Το σχέδιο ανάπτυξης της επιτροπής Πισσαρίδη είναι μια σπουδαία μελέτη και ένα πολύ αναλυτικό στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Ομως, όπως όλα τα στρατηγικά σχέδια, αν δεν το αγκαλιάσουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι (stakeholders) της ελληνικής κοινωνίας –η κυβέρνηση, οι εργαζόμενοι, οι ανεξάρτητοι φορείς, οι συλλογικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι επιχειρήσεις– δεν θα μπορέσει να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα στην προσπάθεια να μεταρρυθμιστεί η κοινωνία μας και να μπει ισότιμα με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη στον 21ο αιώνα.
Στον επιχειρηματικό κόσμο, η προσπάθεια της διοίκησης να εφαρμόσει ένα στρατηγικό σχέδιο πρέπει να είναι συντονισμένη, εστιασμένη, σφαιρική, να συμπεριλαμβάνει όλους τους εργαζομένους, να ακούει όλες τις φωνές και να επιμένει στη θέληση για «αλλαγή». Είμαι σίγουρος ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη τα κατανοεί όλα αυτά, αλλά και θα καταβάλει κάθε προσπάθεια να φέρει εις πέρας αυτό το μεγαλεπήβολο έργο με επιτυχία.
Η ευθύνη όμως δεν είναι μόνο στην κυβέρνηση. Είναι ευθύνη όλων μας, ο καθένας στον κλάδο του, να δουλέψει στην ίδια κατεύθυνση. Πρέπει να υιοθετήσουμε τις προτάσεις Πισσαρίδη, να χρησιμοποιήσουμε τα εργαλεία που μας δίνει και να ζητήσουμε οι κυβερνητικές πολιτικές, οι νόμοι κι οι υπουργικές αποφάσεις, να είναι συντονισμένες στην εθνική πολιτική και στις ανάγκες κάθε κλάδου. Το κρασί είναι ένα προϊόν πρεσβευτής για την ελληνική οικονομία, παρά το σχετικά μικρό μέγεθος που έχει ο κλάδος (350 εκατ. στην Ελλάδα και 80 εκατ. εξαγωγές).
Απασχολεί εμμέσως πάνω από 200.000 εργαζομένους, κυρίως στην επαρχία, δίνει σε προϊόντα της πρωτογενούς παραγωγής προστιθέμενη αξία, απαιτεί επενδύσεις, και είναι εξωστρεφής, στοιχεία που δημιουργούν προϋποθέσεις για την αύξηση του ΑΕΠ της χώρας.
Παρά τη δυναμική που έχουμε αναπτύξει την τελευταία δεκαετία, η ανάγκη για δομικές μεταρρυθμίσεις στον κλάδο μας είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Η πρώτη φορά που το ελληνικό κρασί γνώρισε άνθηση ήταν η τελευταία δεκαετία, όταν και εφαρμόστηκε το στρατηγικό σχέδιο που είχε εκπονηθεί το 2010. Σήμερα ήρθε η ώρα να σχεδιάσουμε ακόμα πιο μακροπρόθεσμα. Η στρατηγική υπάρχει και το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να δώσει την ώθηση που όλοι αναμένουμε.
Οι επενδύσεις που έχουν γίνει στο ελληνικό κρασί την τελευταία δεκαετία ξεπερνούν τα 100 εκατ. ευρώ. Διόλου ευκαταφρόνητο ποσό για ένα σχετικά μικρό κλάδο. Ομως, τα δομικά προβλήματα συνεχίζουν να υπάρχουν, δυσκολεύοντας έτσι τις επενδύσεις να αποδώσουν όσο θα έπρεπε. Στο σχέδιο Πισσαρίδη υπάρχουν όλες οι οριζόντιες δράσεις που θα εφαρμοστούν. Εμείς απλώς πρέπει να τις «μεταφράσουμε» και να τις εφαρμόσουμε στα ζητήματα του κλάδου μας.
Αυτό για τον αμπελοοινικό κλάδο σημαίνει: αποκέντρωση, αυτοδιαχείριση και αυτοέλεγχος. Η θεσμοθέτηση του Συμβουλίου Αμπελοοινικής Ζώνης (ΣΑΖ) όπου οι ίδιοι οι παραγωγοί μιας ζώνης ΠΟΠ ή ΠΓΕ θα ρυθμίζουν και θα ελέγχουν την παραγωγή και διάθεση του προϊόντος, υπό την υψηλή εποπτεία του κράτους, είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη της Περιφέρειας, όχι μόνο σε παραγωγικό επίπεδο αλλά και στη δημιουργία υπεραξίας μιας περιοχής.
Εξωστρέφεια. Η δημιουργία ενός φορέα διαχείρισης της εθνικής οντότητας «Wines of Greece Α.Ε.», όπως σε όλα τα μέρη του κόσμου, είναι προϋπόθεση για τη διαχείριση των ευρωπαϊκών και εθνικών κονδυλίων που απαιτούνται για τη δημιουργία υπεραξίας της εικόνας των Wines of Greece. Το στρατηγικό σχέδιο του ελληνικού κρασιού έχει ορίσει τη διαφοροποίηση ως βασικό πυλώνα ανάπτυξης και οι δράσεις μας πρέπει να είναι συντεταγμένες σε αυτή την κατεύθυνση.
• Κατάρτιση. Η ενίσχυση των τεχνικών σχολών είναι απαραίτητη για την επάνδρωση όλων των επενδύσεων που θα γίνουν με καταρτισμένο προσωπικό μέσου επιπέδου, έτσι ώστε να αποφύγουμε το διπλό πρόβλημα, ανεργίας στους πτυχιούχους ΑΕΙ και έλλειψης εξειδίκευσης στο εργατικό δυναμικό.
• Ερευνα και τεχνολογία. Η ενεργοποίηση του Ινστιτούτου Οίνου και η διασύνδεση της έρευνας των πανεπιστημιακών με την παραγωγή, που έχει ήδη ξεκινήσει η Εθνική Διεπαγγελματική Αμπέλου και Οίνου, είναι μονόδρομος για τη βελτίωση της ποιότητας των οίνων, τη διαφύλαξη των εθνικών ποικιλιών και τη θωράκιση του κλάδου παραγωγικά.
• Αγορά εργασίας. Με δεδομένη την εποχικότητα στις εργασίες στην ύπαιθρο, η ασφάλιση των εργατών γης με βάση τις ιδιαιτερότητες του κλάδου, όπως για παράδειγμα τη χρήση εργόσημου, ακόμα και σε νομικά πρόσωπα, είναι επιβεβλημένη.
• Θεσμοθέτηση. Η θεσμοθέτηση του επαγγέλματος «αμπελουργού-οινοποιού», τόσο σε φυσικά όσο και σε νομικά πρόσωπα, θα απαλλάξει τον κλάδο από αγκυλώσεις του παρελθόντος.
• Τουρισμός. Η υποστήριξη του οινοτουρισμού ως μια μορφή εναλλακτικού τουρισμού θα πρέπει να υποστηρίζεται όχι μόνο από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αλλά και από τα υπουργεία Τουρισμού και Ανάπτυξης.
• Φορολογία. Η μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη του επώνυμου εμφιαλωμένου οίνου, την πάταξη της φοροδιαφυγής και την αύξηση της κατανάλωσης.
• Ψηφιοποίηση. Η ψηφιοποίηση και η απλούστευση όλων των εγγράφων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, όπως το χειρόγραφο, (ακόμα!), δελτίο αμπελοοινικών προϊόντων, καθώς κι ο συντονισμός των τριών ελεγκτικών αρχών του κλάδου, υπουργείο, τελωνείο και εφορία, πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα.
• Χωροταξία. Ο αναδασμός, η επιβολή υψηλότερου ΕΝΦΙΑ σε χωράφια που δεν καλλιεργούνται, η ευελιξία οικοδόμησης εντός αγροτικής γης για συγκεκριμένους σκοπούς, όπως η δημιουργία μικρού οινοποιείου ή αποθήκης γεωργικών μηχανημάτων, και ταυτόχρονα η εφαρμογή των ανενεργών διατάξεων για τις ζώνες υψηλής γεωργικότητας (προκειμένου να διασωθεί ο παραδοσιακός χαρακτήρας των ζωνών παραγωγής ΠΟΠ και ΠΓΕ), και η αναμόρφωση του κληρονομικού δικαίου (για να μείνουν οι αγρότες στην ύπαιθρο), είναι όλα μέτρα που πρέπει να παρθούν άμεσα.
• Δημόσια διοίκηση. Η ενεργοποίηση του νομοθετικού έργου του υπουργείου, η μεγαλύτερη συμμετοχή στις αποφάσεις της Ε.Ε., η επικαιροποίηση του νομικού πλαισίου και η σύνταξη του υπουργείου με τον κλάδο, είναι ίσως η πιο σημαντική από τις αποφάσεις που πρέπει να πάρουμε!
Οπως η κυβέρνηση έχει το Γραφείο του Πρωθυπουργού, που συντονίζει όλο το κυβερνητικό έργο, έτσι και ο κλάδος της οινοποιίας χρειάζεται έναν συντονιστή που θα χαράσσει πολιτική, θα εφαρμόζει αποφάσεις και θα συνομιλεί με το κράτος.
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει ένα τέτοιο όργανο εδώ και πολλά χρόνια. Η ανάγκη σύστασης ενός Εθνικού Συμβουλίου Αμπέλου και Οίνου (ΟΑΟ) είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.
Το Εθνικό Συμβούλιο Οίνου και Αμπέλου θα είναι ένα ΝΠΙΔ, υπαγόμενο στον ευρύτερο δημόσιο φορέα, με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και θα τελεί υπό την εποπτεία του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης. Οι αρμοδιότητές του θα είναι ελεγκτικές, τεχνογνωσίας και έρευνας μέσω του Ινστιτούτου Οίνου, προβολής, προώθησης και ανάπτυξης των αγορών σε Ελλάδα και εξωτερικό μέσω του φορέα «Wines of Greece Α.Ε.», συμβουλευτικές προς το υπουργείο, χάραξης πολιτικών του κλάδου και εκπροσώπησης του οινικού κλάδου στο εξωτερικό. Το Εθνικό Συμβούλιο θα έχει οικονομική αυτοτέλεια, μέσω μιας υποχρεωτικής εισφοράς επί κιλών σταφυλιού και ανά λίτρο οίνου, όπως στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. και αμοιβές από παρεχόμενες υπηρεσίες.
Η δομική αλλαγή του κλάδου, σε συνδυασμό με τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν και τα δημόσια και ιδιωτικά κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης, θα επιτρέψει στον οινικό κλάδο να σταθεί γερά στα πόδια του και το ελληνικό κρασί να εκπροσωπήσει περήφανα την Ελλάδα στον εικοστό πρώτο αιώνα.
* Ο κ. Στέλλιος Μπουτάρης είναι διευθύνων σύμβουλος στο «Κτήμα Κυρ-Γιάννη» και στο «Κτήμα Σιγάλα», πρόεδρος της Ενωσης Οινοποιών Βορείου Ελλάδας.