Πάνω από το 50% του ετήσιου τζίρου αναμένεται να χαθεί στον κλάδο του λιανικού εμπορίου, καθώς το δεύτερο lockdown που ξεκίνησε χθες βρίσκει την αγορά ήδη πληγωμένη από την πρώτη υποχρεωτική αναστολή λειτουργίας και τα νοικοκυριά με λιγότερα χρήματα και μεγαλύτερη κόπωση.
Η εκτίμηση, μάλιστα, για απώλεια άνω του 50% του τζίρου θεωρείται μάλιστα σχετικά μετριοπαθής, καθώς πολλοί φοβούνται είτε ότι δεν θα αρθούν τα περιοριστικά μέτρα στις 30 Νοεμβρίου είτε ότι η άρση θα είναι μερική, με πολλούς περιορισμούς που ουσιαστικά δεν θα επιτρέψουν στη χριστουγεννιάτικη αγορά να λειτουργήσει όπως τα προηγούμενα χρόνια. Το παραπάνω, άλλωστε, άφησε να εννοηθεί ο ίδιος ο πρωθυπουργός στις ανακοινώσεις στις οποίες προέβη την Πέμπτη.
Μάλιστα, αυτή η δεύτερη μέσα σε λίγους μήνες αναστολή λειτουργίας του λιανεμπορίου –των φυσικών καταστημάτων, για την ακρίβεια– αναμένεται να επιφέρει ισχυρό πλήγμα όχι μόνο στις μικρές, αλλά και σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Κι αυτό διότι μπορεί οι τελευταίες να έχουν επενδύσει σημαντικά ποσά στις υποδομές που απαιτούνται για την ταχύτερη διεκπεραίωση των ηλεκτρονικών παραγγελιών, όμως αυτές σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντισταθμίσουν τις απώλειες, ειδικά στην παρούσα φάση, όπου αναμένεται βαθιά ύφεση στην οικονομία.
«Το πλήγμα από το δεύτερο lockdown θα είναι συντριπτικό στο λιανικό εμπόριο και η μέχρι και προ ολίγων εβδομάδων εκτίμηση του εμπορικού κόσμου στις έρευνες του ΙΝΕΜΥ – ΕΣΕΕ (Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας) για ετήσια πτώση τζίρου κατά 50% θα πρέπει να αναθεωρηθεί επί τα χείρω, αν και κάθε πρόβλεψη σήμερα είναι παρακινδυνευμένη. Τον περασμένο Απρίλιο, τον πρώτο δηλαδή μήνα του lockdown, ο κύκλος εργασιών στο λιανικό εμπόριο υποχώρησε συνολικά κατά 25%», επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Γιώργος Καρανίκας, μιλώντας στην «Κ».
Κόπωση
«Οι απώλειες αυτές θα ήταν κατά πολύ ισχυρότερες αν δεν υπήρχαν οι αυξημένες πωλήσεις των σούπερ μάρκετ και των φαρμακείων. Ομως, το δεύτερο “ημίχρονο” απέναντι στην πανδημία αναμένεται ακόμη πιο μακρύ και δύσκολο, καθώς ο κορωνοϊός καλπάζει απέναντι στην κόπωση κράτους, πολιτών και επιχειρήσεων», τονίζει ο κ. Καρανίκας.
«Ας είμαστε ρεαλιστές. Οι επιπτώσεις είναι πολύ αρνητικές. Το lockdown ισοδυναμεί περίπου σε ποσό μεγαλύτερο των 5 δισεκατομμυρίων σε μείωση του ΑΕΠ ανά μήνα. Βεβαίως δημιουργείται μια μετακίνηση ταμειακών ροών κάθε μορφής στην περίοδο μετά την επανεκκίνηση, αλλά η ζημία για την περίοδο της διακοπής δεν ανακτάται ποτέ για το λιανεμπόριο. Προφανώς είναι η έσχατη, αναγκαία όμως λύση, την οποία θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί», υποστηρίζει από την πλευρά του, μιλώντας στην «Κ», ο Γιώργος Αλεβίζος, οικονομικός διευθυντής του ομίλου Fourlis.
«Το δεύτερο lockdown στο λιανεμπόριο έρχεται εν μέσω εκπτώσεων και λίγες μέρες πριν από την Black Friday, που παραδοσιακά έφερνε σημαντικό κομμάτι του τζίρου. Ειδικά για τον δικό μας κλάδο, το νέο κλείσιμο των καταστημάτων σίγουρα θα επηρεάσει την αγορά. Από την άλλη, είναι σαφές σε όλους ότι σε αυτή τη συγκυρία προέχει η υγεία και είναι το απόλυτο μέλημά μας όλοι να τη διαφυλάξουμε», υποστηρίζει στην «Κ» ο Γιάννης Σίμος, επικεφαλής της διεύθυνσης Retail Business της Public MediaMarkt.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο νέος κύκλος ύφεσης στον οποίο εισήλθε το λιανεμπόριο και συνολικά η οικονομία έρχεται έπειτα από ένα μικρό διάλειμμα ανάπτυξης, το οποίο ακολούθησε τη μεγάλη κάμψη του κλάδου εξαιτίας της πρόσφατης χρηματοοικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που περιλαμβάνονται στην Ετήσια Εκθεση Ελληνικού Εμπορίου 2019 της ΕΣΕΕ, την περίοδο 2009-2018 το λιανεμπόριο απώλεσε σωρευτικά το 28,71% του τζίρου του, ενώ σε απόλυτο ποσό η μεταβολή ήταν 14,35 δισ. ευρώ.
Νέα συγκέντρωση στον κλάδο προκαλεί η πανδημία
Συγκέντρωση στο λιανεμπόριο, και μάλιστα δύο διαφορετικών διαστάσεων, προξενεί η πανδημία του κορωνοϊού. Η μία διάσταση είναι αυτή που αφορά την ισχυροποίηση των μεγαλύτερων λιανεμπορικών επιχειρήσεων έναντι των μικρών, γνωστή από τα προηγούμενα χρόνια της κρίσης, κυρίως διότι οι πρώτες μπορούν ευκολότερα να διαθέσουν τα προϊόντα τους μέσω άλλων καναλιών και κυρίως μέσω των ηλεκτρονικών καταστημάτων. Η δεύτερη, η οποία έχει ίσως μεγαλύτερο ενδιαφέρον, είναι αυτή που αφορά τη συγκέντρωση της αγοράς σε λιγότερους υποκλάδους του λιανεμπορίου.
Τα σούπερ μάρκετ, τα φαρμακεία και δευτερευόντως τα καταστήματα τεχνολογικών προϊόντων είναι οι λίγοι ωφελημένοι του λιανεμπορίου κατά την περίοδο της πανδημίας, με τα πρώτα να μετατρέπονται όχι απλώς σε πολυκαταστήματα, αλλά και σε παρόχους υπηρεσιών, ακόμη και τραπεζικών.
«Οι ηλεκτρονικές πωλήσεις δεν μπορούν επ’ ουδενί να αναπληρώσουν τις βαριές απώλειες που θα υποστεί το παραδοσιακό εμπόριο. Η πλήρης ψηφιοποίηση και η εκμετάλλευση του ηλεκτρονικού εμπορίου εξακολουθoύν να αποτελούν προνομιακά πεδία για ορισμένες μεγάλες, ιδιαιτέρως προβεβλημένες και ψηφιακά προηγμένες, εγχώριες και πολυεθνικές εταιρείες. Σίγουρα, μετά το πρώτο lockdown, αρκετές μικρομεσαίες επιχειρήσεις επένδυσαν στα ηλεκτρονικά τους καταστήματα και στο ψηφιακό μάρκετινγκ μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. Παρ’ όλα αυτά, το ψηφιακό χάσμα στην αγορά εξακολουθεί να είναι τεράστιο. Σήμερα, μόνο λίγο πάνω από το 20% των εμπορικών επιχειρήσεων διαθέτει υπηρεσία ηλεκτρονικών συναλλαγών, ενώ περίπου οι μισές επιχειρήσεις του κλάδου διαθέτουν κάποιο ενεργό κοινωνικό δίκτυο», επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Γ. Καρανίκας.
Από την άλλη, οι μεγάλοι λιανέμποροι έχουν προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις στις υποδομές υποστήριξης των ηλεκτρονικών πωλήσεων, από τα πληροφοριακά συστήματά τους έως την αύξηση των αποθηκών.
«Ως ο Νο 1 λιανέμπορος στο ηλεκτρονικό εμπόριο στην αγορά, με το 21% του ετήσιου τζίρου μας να προέρχεται από τις online πωλήσεις, είχαμε ήδη δρομολογήσει από καιρό σημαντικές επενδύσεις στους τομείς των e-commerce και logistics. Αυτούς τους μήνες όχι μόνο δεν επαναπαυθήκαμε, αλλά επιταχύναμε το πρόγραμμα των επενδύσεών μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το Public Marketplace, το οποίο αναπτύσσεται με αλματώδεις ρυθμούς. Από τις 246 συνεργαζόμενες επιχειρήσεις στην αρχή της πανδημίας, πλέον στο Public Marketplace συμμετέχουν περισσότερες από 1.900 μικρές και μεσαίες ελληνικές εταιρείες, ενώ μέχρι το τέλος του έτους προβλέπεται ότι ο αριθμός τους θα φτάσει τις 2.500. Αντίστοιχα, εμπλουτίστηκε η γκάμα μας, η οποία αγγίζει τα 2,2 εκατ. προϊόντα. Παράλληλα, το 2ο lockdown μάς βρίσκει με διευρυμένο το δίκτυο των συνεργατών στο κομμάτι των παραδόσεων και είμαστε σε θέση να καλύψουμε τη μεγάλη ζήτηση που θα έλθει σε οnline αγορές, με αμεσότητα και ταχύτητα. Τον Ιανουάριο, εξάλλου, θα είναι έτοιμες και οι επενδύσεις που έχουμε κάνει σε logistics και θα εξυπηρετούμε τους πελάτες μας με 22.000 τ.μ. αποθήκη», αναφέρει ο κ. Γ. Σίμος, επικεφαλής της διεύθυνσης Retail Business της Public MediaMarkt.
«Ο όμιλος Fourlis έχει επικεντρωθεί την τελευταία τριετία στην ανάπτυξη και ενδυνάμωση του καναλιού ηλεκτρονικών πωλήσεων, αρχής γενομένης με τα προϊόντα ΙΚΕΑ σε όλες τις χώρες δραστηριοποίησης, Ελλάδα, Βουλγαρία και Κύπρο. Στη συνέχεια, με τα προϊόντα αθλητικών ειδών Intersport στην Ελλάδα και πρόσφατα και στις υπόλοιπες χώρες, Ρουμανία, Βουλγαρία, Κύπρο και Τουρκία. Ολοκληρώθηκε επίσης επένδυση περίπου 4 εκατ. ευρώ για την επέκταση της κεντρικής αποθήκης του ομίλου στο Σχηματάρι, όπου προστέθηκαν επιπλέον 7.500 τ.μ. για την επαρκή κάλυψη των αναγκών που δημιουργούνται από την αύξηση των ηλεκτρονικών πωλήσεων», τονίζει ο κ. Γ. Αλεβίζος, οικονομικός διευθυντής του ομίλου Fourlis.
Εκρηκτική ανάπτυξη ηλεκτρονικού εμπορίου
«Αυτό που θα βλέπαμε ως διείσδυση του καναλιού ηλεκτρονικών πωλήσεων στα επόμενα 3 χρόνια, συμβαίνει μέσα σε διάστημα μερικών μηνών, με ό,τι αυτό σημαίνει σε ανάγκη βελτίωσης υποδομών και συνεργασιών με εξωτερικούς συνεργάτες», επισημαίνει ο οικονομικός διευθυντής του ομίλου Fourlis, επισημάνσεις μέσα από τις οποίες φαίνεται ξεκάθαρα το άλμα που έγινε στο ηλεκτρονικό εμπόριο από την άνοιξη κι έπειτα.
Ακόμη πιο εντυπωσιακό ήταν, βεβαίως, το άλμα στις ηλεκτρονικές πωλήσεις των σούπερ μάρκετ, ένας κλάδος που βρέθηκε στην ουσία απροετοίμαστος, αλλά επέδειξε σχετικά γρήγορα αντανακλαστικά. Ενδεικτικά είναι τα όσα είχε αναφέρει πριν από μερικές εβδομάδες ο επικεφαλής της «ΑΒ Βασιλόπουλος» κ. Βασίλης Σταύρου, μιλώντας σε συνέδριο για το λιανεμπόριο. «Φτάσαμε σήμερα στο 2% ηλεκτρονικών πωλήσεων, κάτι που προβλέπαμε ότι θα γίνει σε τέσσερα χρόνια από σήμερα. Οι ηλεκτρονικές πωλήσεις αντιστοιχούσαν προ πανδημίας στο 0,5% του τζίρου των καταστημάτων. Τον Μάρτιο το ποσοστό ξεπέρασε το 5% και σήμερα έχει σταθεροποιηθεί περίπου στο 2%», ανέφερε.
Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα η «ΑΒ Βασιλόπουλος» κατασκεύασε νέο κέντρο για τη διαχείριση των ηλεκτρονικών παραγγελιών το οποίο βρίσκεται στην περιοχή του Ρέντη. Εκεί θα υλοποιείται η διαδικασία παραλαβής – αποθήκευσης προϊόντων, η συλλογή παραγγελιών και από εκεί θα γίνεται και η αποστολή εμπορευμάτων στους πελάτες της Αττικής. Πρόσφατα, εξάλλου, ανακοινώθηκε η συνεργασία της αλυσίδας με την πλατφόρμα delivery.gr για την παράδοση των παραγγελιών εντός δύο ωρών.
Η «Σκλαβενίτης» προχώρησε στη δημιουργία δεύτερου κέντρου για τη διαχείριση των ηλεκτρονικών παραγγελιών (e-hub) στην οδό Πέτρου Ράλλη, ενώ διαθέτει ένα ακόμη, στον Γέρακα Αττικής που ανήκε στην caremarket.gr την οποία εξαγόρασε στις αρχές του 2020. Στα σχέδια της εταιρείας περιλαμβάνεται η δημιουργία e-hub και στη Θεσσαλονίκη, ενώ σκέψεις υπάρχουν και για περαιτέρω ενίσχυση των εν λόγω υποδομών στην Αττική. Μέχρι το τέλος 2020 ο όμιλος θα έχει προχωρήσει και στην αλλαγή της επωνυμίας του ηλεκτρονικού της σούπερ μάρκετ σε sklavenitis.gr.
Η πανδημία επίσπευσε τη λειτουργία του ηλεκτρονικού καταστήματος της «Μασούτης» και συνολικά τις επενδύσεις που χρειάζονταν για να υποστηρίξουν την υποδομή των ηλεκτρονικών πωλήσεων.
Συνολικά, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) οι επενδύσεις των αλυσίδων σούπερ μάρκετ για την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών τους καταστημάτων υπολογίζονται ότι από τις αρχές του έτους έως τον Σεπτέμβριο ανήλθαν σε 4,7 εκατ. ευρώ και υπολογίζεται ότι στο σύνολο του 2020 θα φτάσουν τα 8 εκατ. ευρώ.