Ενα από τα πράγματα που απέδειξε αυτή η ταραγμένη χρονιά στο επίπεδο της διακυβέρνησης, είναι ότι εφόσον μια κυβέρνηση διαθέτει συγκεκριμένο σχέδιο και στόχους πολιτικής, ακόμη και μια –στα 100 χρόνια– κρίση δημόσιας υγείας δεν είναι ικανή να τα ανατρέψει. Η πανδημία παρότι κατανάλωσε μεγάλο μέρος της προσοχής και της ενέργειας της κυβέρνησης κατά το 2020, δεν μονοπώλησε ούτε ανέτρεψε βασικούς μεταρρυθμιστικούς της στόχους. Και αυτό σκοπεύουμε να συμβεί και το 2021.
Το τελευταίο υπουργικό συμβούλιο του έτους έκλεισε, λοιπόν, αυτή την ταραγμένη χρονιά εγκρίνοντας για πρώτη φορά το ενοποιημένο σχέδιο κυβερνητικής πολιτικής για το 2021, υλοποιώντας δηλαδή άλλη μία από τις πολλές και σημαντικές τομές του νόμου για το επιτελικό κράτος.
Στον πυρήνα του επιτελικού κράτους, της υπεύθυνης και αποτελεσματικής διακυβέρνησης στην οποία πιστεύουμε και υπηρετούμε, βρίσκονται αρχές και μέθοδοι όπως αξιοπιστία και λογοδοσία, αξιοκρατία και αξιολόγηση, στοχοθεσία και μέτρηση αποδοτικότητας, έλεγχος και διαφάνεια. Αλλωστε, αυτά ακριβώς τα στοιχεία, ή μάλλον η έλλειψή τους, οδήγησαν τη χώρα μας μετά μια μακρά πορεία, στη δεινή θέση που βρέθηκε όταν ξέσπασε η κρίση δημόσιου χρέους το 2010.
Αυτό ήταν το μεγαλύτερο έλλειμμα της χώρας μας. Ενα κράτος που δεν μετρούσε, δεν γνώριζε πόσους υπαλλήλους μισθοδοτεί, τι χρωστά και σε ποιον και δεν υποψιαζόταν καν τι μελλοντικές υποχρεώσεις αναλάμβανε μέσω του κατακερματισμένου ασφαλιστικού συστήματος και του αλόγιστου εξωτερικού δανεισμού. Χωρίς στοχοθεσία, χωρίς αξιολόγηση, χωρίς λογοδοσία. Είχε μέλλον; Η ιστορία έδειξε πως όχι.
Εμείς πιστεύουμε ακράδαντα ότι η ανάταξη της χώρας, η αποκόλληση από το τέλμα και τον φαύλο κύκλο της υστέρησης και της αναιμικής ανάπτυξης δεν θα επιτευχθεί αν δεν βελτιώσουμε το πρωταρχικό αίτιο, δηλαδή την ποιότητα και τον χαρακτήρα της διακυβέρνησης. Και οι προβλέψεις του επιτελικού κράτους για τον ενοποιημένο κυβερνητικό σχεδιασμό στοχεύουν στη θεραπεία ακριβώς αυτών των αδυναμιών, ώστε οι σημερινές και μελλοντικές γενιές να μη ζήσουν ξανά μια τέτοια κρίση.
Παρά την πανδημία, η διαδικασία εκπόνησης των σχεδίων δράσης του 2021 δεν ανεστάλη. Αντιθέτως, υλοποιήθηκε για πρώτη φορά με τη στενή συνεργασία της Γ.Γ. Συντονισμού και όλων των υπουργείων, αρχής γενομένης από τον περασμένο Ιούνιο, με ενδιάμεσο σταθμό το υπουργικό συμβούλιο του Σεπτεμβρίου όπου είχαμε την έγκριση των προσχεδίων δράσης κάθε υπουργείου και με εντατική δουλειά στο μεσοδιάστημα έως και σήμερα, όπου ενσωματώθηκαν στο μεταξύ πολιτικές και έργα που έχουν ενταχθεί στην εθνική πρόταση για το Ταμείο Ανάκαμψης, τον προϋπολογισμό και τον προγραμματισμό προσλήψεων.
Τα ετήσια σχέδια δράσης κάθε υπουργείου συνθέτουν το ενιαίο σχέδιο κυβερνητικής πολιτικής που βρίσκεται στον πυρήνα του στρατηγικού σχεδιασμού της κυβέρνησης. Αυτός τροφοδοτείται και αλληλεπιδρά με 4 κύκλους πολιτικής: το ευρωπαϊκό εξάμηνο με τις εθνικές συστάσεις που αφορούν τη χώρα μας και το πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας, το εθνικό σχέδιο μεταρρυθμίσεων «Ελλάδα μπροστά», το υφιστάμενο και νέο πρόγραμμα ΕΣΠΑ για την περίοδο 2021-2027 και φυσικά το Ταμείο Ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οι στρατηγικοί πυλώνες του σχεδίου μας ταυτίζονται με τους 6 πυλώνες και της εθνικής πρότασης για το Ταμείο Ανάκαμψης, δηλαδή την ενθάρρυνση και προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων, την «πράσινη» και ψηφιακή μετάβαση, την ενίσχυση των υπηρεσιών υγείας, Παιδείας, πρόνοιας και στήριξης των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, την αναβάθμιση της λειτουργίας του κράτους και την ανάπτυξη σύγχρονων δεξιοτήτων για όλους ως εργαλείων ανάπτυξης και οικονομικής συμμετοχής των πολιτών.
Κάθε πολίτης μπορεί να επισκεφθεί την ιστοσελίδα www.government.gov.gr και να διατρέξει συνοπτικά τα επιχειρησιακά σχέδια όλων των υπουργείων, όπου σε 2 σελίδες παρουσιάζονται οι βασικοί στόχοι, οι κύριες μεταρρυθμίσεις, τα σημαντικότερα έργα, ο νομοθετικός προγραμματισμός και οι βασικοί δείκτες αποτίμησης του έργου κάθε υπουργείου για το 2021. Αυτή είναι η βασική αρχιτεκτονική κάθε σχεδίου δράσης ώστε να υπάρχει ενιαίος τύπος και ομοιογένεια στο κυβερνητικό σχέδιο, διαφάνεια και λογοδοσία για το τι ανέλαβε ο καθένας να υλοποιήσει στην αρχή της χρονιάς και τι τελικά έκανε στο τέλος της.
Θυμίζω εδώ ότι αποτελεί ρητή υποχρέωση του νόμου για το επιτελικό κράτος η εκπόνηση ετήσιου νομοθετικού και κανονιστικού προγραμματισμού, ετήσιου προγραμματισμού προσλήψεων και ετήσιας έκθεσης αποτίμησης της νομοθετικής παραγωγής.
Ο ρυθμιστικός προγραμματισμός που έχει γίνει, συνεπώς, για την επόμενη χρονιά προβλέπει την εκπόνηση, κατάθεση και ψήφιση 98 νομοσχεδίων, στην πλειονότητά τους με περισσότερες από 150 μεταρρυθμιστικές πολιτικές και παρεμβάσεις που υπηρετούν τον μετασχηματισμό της Ελλάδας σε μια εξωστρεφή, παραγωγική και αισιόδοξη χώρα. Η κατανομή ανά τρίμηνο δείχνει ότι το νομοθετικό έργο είναι εμπροσθοβαρές με 36 νομοσχέδια στο πρώτο τρίμηνο και 24 στο δεύτερο.
Ως προς τον ετήσιο προγραμματισμό προσλήψεων για το 2021 έχουν προβλεφθεί συνολικά 10.738 προσλήψεις, τακτικού και έκτακτου προσωπικού, με τη μερίδα του λέοντος να καλύπτει τις ανάγκες της δημόσιας υγείας, της ασφάλειας και της Παιδείας.
Ενώ μια καλή εικόνα της κατανομής των δημόσιων πόρων και των κυβερνητικών προτεραιοτήτων δίνει και η «πίτα» του κρατικού προϋπολογισμού που ψηφίστηκε από το Κοινοβούλιό μας την περασμένη εβδομάδα, όπου βλέπουμε τη μεγάλη στήριξη στο κοινωνικό κράτος με 34% των πόρων να κατευθύνονται σε στήριξη ηλικιωμένων και ευάλωτων ομάδων, 26% των δαπανών στην οικονομία και την απασχόληση, 12% στην άμυνα και την ασφάλεια, 8% στην εκπαίδευση και 6% στην Υγεία.
Το 2020 θα μείνει στη συλλογική μνήμη ως annus horribilis. H υγειονομική κρίση που προκάλεσε παγκοσμίως η πανδημία αποτέλεσε ένα τεράστιο –υπαρξιακών διαστάσεων– σοκ για κάθε κοινωνία και οικονομία. Μια παρατεταμένη δοκιμασία σε αχαρτογράφητα πεδία που δεν έχει τελειώσει ακόμη, αλλά μας δίδαξε ταυτόχρονα και πολλά, όπως τη σημασία του να πορεύεσαι είτε σε ατομικό είτε σε συλλογικό επίπεδο με γνώμονα τη διαφάνεια και την ηθική της ευθύνης και του αποτελέσματος.
Αυτές τις αρχές υπηρετεί και το ενιαίο σχέδιο κυβερνητικής πολιτικής για το 2021, με απώτερο στόχο σύντομα η ελληνική κοινωνία να αποκτήσει την ήρεμη εκείνη συνθήκη που θα επιτρέψει στον καθένα ξεχωριστά να σχεδιάσει τη ζωή του με τον τρόπο τον οποίο επιθυμεί.
* Ο κ. Ακης Σκέρτσος είναι υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ για τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου.