Παρότι η χώρα μας, από συστάσεως του σύγχρονου ελληνικού κράτους, έχει μακρά παράδοση εθνικών ευεργετών, δεν έχει καταφέρει να διαμορφώσει ένα σύγχρονο, διαφανές, αποτελεσματικό και ελκυστικό πλαίσιο για την προσέλκυση δωρεών. Θυμάμαι, μάλιστα, πως μία από τις πολλές προκλήσεις που κλήθηκε να διαχειριστεί η νέα κυβέρνηση όταν πρωτοανέλαβε τα καθήκοντά της ήταν η υλοποίηση της εμβληματικής δωρεάς του Ιδρύματος Νιάρχου για την Υγεία – ύψους αρκετών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι το ελληνικό Δημόσιο δεν ήταν σε θέση να απαντήσει με σαφήνεια για το εύρος της δωρεάς, το περιεχόμενο, το χρονοδιάγραμμά της και τις υποχρεώσεις του κράτους ως προς την υλοποίησή της.
Το πρόβλημα αναδείχθηκε περισσότερο και γιγαντώθηκε με το ξέσπασμα της πανδημίας, καθώς υπήρξε μεγάλη ανταπόκριση ιδιωτών δωρητών στη μάχη της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τις ανάγκες που γέννησε αιφνιδίως η σοβαρότερη κρίση δημόσιας υγείας των τελευταίων 100 ετών. Κατά την πρώτη φάση αναχαίτισης του κορωνοϊού, φορείς και οργανισμοί προσέφεραν σχεδόν 90 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα μισά διατέθηκαν για την αγορά ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού και μέσων ατομικής προστασίας για γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό. Η ταχεία αξιοποίηση των δωρεών, μεσούσης μάλιστα μιας παγκόσμιας διαμάχης εξασφάλισης υλικών, έγινε χάρη στη γρήγορη, συντονισμένη και αποτελεσματική –όπως αποδείχθηκε– κινητοποίηση του ελληνικού Δημοσίου που κυριολεκτικά υπερέβη εαυτόν, γιατί το υφιστάμενο πλαίσιο δράσης σε τέτοιες περιπτώσεις είναι –το λιγότερο– αναχρονιστικό.
Και εξηγώ γιατί. Κάθε υπουργείο έχει τη δική του διαδικασία διαχείρισης δωρεών (δηλαδή 18 υπουργεία, 18 διαφοροποιημένα μοντέλα!), με κοινό χαρακτηριστικό, πάντως, ότι οι ενδιαφερόμενοι δωρητές δεν γνωρίζουν εκ των προτέρων τις ανάγκες του Δημοσίου. Με βάση τα ισχύοντα μέχρι σήμερα, πρέπει να απευθυνθούν οι ίδιοι στις υπηρεσίες των υπουργείων γνωστοποιώντας την πρόθεσή τους και να αναζητήσουν συνομιλητή. Αγνοούν τις συγκεκριμένες προδιαγραφές των αναγκών που ενδιαφέρονται να καλύψουν, δεν έχουν καθοδήγηση από την αρχή έως το τέλος της διαδικασίας της δωρεάς, δεν έχουν απέναντί τους έναν και μόνον εκπρόσωπο από τον φορέα που αποδέχεται τη δωρεά, απουσιάζει το συντονιστικό όργανο ανάμεσα σε αυτούς και στις υπηρεσίες του Δημοσίου.
Το χαοτικό, χρονοβόρο, κοστοβόρο και αδιαφανές αυτό καθεστώς το αλλάζουμε ριζικά. Η κυβέρνηση θεσμοθέτησε, μόλις την περασμένη εβδομάδα, τη δημιουργία ενός σύγχρονου, διαδραστικού ψηφιακού κόμβου μέσω του οποίου η ζήτηση από μέρους του Δημοσίου θα συναντά την προσφορά από τον ιδιωτικό τομέα.
Πώς θα λειτουργεί; Τα υπουργεία και οι εποπτευόμενοι φορείς τους, σε συστηματική βάση, θα αναρτούν στην ενιαία για όλους πλατφόρμα, τις ανάγκες που έχουν, είτε υλικές είτε δράσεις που προωθούν στο πλαίσιο της αποστολής και της λειτουργίας τους, με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες. Κάθε εταιρεία, κοινωφελές ίδρυμα ή ιδιώτης που ενδιαφέρεται να προβεί σε δωρεά υπέρ του Δημοσίου ή υπέρ κάποιου ΝΠΔΔ θα γνωρίζει ακριβώς ποιος τομέας χρειάζεται τι και θα υποβάλλει ηλεκτρονικά αίτηση για τη σύσταση της δωρεάς που επιθυμεί.
Η προσφορά θα εξετάζεται από το αρμόδιο υπουργείο και εφόσον τα δύο μέρη επιβεβαιώσουν τη συμφωνία, ο δωρητής θα προχωρεί στην υλοποίησή της, θα εκδίδεται η επίσημη απόφαση αποδοχής και θα ακολουθεί η δημόσια παράδοση/παραλαβή της. Με την ενεργοποίηση των ηλεκτρονικών λειτουργιών της πλατφόρμας, ανά πάσα στιγμή παρακολουθείται από τον ενδιαφερόμενο δωρητή η εξέλιξη της προσφοράς του μέσα στις υπηρεσίες, ενώ το Δημόσιο αποκτά μια ενιαία βάση δεδομένων για το σύνολο των υπουργείων και των εποπτευόμενων φορέων σε σχέση με τις ανάγκες που καλύφθηκαν ή δεν έχουν καλυφθεί με δωρεές.
Ενα νοικοκύρεμα, απολύτως διαφανές και ελέγξιμο σε κάθε στάδιο από τη διοίκηση, τους δωρητές αλλά και τη Βουλή. Κάθε χρόνο θα υποβάλλεται στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής έκθεση απολογισμού πεπραγμένων που θα συντάσσει η Γενική Γραμματεία Συντονισμού της Προεδρίας της Κυβέρνησης, αρμοδιότητα της οποίας θα είναι η παρακολούθηση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Σύνοψη της έκθεσης θα αναρτάται και στην ιστοσελίδα της πλατφόρμας, ώστε να είναι προσβάσιμη σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο.
Τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής διαχείρισης δωρεών προς το ελληνικό Δημόσιο, νομίζω, είναι προφανή. Με τον εκσυγχρονισμό και την απλοποίηση της διαδικασίας δωρεάς, καλύπτονται εγκαίρως και αποτελεσματικά υπαρκτές ανάγκες, όπως οι κλίνες και ο εξοπλισμός των ΜΕΘ μεσούσης της πανδημίας, ενώ ταυτόχρονα εξοικονομούνται πόροι που ανακατευθύνονται σε άλλες δράσεις προς όφελος του συνόλου.
* Ο κ. Ακης Σκέρτσος είναι υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργό για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου.