Μία από τις μεγαλύτερες αγορές ομολόγων στον κόσμο, η αγορά κρατικού χρέους της Ευρωζώνης, συρρικνώνεται διαρκώς και οι επενδυτές δεν έχουν πια παρά ελάχιστες επιλογές για να τοποθετηθούν σε ομόλογα χωρών της Ευρωζώνης. Την ευθύνη φέρει η ΕΚΤ, που ιδιαίτερα με το έκτακτο πρόγραμμα απεριόριστων αγορών ομολόγων (το οποίο ενισχύθηκε με επιπλέον 500 δισ. ευρώ) απορροφάει στο χαρτοφυλάκιό της τα περισσότερα ευρωπαϊκά κρατικά ομόλογα και αφήνει τους επενδυτές με ελάχιστες επιλογές.
Μέχρι το τέλος του επόμενου έτους, η ΕΚΤ αναμένεται να έχει στο χαρτοφυλάκιό της το 43% των γερμανικών κρατικών ομολόγων και τα 2/5 των ιταλικών. Τα ποσοστά αυτά αντιπροσωπεύουν αύξηση περίπου 30% και 25%, αντιστοίχως, σε σύγκριση με τα επίπεδα του τέλους του 2019. Κρίνοντας, εν ολίγοις, με τον ρυθμό που εξαφανίζονται τώρα τα ομόλογα από την αγορά, μπορεί κανείς να προεξοφλήσει ότι σε ένα χρόνο από σήμερα οι επενδυτές δεν θα βρίσκουν ομόλογα να αγοράσουν.
Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg, έχει ήδη ελαχιστοποιηθεί ο όγκος των συναλλαγών στην ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων. Ειδικότερα, από τη στιγμή που η ΕΚΤ ενεργοποίησε το έκτακτο πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, οι επενδύσεις στα δημοφιλή δεκαετή ομόλογα της Γερμανίας έχουν μειωθεί κατά 62%. Ο επικεφαλής του τομέα επενδύσεων στην Axa Investment Managers, Αλεσάντρο Τεντόρι, έγραψε σε πρόσφατο σημείωμά του προς τους πελάτες του «αντίο, αντίο bunds» αναφερόμενος στα δεκαετή ομόλογα του γερμανικού δημοσίου.
Και βέβαια, οι εκτεταμένες αγορές ομολόγων από πλευράς της ΕΚΤ έχουν ως αποτέλεσμα να μειώνονται δραματικά τα spreads, όπως ονομάζεται η απόκλιση ανάμεσα στις αποδόσεις των πλέον επισφαλών ομολόγων, συνήθως των κρατικών ομολόγων του ευρωπαϊκού Νότου, και στις αποδόσεις των δεκαετών της Γερμανίας. Τα spreads βρίσκονται σήμερα στο χαμηλότερο επίπεδο που έχουν καταγράψει τουλάχιστον μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Αυτό σημαίνει πως οι επενδυτές δεν μπορούν να προσβλέπουν σε κανενός είδους κέρδος κρατώντας απλώς στο χαρτοφυλάκιό τους ένα ομόλογο μέχρι τον χρόνο ωρίμανσής του.
Εχουν ήδη διολισθήσει σε αρνητικό έδαφος ακόμη και οι αποδόσεις όσων χωρών βρέθηκαν στα πρόθυρα χρεοκοπίας πριν από 10 χρόνια. Μέσα στην εβδομάδα υποχώρησαν σε αρνητικό πρόσημο για πρώτη φορά οι αποδόσεις των δεκαετών της Πορτογαλίας, ενώ οι αποδόσεις των αντίστοιχων της Ιταλίας βρίσκονται σε επίπεδο κάτω από το 0,6%.
Οπως τονίζει το Bloomberg, υπάρχει δικαιολογημένη ανησυχία πως η ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων τείνει προς τον «εξ-ιαπωνισμό» της, την εξαφάνισή της δηλαδή, εξαιτίας της απορρόφησης όλων των ομολόγων από έναν και μοναδικό κυρίαρχο αγοραστή.
Και επισημαίνει ο Τεντόρι πως ακόμη και μετά τις κατακλυσμιαίες εκδόσεις χρέους τις οποίες υπαγόρευσε φέτος η πανδημία, οι ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων βρίσκονται στα χνάρια της ιαπωνικής αγοράς, που ουσιαστικά εξαφανίστηκε όταν απορρόφησε όλο το χρέος η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας. Σημειωτέον ότι η Τράπεζα της Ιαπωνίας έχει στο χαρτοφυλάκιό της το 50% του κρατικού χρέους, ύψους 8 τρισ. δολαρίων, αλλά και το 90% των ομολόγων που έχουν εκδώσει ιδιωτικοί φορείς. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι ότι συχνά δεν γίνεται διαπραγμάτευση ούτε ενός ομολόγου του ιαπωνικού δημοσίου μέσα σε μία συνεδρίαση.
Και συμπληρώνει: «Το ζήτημα είναι πως με την ποσοτική χαλάρωση δεν γίνεται διαπραγμάτευση όσων ομολόγων βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο της κεντρικής τράπεζας». Οδηγείται, έτσι, στο ίδιο συμπέρασμα που κατά καιρούς έχει προταθεί από οικονομολόγους και πολιτικούς προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων από τη Γερμανία: «Ο μοναδικός τρόπος για να εξαφανισθεί πλήρως ο πιστωτικός κίνδυνος για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι η έκδοση κοινού χρέους». Και ως εναλλακτική δεν βλέπει άλλη παρά «να κλείσει εντελώς η αγορά».