Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα κληθούν αύριο να διευθετήσουν τρία σκληρά ζητήματα στην ψηφιακή σύνοδο κορυφής: το οικονομικό μέλλον της Ε.Ε., πώς θα συντονίσουν καλύτερα την αντιμετώπιση του δεύτερου κύματος της πανδημίας και τις πιθανότητες μιας συνετής συμφωνίας με τη Βρετανία για τη μετά το Brexit εποχή.
Το πρώτο θα είναι το πιο καθοριστικό στη διαμόρφωση του μέλλοντος για την Ε.Ε. και πιστεύουμε πως η Ε.Ε. θα διευθετήσει τη διένεξη που απειλεί να ακυρώσει τη συμφωνία για δημοσιονομική στήριξη ύψους 1,8 τρισ. ευρώ. Ισως, όμως, δεν τη διευθετήσει αύριο αλλά στη Σύνοδο Κορυφής στις 10 και 11 Δεκεμβρίου. Διαφορετικά, οι πρώτες δόσεις των εγγυήσεων ύψους 390 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να καθυστερήσουν και αντί για το β΄ τρίμηνο του 2021 να πάνε στο τρίτο τρίμηνο. Δεν θα ήταν μεγάλη η διαφορά εφόσον Ιταλία και Ισπανία θα μπορούν να δανείζονται από τις αγορές με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους. Το να ακυρωθεί πλήρως το πακέτο του 1,8 τρισ. ευρώ φαίνεται μάλλον απίθανο.
Τον Ιούλιο, οι ηγέτες της Ε.Ε. συμφώνησαν το πακέτο στήριξης. Ως συνήθως, όμως, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Μεσολάβησε το βέτο Ουγγαρίας και Πολωνίας, καθώς διαφωνούν στους πολιτικούς όρους που προβλέπει η συμφωνία. Η Πολωνία ενδέχεται να ανακαλέσει το βέτο αν προστεθεί μία διευκρίνιση, ότι οι όροι θα ισχύουν μόνον σε πολύ ειδικές περιστάσεις. Η Ουγγαρία, όμως, προβάλλει θεμελιώδεις αντιρρήσεις στην πρόβλεψη που τονίζει τη σημασία της ανεξάρτητης Δικαιοσύνης.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όπως και οι περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των «τεσσάρων φειδωλών», επιμένουν ότι για να είναι μια χώρα επιλέξιμη να δεχθεί την αρωγή της Ε.Ε. πρέπει να πληροί συγκεκριμένους όρους και να συμμερίζεται κοινές αξίες με τις άλλες.
Οι δύο χώρες δεν μπορούν να εμποδίσουν την Ε.Ε. να υιοθετήσει έναν μηχανισμό με πλειοψηφία 2/3. Χρειάζεται, όμως, ομοφωνία για το επταετές οικονομικό πλαίσιο και για να επιτραπεί στην Κομισιόν να εκδώσει ομόλογα, ώστε να χρηματοδοτήσει τη στήριξη με 750 δισ. ευρώ. Ετσι, η Ουγγαρία και η Πολωνία διαθέτουν έναν μοχλό άσκησης πίεσης.
Δεν μπορούν να αναστείλουν τη λειτουργία της Ε.Ε. Αν όμως δεν ψηφιστεί το Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ και το επταετές πρόγραμμα, θα είναι πολύ πιο επικίνδυνο. Αν διαπιστωθεί έλλειψη αλληλεγγύης στην Ε.Ε. θα ενισχυθεί ξανά η επιχειρηματολογία των λαϊκιστών που έχασαν έδαφος μετά την ήττα του Τραμπ, την αστάθεια γύρω από το Brexit και την πανδημία.
Δεδομένου, πάντως, ότι διακυβεύονται πολλά, είναι μεγάλες οι πιθανότητες να διευθετηθεί το ζήτημα. Επιπλέον, η Ε.Ε. παραμένει ο καλύτερος μηχανισμός παραγωγής συμβιβασμών που έχει επινοηθεί ποτέ για τη διευθέτηση συγκρούσεων μεταξύ χωρών. Και σε τελική ανάλυση, οι χώρες έχουν συμφέρον να συμφωνήσουν τελικά.
* Ο κ. Holger Schmieding είναι επικεφαλής των οικονομολόγων της επενδυτικής τράπεζας Berenberg.