Αντίστροφη μέτρηση για την υλοποίηση ενός από τα πιο φιλόδοξα σχέδια για την ελληνική οικονομία, την ώρα κατά την οποία αυτή περνά μία από τις βαθύτερες κρίσεις της, λόγω κορωνοϊού, ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα με την κατάθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή του ελληνικού Προσχεδίου Δράσης για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Αυτό που θέλει να δρομολογήσει το πολυσέλιδο σχέδιο είναι ούτε λίγο ούτε πολύ η αλλαγή προτύπου στην ελληνική οικονομία, έτσι ώστε να υποστηριχθεί η έξοδός της από την κρίση, όχι για να επιστρέψει στο γνώριμο, προβληματικό μοντέλο, αλλά σ’ ένα νέο, εξωστρεφές, ανταγωνιστικό, πράσινο και ψηφιακό. Ενα μοντέλο με λιγότερη παραοικονομία, με ένα φορολογικό σύστημα φιλικό προς την ανάπτυξη και ένα αποτελεσματικό δίκτυο κοινωνικής προστασίας. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν τα στελέχη της κυβέρνησης που ετοίμασαν το Πρόγραμμα, λαμβάνοντας υπόψη τους και την πρόταση της Επιτροπής Πισσαρίδη, η οποία αναμένεται να παρουσιαστεί αύριο.
Επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις συμβαδίζουν στο πρόγραμμα, διευκολύνοντας έτσι την προώθηση των δεύτερων, αφού θα υποστηρίζονται χρηματοδοτικά. Η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, για παράδειγμα, μέσω ενός ανταποδοτικού συστήματος επικουρικών συντάξεων περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα. Επίσης, μια ευρεία φορολογική μεταρρύθμιση, η οποία μεταξύ άλλων προβλέπει θέσπιση φορολογικών κινήτρων για ηλεκτρονικές συναλλαγές. Σύμφωνα με πληροφορίες, θα δοθούν κίνητρα, πιθανώς το α΄ τρίμηνο του 2021, υπό μορφή ελαφρύνσεων, για ηλεκτρονικές συναλλαγές με συγκεκριμένες κατηγορίες επαγγελματιών, που συνήθως φοροδιαφεύγουν.
Αν ήρθε η ώρα να γίνει το μεγάλο βήμα στον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας θα το δείξουν βεβαίως όχι οι καλές προθέσεις, αλλά η πράξη, καθώς η χώρα καλείται να ξεπεράσει το κακό παρελθόν της και να απορροφήσει 31,9 δισ. ευρώ σε 6 χρόνια. Οι έλεγχοι θα είναι αυστηροί, ανά εξάμηνο και τα περιθώρια σπατάλης, περιορισμένα. Αν δεν τα καταφέρει, οι πόροι –και η ευκαιρία– απλώς θα χαθούν.
Από τα 31,9 δισ. ευρώ του Next Generation EU, τα 28,9 δισ. ευρώ προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης (16,2 δισ. επιχορηγήσεις και 12,7 δισ. δάνεια), 2,3 δισ. ευρώ από το React–EU, το οποίο αφορά την αντιμετώπιση των συνεπειών της COVID-19 και μικρότερα ποσά από τα Ταμεία Δίκαιης Μετάβασης και Αγροτικής Ανάπτυξης. Ομως, όπως είπε μιλώντας στο ΣΚΑΪ, την Παρασκευή, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θόδωρος Σκυλακάκης, δεδομένου ότι προβλέπεται ευρεία κινητοποίηση του ιδιωτικού τομέα, συνολικά, μπορεί να φτάσουν οι επενδύσεις στα 45-50 δισ. ευρώ ώς το 2026, αν φυσικά απορροφηθεί το σύνολο των πόρων. Στόχος άλλωστε είναι να καλυφθεί το μεγάλο κενό σε επενδύσεις, εθνικό προϊόν και απασχόληση της τελευταίας δεκαετίας, που επιδεινώθηκε με τον κορωνοϊό. Ετσι, τα 12,7 δισ. ευρώ των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης σχεδιάζεται να δοθούν για επιχειρηματικές επενδύσεις, παράλληλα με μεταρρυθμίσεις για την απλοποίηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, την αύξηση της παραγωγικότητας και του εξαγωγικού προσανατολισμού των επιχειρήσεων.
Δομημένο σε 4 πυλώνες, το Προσχέδιο καταγράφει πλήθος προτάσεων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι εξής:
1. Πράσινη μετάβαση: Διασύνδεση των ελληνικών νησιών, εγκατάσταση εκατομμυρίων έξυπνων τηλεμετρητών ενέργειας, εκτεταμένο πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών και κτιρίων, επιχειρήσεων και Δημοσίου, ανάπτυξη προσβάσιμων σταθμών φόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα, εισαγωγή πολεοδομικών σχεδίων, που θα πληροφορούν για τις δυνατότητες χρήσης γης για σχεδόν τα 4/5 της χώρας, στρατηγικές αστικές αναπλάσεις, μεγάλες επενδύσεις σε αρδευτικά και αντιπλημμυρικά έργα, εγκατάσταση τηλεμετρητών για τον εντοπισμό διαρροών και την έξυπνη διαχείριση του νερού.
2. Ψηφιακή μετάβαση: Προεγκατάσταση υποδομής οπτικών ινών στα κτίρια, ανάπτυξη διαδρόμων δικτύου 5G σε όλους τους αυτοκινητόδρομους, ψηφιακός μετασχηματισμός επιχειρήσεων, με απόκτηση εξοπλισμού, υπηρεσιών cloud και διαδικτυακών υπηρεσιών, ψηφιακό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (ΕΦΚΑ), ψηφιοποίηση πολεοδομιών, δήμων, της Δικαιοσύνης κ.ά.
3. Απασχόληση, δεξιότητες και κοινωνική συνοχή: Μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, που ενισχύει τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη διατήρησή τους σε περιόδους κρίσης, μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, με το ανταποδοτικό σύστημα επικουρικών συντάξεων, προγράμματα κατάρτισης για ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων, μεταρρύθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την ενίσχυση της αυτονομίας των ελληνικών πανεπιστημίων, τη βελτίωση των επιδόσεών τους στην έρευνα και τη σύνδεσή τους με την αγορά εργασίας. Επίσης, προγράμματα ενίσχυσης της οικονομικής και κοινωνικής ένταξης ευάλωτων ομάδων και θωράκισης των κοινωνικών παροχών από κάθε καταχρηστική πρακτική.
4. Ιδιωτικές επενδύσεις και θεσμικός μετασχηματισμός: Mεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που περιλαμβάνουν ψηφιοποίηση, δράσεις κατά του λαθρεμπορίου, ηλεκτρονική διασύνδεση των ταμειακών μηχανών και των POS με τις φορολογικές αρχές, και χρήση τεχνητής νοημοσύνης για τη διευκόλυνση φορολογικών ελέγχων.
Ας σημειωθεί ότι οι προτάσεις έχουν μια υπερκάλυψη της τάξεως του 65%-70%, ως προς το ποσό των επιχορηγήσεων, 16,2 δισ. ευρώ. Ετσι, μαζί με τα δάνεια των 12,7 δισ. ευρώ φτάνουν περίπου στα 40 δισ. ευρώ. Αφού περάσουν από ελέγχους εδώ και από τις Βρυξέλλες θα καταλήξουν, στην τελική τους μορφή, στον προβλεπόμενο προϋπολογισμό. Η τελική πρόταση υπολογίζεται ότι θα κατατεθεί τον Φεβρουάριο, για να εγκριθεί ώς τον Ιούνιο και να αρχίσουν στη συνέχεια οι εκταμιεύσεις. Να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση έχει υπολογίσει στον προϋπολογισμό του 2021 εισροές 3,9 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και εκτιμά ότι θα συνεισφέρουν με 2 ποσοστιαίες μονάδες στην προβλεπόμενη ανάκαμψη του 4,8% του 2021.