Ετοιμοι να ανοίξουν ένα σημαντικό νέο κεφάλαιο στον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας εμφανίζονται, ο καθένας από την πλευρά του, κυβέρνηση και επενδυτές. Ο λόγος για την παραγωγή ενέργειας από υπεράκτια αιολικά πάρκα. Με το δυναμικό των ανέμων στο Αιγαίο να κρίνεται ιδανικό και από τα καλύτερα παγκοσμίως και την ύπαρξη πολλών ερημικών περιοχών που δεν δύναται να αξιοποιηθούν με άλλο τρόπο, οι προοπτικές εκτιμώνται ως ιδιαίτερα σημαντικές.
Δεν είναι λίγοι, άλλωστε, εκείνοι εκ των ειδικών που θεωρούν ότι η Ελλάδα μπορεί να αναπτύξει μια εξαγώγιμη βιομηχανία εγκατάστασης, ανάπτυξης και λειτουργίας υπεράκτιων αιολικών πάρκων με πολλαπλασιαστικά οφέλη για την οικονομία. Η τεχνολογία που προκρίνεται από τους ειδικούς για τον ελλαδικό χώρο είναι αυτή των πλωτών ανεμογεννητριών, καθώς τα βάθη στο Αιγαίο είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά στη Βόρεια Θάλασσα, όπου έχει αναπτυχθεί μεγάλος αριθμός σταθερών υπεράκτιων αιολικών πάρκων.
Μια πρόσφατη προμελέτη της Navigant για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι το σταθμισμένο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας από πλωτά αιολικά στο Αιγαίο θα είναι 76 ευρώ/MWh το 2030 και θα μειωθεί στα 46 ευρώ/MWh το 2050. Η ίδια μελέτη υπολογίζει το διαθέσιμο θαλάσσιο δυναμικό για πλωτά αιολικά στη χώρα μας στα 263 GW.
H Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους την ευρωπαϊκή στρατηγική για το θέμα των υπεράκτιων ΑΠΕ. Το δε Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προ ημερών, υπό τη γερμανική προεδρία, βασίστηκε στην έκθεση αυτή και ενέκρινε συμπεράσματα σχετικά με την προώθηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας σε υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα συμπεράσματα αυτά δίνουν πολιτική καθοδήγηση στην Επιτροπή για να διασφαλίσει την ταχεία εφαρμογή της στρατηγικής της Ε.Ε. για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το υπουργείο Ενέργειας επεξεργάζεται ήδη συνολικό πλαίσιο ρύθμισης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Η ρύθμιση χωρίζεται σε τρεις κύριους πυλώνες, τα βασικά σημεία των οποίων είναι:
1. Ο πρώτος πυλώνας καταλαμβάνει το βασικό ζήτημα της χωροθέτησης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων. «Εδώ εξετάζεται ένα μεικτό μοντέλο, όπου οι αρμόδιες εθνικές αρχές θα “προεπιλέγουν” ευρείας κάλυψης θαλάσσιες περιοχές που θα έχουν κριθεί εκ των προτέρων κατάλληλες για την ανάπτυξη τέτοιων πάρκων, με κριτήρια περιβαλλοντικά, οικονομικά και ενεργειακά, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη εγγενείς περιορισμούς, όπως οι οδοί ναυσιπλοΐας, τα πεδία βολής του Π.Ν., η βιοποικιλότητα κ.λπ.», εξηγούν πηγές της κυβέρνησης στην «Κ». Εντός των περιοχών αυτών οι υποψήφιοι επενδυτές θα μπορούν να επιλέξουν υποπεριοχές ενδιαφέροντός τους, οι οποίες θα τους «κατοχυρώνονται» βάσει αντικειμενικών, ανταγωνιστικών κριτηρίων. Παράλληλα, δεν έχει αποκλειστεί το ενδεχόμενο να μπορεί ένας ιδιώτης να εντοπίσει μια κατάλληλη τοποθεσία και να την προτείνει στις αρχές, οι οποίες, αφού επιβεβαιώσουν την καταλληλότητά της, να τη διαθέσουν προς εκμετάλλευση.
2. Ο δεύτερος πυλώνας είναι αυτός των διασυνδέσεων, και εδώ επιφυλάσσεται, όπως φαίνεται, να είναι κομβικός ο ρόλος του αρμόδιου διαχειριστή, του ΑΔΜΗΕ. Το υπό εξέταση μοντέλο βασίζεται στην εμπειρία και την τεχνική επάρκεια του ΑΔΜΗΕ στις θαλάσσιες διασυνδέσεις και «βλέπει» τον διαχειριστή ως στρατηγικό συνεργάτη και εταίρο των υποψήφιων επενδυτών σε θαλάσσια αιολικά, «μέσω ενός καθαρού και δίκαιου πλαισίου συνεργασίας».
3. Ο τρίτος πυλώνας αφορά τον τρόπο αποζημίωσης των επενδυτών. Το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς το ΥΠΕΝ δεν έχει στόχο απλώς να φτιάξει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο. Στόχος είναι, με βάση το πλαίσιο αυτό, να υλοποιηθούν, και μάλιστα κατά το δυνατόν ταχύτερα, έργα. Υπενθυμίζεται ότι και στο παρελθόν στήθηκαν αντίστοιχα «ρυθμιστικά πλαίσια», πλην όμως έργα δεν έχουν γίνει ακόμα. Γι’ αυτό, βασική παράμετρος είναι τώρα το «bankability», η δυνατότητα δηλαδή πρόσβασης σε χρηματοδότηση και κερδοφορίας των έργων στο πλαίσιο που σχεδιάζεται. Προς την κατεύθυνση αυτή, κοινοποιήθηκε ήδη από την κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το νέο σχήμα στήριξης των ΑΠΕ μέσω της διενέργειας ανταγωνιστικών διαδικασιών, το οποίο περιλαμβάνει ειδική πρόβλεψη για τη δυνατότητα διαγωνισμών για υπεράκτια αιολικά, για συνολική ισχύ που μπορεί να φτάσει έως και το 1GW.
«Το πλαίσιο θα λαμβάνει υπόψη ότι τα πλωτά αιολικά είναι μια νέα τεχνολογία που πρέπει να στηριχθεί σε οικονομικό επίπεδο, ώστε να καταστεί οικονομικά βιώσιμη και δανειοδοτικά υποστηρίξιμη, και θα προβλέπει πολυετείς συμβάσεις τύπου CfD, με σταθερό strikeprice που θα παρέχει προβλεψιμότητα και ασφάλεια στον επενδυτή και στον δανειστή του», αναφέρουν στην «Κ» ανώτατοι αξιωματούχοι του ΥΠΕΝ. Παράλληλα, ο ανταγωνισμός μέσω των auctions θα συμπιέσει τα κόστη μακροπρόθεσμα, εκτιμούν.
Το πλαίσιο δομείται σε στενή συνεργασία με την αγορά, σημειώνουν από το υπουργείο, και θα ολοκληρωθεί εντός του Ιανουαρίου 2021. Στη συνέχεια θα ξεκινήσει ένας γύρος διαβουλεύσεων τον Φεβρουάριο, όπου το σχέδιο θα συζητηθεί αναλυτικά με τους αρμόδιους φορείς, τους διαχειριστές, τις τράπεζες, τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και όλους τους stakeholders. Στόχος είναι το πλήρες ρυθμιστικό πλαίσιο να εισαχθεί προς ψήφιση τον Απρίλιο.
Παράγοντες της αγοράς των ΑΠΕ και εκπρόσωποι εταιρειών που στο παρελθόν είχαν εκφράσει έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη off shore αιολικών πάρκων επισημαίνουν πως η τρέχουσα προσπάθεια πρέπει να γίνει σωστά για να μην χαθεί μια μεγάλη ευκαιρία τόσο για την ενεργειακή αυτονόμηση και απεξάρτηση από τον άνθρακα της Ελλάδας όσο και για την ανάπτυξη μιας εξαγώγιμης βιομηχανίας, όπως συνέβη πριν από περίπου δέκα χρόνια, επί κυβερνήσεως Γεωργίου Α. Παπανδρέου, όταν η τότε υπουργός Ενέργειας Τίνα Μπιρμπίλη «πάγωσε» κάθε διαδικασία, επιφυλάσσοντας τον κλάδο προς αποκλειστική ανάπτυξη από το Δημόσιο.
Στο παρελθόν, ενδιαφέρον είχε εκφραστεί από ελληνικές και ξένες εταιρείες (ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, όμιλος Κοπελούζου, RF Energy, Iberdrola, Jasper κ.ά.), κυρίως για περιοχές του Θρακικού πελάγους και του Βόρειου Αιγαίου. Πιο πρόσφατα εκδηλώθηκε ενδιαφέρον και από διεθνείς εταιρείες, όπως η νορβηγική Equinor, η δανική Copenhagen Offshore Partners κ.ά.