ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Συμφωνία για την τροποποιημένη συνθήκη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) επετεύχθη στη χθεσινή συνεδρίαση του Eurogroup – ένα σημαντικό βήμα για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ, το οποίο είχε «κολλήσει» για ένα χρόνο. Η νέα συνθήκη ενισχύει τον ρόλο του ESM στον σχεδιασμό, στη διαπραγμάτευση και στην παρακολούθηση προγραμμάτων χρηματοοικονομικής βοήθειας προς κράτη-μέλη. Παράλληλα, το Eurogroup αποφάσισε την πρώιμη ενεργοποίηση του κοινού ταμείου ασφαλείας (common backstop) μέσω του ESM.
Στη συνέντευξη Τύπου μετά το πέρας της τηλεδιάσκεψης, οι ομιλητές χαιρέτισαν τον ρόλο του προέδρου του Eurogroup Πάσκαλ Ντόνοχιου στην υπέρβαση των ενστάσεων που εξακολουθούσαν να υπάρχουν. Ο επίτροπος Οικονομίας της Ε.Ε. Πάολο Τζεντιλόνι τόνισε τον ρόλο που έπαιξε στην επίτευξη συμφωνίας η μείωση των κινδύνων στον τραπεζικό τομέα, καθώς και η σημαντική ενίσχυσή του σε σχέση με πριν από δέκα χρόνια. Τη χαρά του εξέφρασε ο διευθύνων σύμβουλος του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ, λέγοντας ότι η μεταρρύθμιση του μηχανισμού «θα επιτρέψει την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης», ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των αγορών και των καταθετών στην Ευρωζώνη. Η πρώιμη εισαγωγή του common backstop, είπε ο κ. Ρέγκλινγκ, έχει μεγάλη σημασία σε μια εποχή που όλα τα μέλη της Ευρωζώνης πλήττονται από την κρίση του κορωνοϊού, καθώς θα περιορίσει τη μετάδοση της αστάθειας σε περίπτωση πτωχεύσεων τραπεζών.
Η συνθήκη του ESM τροποποιήθηκε στον απόηχο της ευρω-κρίσης ώστε να αποκτήσει ο μηχανισμός τη νομική βάση για τις διευρυμένες αρμοδιότητες που θα αναλάμβανε στο πλαίσιο ενίσχυσης της ΟΝΕ και της τραπεζικής ένωσης. Το Eurogroup κατέληξε σε προσωρινή συμφωνία επί της τροποποιημένης συνθήκης τον Ιούνιο του 2019. Ωστόσο στη Σύνοδο Κορυφής του περασμένου Δεκεμβρίου, ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε απέσπασε διατύπωση στα συμπεράσματα περί της ανάγκης «συνέχισης των τεχνικών εργασιών» για τη μεταρρύθμιση του μηχανισμού. Η Ρώμη επέμενε ότι πρέπει η θεσμική ενίσχυση του ESM να προχωρήσει παράλληλα με την εμβάθυνση της τραπεζικής ένωσης – και ειδικά της πανευρωπαϊκής εγγύησης καταθέσεων (EDIS). Πιο ακραίες φωνές, όπως αυτή του Ματέο Σαλβίνι, κραύγαζαν ότι οι αλλαγές στη συνθήκη άνοιγαν τον δρόμο για την επιβολή μνημονίων και την αναδιάρθρωση του ιταλικού χρέους (με ολέθριες συνέπειες για τους απλούς Ιταλούς ομολογιούχους).
Η διαδικασία έγκρισης της αναθεωρημένης συνθήκης είχε έκτοτε «παγώσει». Στο πρώτο Eurogroup της φετινής χρονιάς, ο στόχος που είχε θέσει ο διευθύνων σύμβουλος του ESM ήταν η πολιτική συμφωνία για τη νέα συνθήκη να έκλεινε τον Μάρτιο. Το ξέσπασμα της πανδημίας έφερε νέες καθυστερήσεις.
Με τη χθεσινή συμφωνία, ανοίγει ο δρόμος για να υπογραφεί η νέα συνθήκη τον Ιανουάριο και να ξεκινήσει η διαδικασία κύρωσης σε εθνικό επίπεδο. Αν, όπως αναμένεται, οι εθνικές διαδικασίες ολοκληρωθούν πριν από το τέλος του 2021, το διοικητικό συμβούλιο του Eυρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας θα μπορέσει να θέσει σε λειτουργία την 1η.1.2022 το common backstop, το οποίο θα βοηθάει να καλυφθούν οι ανάγκες εξυγίανσης ευρωπαϊκών τραπεζών έως ότου ολοκληρωθεί η οκταετής περίοδος ενεργοποίησης του Ενιαίου Ταμείου Εξυγίανσης (Single Resolution Fund). Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν το common backstop να ενεργοποιηθεί το 2024.