Η χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα της συντριπτικής πλειονότητας των επιχειρήσεων οδήγησε την κυβέρνηση στη δημιουργία των επιστρεπτέων προκαταβολών προκειμένου να ενισχυθούν άμεσα και χωρίς γραφειοκρατία.
Οταν ξέσπασε η πανδημία και με την επιβολή του πρώτου lockdown, η κυβέρνηση αναζητούσε τρόπους στήριξης των επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών, με στόχο να μην καταρρεύσουν και να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.
Διαπίστωσε ότι η δανειοδότησή τους μέσω των τραπεζών θα ήταν επί της ουσίας αδύνατη, καθώς ένας πολύ μικρός αριθμός επιχειρήσεων διαθέτει πιστοληπτική ικανότητα. Οι υπόλοιπες με βάση τα κριτήρια των τραπεζών θα έμεναν απλά χωρίς νέα κεφάλαια. Συγκεκριμένα, μόλις 30.000 επιχειρήσεις θα μπορούσαν να δανειοδοτηθούν μέσω των τραπεζών.
Αμέσως αποφασίστηκε να δημιουργηθεί διαδικασία ενίσχυσης των πληττόμενων από το κράτος έτσι ώστε να μπορέσει ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων να ενισχυθεί.
Για πρώτη φορά το ελληνικό Δημόσιο έδειξε τέτοια αντανακλαστικά και μάλιστα μέσα σε λίγες μέρες τα χρήματα πιστώνονταν στους λογαριασμούς των δικαιούχων.
Αν και στην πρώτη επιστρεπτέα προκαταβολή συμμετείχαν μόλις 51.500 επιχειρήσεις οι οποίες και έλαβαν περίπου 580 εκατ. ευρώ, η συμμετοχή αυξήθηκε στις επόμενες δύο για να… απογειωθεί στον τέταρτο κύκλο όπου το 50% δεν επιστρέφεται.
Η μικρή συμμετοχή στην πρώτη επιστρεπτέα προκαταβολή οδήγησε το υπουργείο Οικονομικών σε σκέψεις, ενδεχομένως και σε απογοήτευση καθώς δεν υπήρχε άλλος τρόπος τόσο γρήγορος για να στηρίξει την πραγματική οικονομία. Ξεκίνησαν να αναζητούν τους λόγους που απέρριπταν οι επιχειρηματίες το κρατικό δάνειο η αποπληρωμή του οποίου θα ξεκινήσει το 2022 με πολύ χαμηλό επιτόκιο.
Οι αναλύσεις κατέληξαν σε δύο ιδιαίτερα σημαντικές διαπιστώσεις. Η πρώτη σχετίζεται με τη ρήτρα των απολύσεων. Πολλές επιχειρήσεις δεν ήθελαν να δεσμευθούν ότι μέσα στην κρίση δεν θα απολύσουν τους εργαζομένους. Ο φόβος ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί τους ανάγκασε να μείνουν εκτός.
Η δεύτερη ήταν εκείνη που εντυπωσίασε το οικονομικό επιτελείο. Διαπιστώθηκε λοιπόν ότι από την πρώτη (και τις δύο επόμενες) επιστρεπτέα προκαταβολή απείχαν οι επιχειρήσεις που είχαν εξαιρετικά χαμηλό δανεισμό. Οπως αναφέρει υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών, «μετά τα μνημόνια επιβίωσαν όσοι δεν δανείστηκαν. Οι επιχειρηματίες αυτοί έχουν σήμερα μεγάλο κομμάτι της πραγματικής οικονομίας».
Ωστόσο, και οι επιχειρηματίες αυτοί με τον σχεδόν μηδενικό δανεισμό έσπευσαν να κάνουν χρήση της ευεργετικής 4ης επιστρεπτέας προκαταβολής, καθώς το 50% των συγκεκριμένων κρατικών δανείων δεν επιστρέφεται. Για αυτό τον λόγο άλλωστε εκτινάχθηκαν και οι αιτήσεις από τις 51.500 της πρώτης επιστρεπτέας στις 450.000 στην τέταρτη, λαμβάνοντας συνολικά περί τα 2,2 δισ. ευρώ.
Το ίδιο ενδιαφέρον αναμένεται να επιδείξουν οι επιχειρήσεις και οι επαγγελματίες και στον πέμπτο κύκλο της επιστρεπτέας που θα ξεκινήσει τον Ιανουάριο, καθώς και πάλι το 50% του δανείου δεν θα επιστραφεί. Το ποσό υπολογίζεται να φθάσει στο 1,5 δισ. ευρώ και αναμένεται τον Μάρτιο ο έκτος κύκλος με ποσό περίπου 700 εκατ. ευρώ.
Πριν φθάσουμε στον έκτο κύκλο, η κυβέρνηση θα θέσει σε εφαρμογή ένα ακόμα εργαλείο για την ενίσχυση μεγάλων επιχειρήσεως οι οποίες δεν καλύφθηκαν επαρκώς από την επιστρεπτέα προκαταβολή. Το σχέδιο της κυβέρνησης προβλέπει την ενίσχυση μεγάλων επιχειρήσεων με ποσά που φθάνουν έως και τα 3 εκατ. ευρώ. Το χρηματοδοτικό εργαλείο βασίζεται σε κοινοτικό κανονισμό για την κάλυψη πάγιων δαπανών επιχειρήσεων των οποίων η δραστηριότητα ανεστάλη ή μειώθηκε συνεπεία της υγειονομικής κρίσης.
Η ενίσχυση χορηγείται σε επιχειρήσεις που έχουν μείωση του κύκλου εργασιών κατά 30%. Αυτό που δεν έχει γίνει γνωστό είναι η περίοδος που θα αφορά η μείωση των ακαθάριστων εσόδων. Το μέτρο αναμένεται να ξεκινήσει το 2021 και η ενίσχυση μπορεί να χορηγηθεί μέχρι τις 30 Ιουνίου 2021 και αφορά μη καλυπτόμενες πάγιες δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν τουλάχιστον κατά την περίοδο της πανδημίας, ενδεχομένως και εντός του νέου έτους.
Κατανομή δανείων
Συνολικά μέσω των 4 κύκλων της επιστρετπέας προκαταβολής δόθηκαν πάνω από 5,1 δισ. ευρώ για τη στήριξη της οικονομίας, με τα μεγαλύτερα ποσά να κατευθύνονται στους κλάδους της εστίασης και του τουρισμού. Το μεγαλύτερο τμήμα από το πρόγραμμα έχει καταλήξει σε ξενοδοχεία και εστιατόρια, ενώ σε επίπεδο νομών πρώτη έρχεται η Αττική όπου κατέληξαν τα 1,983 δισ. και ακολουθεί ο νομός Θεσσαλονίκης.
Ειδικότερα:
• 290 εκατ. ευρώ έλαβαν τα ξενοδοχεία και επιπλέον 60 εκατ. ευρώ διατέθηκαν σε ενοικιαζόμενα δωμάτια.
• 112 εκατ. ευρώ μοιράστηκαν τα εστιατόρια, ποσό το οποίο προσαυξάνεται με επιπλέον 82 εκατ. ευρώ σε ταβέρνες, 56,7 εκατ. ευρώ σε καφέ-μπαρ και 36,4 εκατ. ευρώ σε αναψυκτήρια.
• 50,2 εκατ. ευρώ πήραν τα βενζινάδικα που υπέβαλαν αίτηση στον τέταρτο κύκλο της επιστρεπτέας προκαταβολής.
• 44,6 εκατ. ευρώ μοιράστηκαν οι εκμεταλλευτές περιπτέρων.
• 39,5 εκατ. ευρώ έλαβαν τα καταστήματα ειδών ένδυσης.
• 33,6 εκατ. ευρώ έλαβαν οι κατασκευαστές ακινήτων.
Σε επίπεδο νομών πρώτη έρχεται η Αττική όπου κατέληξαν τα 1,983 δισ. ευρώ και ακολουθούν ο νομός Θεσσαλονίκης με 420 εκατ. ευρώ σε 36.530 δικαιούχους, οι Κυκλάδες με 312 εκατ. ευρώ σε 12.399 δικαιούχους, τα Δωδεκάνησα με 285 εκατομμύρια και 13.332 δικαιούχους και τα Χανιά με 149,3 εκατομμύρια σε 9.982 δικαιούχους.