Δεκατέσσερα δισεκατομμύρια ευρώ ταξιδιωτικών εισπράξεων από το εξωτερικό θα λείψουν φέτος από την ελληνική οικονομία, έστω κι αν η πορεία του τουρισμού ήταν λίγο καλύτερη από τις προβλέψεις της κυβέρνησης και της αγοράς. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2020, τα ταξιδιωτικά έσοδα διαμορφώθηκαν στα 4,035 δισ. ευρώ έναντι 17,56 δισ. στο αντίστοιχο δεκάμηνο του 2019 και 18,2 δισ. στο σύνολο της περυσινής χρονιάς. Οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις της αγοράς μιλούσαν για έσοδα 3,5 δισ. για ολόκληρο το 2020. Δεδομένου ότι η Ελλάδα, όπως και τα περισσότερα κράτη από τα οποία προέρχονται οι ξένοι ταξιδιώτες που επισκέπτονται την πατρίδα μας, είναι σε lockdown από τον Νοέμβριο, καθίσταται σαφές ότι οι επιδόσεις του 10μήνου ταυτίζονται σχεδόν με αυτές ολόκληρου του έτους.
Σε κάθε περίπτωση το πλήγμα είναι μεγάλο, αλλά όχι απρόβλεπτο. Η σύγκριση δείχνει πως οι εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες στο δεκάμηνο μειώθηκαν κατά 77% σε σχέση με πέρυσι και οι αφίξεις κατά 76,1%. Τα ποσοστά αυτά βεβαίως αναμένεται να αυξηθούν όταν συμπεριληφθούν και τα μεγέθη του Νοεμβρίου και του Δεκεμβρίου, μήνες που πέρυσι ήταν από τους καλύτερους εδώ και πολλά χρόνια. Μετά τον λίαν αρνητικό αυτό απολογισμό για το 2020, η προσοχή του κλάδου είναι στραμμένη στο 2021. Ομως, η αβεβαιότητα για την πανδημία και τον χρόνο βελτίωσης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, και κυρίως της διάθεσης για ταξίδια στις βασικές αγορές από τις οποίες η Ελλάδα προσελκύει ταξιδιώτες, παραμένει. Οι περισσότεροι προεξοφλούν πως και το πρώτο τρίμηνο του 2021 θα είναι πρακτικά χαμένο, ενώ οι πιο αισιόδοξοι προβλέπουν έντονη ανάκαμψη από τον Ιούλιο και μετά, καθώς οι εμβολιασμοί θα έχουν ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό. Υπό αυτό το τελευταίο σενάριο, το οποίο υποθέτει επίσης συμπιεσμένη ζήτηση για ταξίδια που θα εκτονωθεί δυναμικά το δεύτερο εξάμηνο του 2021, η χώρα είναι πιθανό να μπορέσει να ανακτήσει το 50% έως 60% των μεγεθών του 2019, από μόλις 20%-22% φέτος. Εκτίναξη ελλείμματος
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, μετά την κατάρρευση του τουρισμού τον Οκτώβριο του 2020, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσίασε έλλειμμα ύψους 767 εκατ., αυξημένο κατά 90 εκατ. σε σχέση με εκείνο του ίδιου μηνός του 2019, ως αποτέλεσμα της μείωσης του πλεονάσματος στο ισοζύγιο υπηρεσιών. Η μείωση του πλεονάσματος του επιμέρους ισοζυγίου υπηρεσιών κατά 787 εκατ. οφείλεται κυρίως στη μείωση των καθαρών εισπράξεων από ταξιδιωτικές υπηρεσίες, καθώς οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών και οι σχετικές εισπράξεις μειώθηκαν τον Οκτώβριο κατά 65,6% και 64,0% αντιστοίχως σε σχέση με τον περυσινό Οκτώβριο. Το πλεόνασμα του ισοζυγίου μεταφορών μειώθηκε επίσης, λόγω της μείωσης των καθαρών εισπράξεων από θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές, ενώ το ισοζύγιο λοιπών υπηρεσιών σημείωσε πλεόνασμα έναντι ελλείμματος. Την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2020, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σημείωσε έλλειμμα 9,4 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 8,6 δισ. ευρώ σε σχέση με εκείνο της ίδιας περιόδου του 2019. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται εξ ολοκλήρου στη μείωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών κατά 13,6 δισ. ευρώ.
Οι χειρότερες προβλέψεις για την υποχώρηση του ΑΕΠ επιβεβαιώνονται
Η σημαντική συνεισφορά του τουρισμού στην οικονομία της χώρας –η οποία φτάνει στο 20,8% του ΑΕΠ, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ)–, σε συνδυασμό με την παγκόσμια κάμψη της τουριστικής κίνησης εξαιτίας της πανδημίας και την έλευση ενός εντονότερου δεύτερου κύματος μετά το καλοκαίρι, οδήγησε τους περισσότερους διεθνείς οργανισμούς και αναλυτές να αναθεωρήσουν προς το χειρότερο τις προβλέψεις τους για την υποχώρηση του ελληνικού ΑΕΠ το 2020 κατά 9%-10%.
Αυτό επισημαίνεται σε νέα έκθεση της ΕΥ Ελλάδος, η οποία συντάχθηκε από την ομάδα οικονομικών συμβουλευτικών υπηρεσιών του Τμήματος Συμβούλων Εταιρικής Στρατηγικής και Συναλλαγών του οίκου. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της Διεθνούς Ενωσης Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ), η αεροπορική κίνηση παγκοσμίως για το 2020 αναμένεται να μειωθεί κατά 66%, ενώ η απώλεια εσόδων από την παγκόσμια επιβατική κίνηση θα φτάσει τα 371 δισ. δολ.
Από την πλευρά του, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (UNWTO) εκτιμά ότι οι διεθνείς αφίξεις θα μειωθούν κατά 70% το 2020, ενώ οι απώλειες θέσεων εργασίας στους κλάδους του τουρισμού και των ταξιδιωτικών υπηρεσιών ξεπερνούν ήδη τα 143 εκατομμύρια θέσεις.
Από τις τέσσερις κυριότερες αγορές που τροφοδοτούν τον τουριστικό κλάδο της Ελλάδας, τη μεγαλύτερη κάμψη κατέγραψαν οι αφίξεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (92,9%), ακολουθούμενες από τις αφίξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο (73,9%).
Οπως επισημαίνει η EY, oι επιδόσεις των ελληνικών ξενοδοχειακών μονάδων μοιραία ακολούθησαν τις τάσεις που καταγράφηκαν στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως. Το μέσο ποσοστό πληρότητας κατά το κρίσιμο τρίμηνο Ιουλίου – Σεπτεμβρίου 2020 διαμορφώθηκε στο 23% (από 71% το αντίστοιχο διάστημα του 2019), με τη σχετικά καλύτερη επίδοση του Αυγούστου να μην ξεπερνάει το 30%. Αντίστοιχη κάμψη σημείωσαν και οι υπόλοιποι βασικοί δείκτες, όπως η μέση ημερήσια χρέωση (average daily rate – ADR) και τα έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο (revenue per available room – RevPAR).
«Βουτιά» στην απασχόληση
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης απασχόλησης στον κλάδο του τουρισμού σημείωσε πτώση 35,9% κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020 (σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2019), ενώ οι μισθοί και οι αποδοχές στον κλάδο μειώθηκαν κατά 69,7%.