν είναι σίγουρο. Ακόμη και η «μαύρη» οικονομία, που δέχθηκε πλήγμα στην πανδημία, καθώς δεν στηρίχθηκε από το κράτος, μπορεί να κοστίσει στο ΑΕΠ, σημειώνει η πηγή.
Μια άλλη μεγάλη πηγή αβεβαιότητας αφορά τις εισροές πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Το δυσμενές σενάριο του προσχεδίου, που φαίνεται να υιοθετείται τώρα, προβλέπει πιο περιορισμένη εισροή από τα 5,5 δισ. του βασικού σεναρίου, που είχε χαρακτηριστεί υπερβολικά αισιόδοξη και στην οποία βασιζόταν η πρόβλεψη για ρυθμό ανάπτυξης 7,5%. Πάντως, στην κυβέρνηση δηλώνουν έτοιμοι να υποβάλουν το προσχέδιο σε μια βδομάδα και το σχέδιο τον Φεβρουάριο του 2021, ενώ προγραμματίζουν να προωθήσουν το 2021 κυρίως προγράμματα (όπως το Εξοικονομώ και κατάρτισης) και λιγότερο επενδύσεις, διευκολύνοντας την απορρόφηση των πόρων.
Οσον αφορά τις επιχειρήσεις, σχεδιάζεται η χρηματοδότησή τους μέσω των δανείων του Next Gen, αλλά η κυβέρνηση περιμένει πρώτα να ξεκαθαρίσει ότι τα δάνεια αυτά θα υπολογίζονται μεν στο χρέος, αλλά όχι και στο έλλειμμα.
Οσο είμαστε στο «κοπάδι», είμαστε ασφαλείς
Στο νέο, δυσμενές αναπτυξιακό υπόβαθρο και με τις ανάγκες λόγω πανδημίας να έχουν πολλαπλασιαστεί, τα δημοσιονομικά μεγέθη μοιραία επιδεινώνονται. Η κατάσταση φαίνεται να διασώζεται κάπως μόνο φέτος, για «τεχνικούς» λόγους, καθώς η Eurostat έκανε ένα απρόσμενο «δώρο» στην κυβέρνηση: χαρακτήρισε χρηματοοικονομικές συναλλαγές, που δεν επιβαρύνουν το έλλειμμα, μέρος των μέτρων στήριξης που πήρε η κυβέρνηση και έχουν προσωρινό χαρακτήρα, όπως η αναστολή φορολογικών υποχρεώσεων και η επιστρεπτέα προκαταβολή. Ετσι, το πρωτογενές έλλειμμα φέτος υπολογίζεται ότι θα διατηρηθεί κοντά στα προβλεπόμενα από το προσχέδιο επίπεδα, του 6,2% του ΑΕΠ, παρά την επιβάρυνση των πρόσθετων μέτρων 3,3 δισ. ευρώ.
Δεν ισχύει το ίδιο για το 2021. Εκεί το νέο σενάριο του οικονομικού επιτελείου διολισθαίνει στο δυσμενές του προσχεδίου, για πρωτογενές έλλειμμα 3% του ΑΕΠ, έναντι 1% του ΑΕΠ του βασικού σεναρίου. Κι αυτό γιατί τα μέτρα στήριξης προβλέπεται να διπλασιαστούν ή και να τριπλασιαστούν σε σχέση με τις προβλέψεις στο προσχέδιο ύψους 2 δισ. ευρώ, ενώ η ανάκαμψη θα έρθει πιο αργά και θα είναι μικρότερη.
Το σίγουρο είναι ότι χρειάζεται πολλή προσοχή, να μην ξεφύγει η δημοσιονομική κατάσταση, προειδοποιούν από το οικονομικό επιτελείο. Κι αυτό γιατί δεν θα κρατήσει για πάντα η άρση των δημοσιονομικών περιορισμών. Σε συνδυασμό με την απομάκρυνση της προοπτικής της επενδυτικής βαθμίδας, απαιτείται εγρήγορση. Το «κλειδί» του επόμενου διαστήματος, υποστηρίζουν, είναι να είμαστε «στο κοπάδι», μαζί με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη. Οσο είμαστε εκεί και δεν ξεφεύγουμε με υπερβολικές δαπάνες, είμαστε ασφαλείς. Οπως είπε χαρακτηριστικά ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης την περασμένη εβδομάδα, η εμπιστοσύνη των θεσμών και των αγορών είναι κρίσιμη για να αντέξουμε μέχρι να
τελειώσει ο κορωνοϊός.