«Πάντα κατ’ αριθμόν γίγνονται», σύμφωνα με τον Πυθαγόρα τον Σάμιο. Οι επιστήμονες, όμως, κάθε άλλο παρά συμφωνούν ως προς τον αριθμό τον οποίο ο Πυθαγόρας είχε κατά νουν. Οι επιδημιολόγοι, για παράδειγμα, δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στον ρυθμό αναπαραγωγής (R0) του κορωνοϊού, η τιμή του οποίου θα πρέπει να βρίσκεται κάτω από τη μονάδα προκειμένου η νόσος να ακολουθεί φθίνουσα πορεία. Από την άλλη πλευρά, εμείς οι «ειδικοί» σε θέματα χρηματοοικονομικών δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στον ετήσιο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης. Θα θέλαμε, για παράδειγμα, η Ελλάδα να επιτυγχάνει μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης κοντά στο 3%, κάτι που αποτελεί βέβαια και τον ιστορικό μέσο όρο της προ χρηματοοικονομικής εποχής του 2008-2009. Βέβαια, εν μέσω πανδημίας και αλλεπάλληλων lockdowns, κάθε μη αρνητικός ρυθμός ανάπτυξης σίγουρα θεωρείται καλοδεχούμενος.
Παρά την επικρατούσα άποψη, η οποία συχνά αναπαράγεται από πλείστους όσους ειδικούς, υπάρχει «κοινός τόπος» μεταξύ επιδημιολόγων και οικονομολόγων. Η έγκαιρη και «αυστηρή» αντιμετώπιση του ιού (μέσω, για παράδειγμα, της επιβολής της χρήσης μάσκας αλλά και του lockdown) μειώνει τους θανάτους και ταυτόχρονα περιορίζει το οικονομικό κόστος της πανδημίας. Πράγματι, η διεθνής εμπειρία από χώρες όπως η Νότια Κορέα αλλά και η Γερμανία οδηγεί σε σειρά συμπερασμάτων μεταξύ των οποίων: α) η δυναμική αντιμετώπιση της πανδημίας περιορίζει τις οικονομικές απώλειες (ήτοι οικονομική ύφεση και ανεργία) και β) τα «συγκοινωνούντα δοχεία» εξακολουθούν να υφίστανται στις μέρες μας, καθώς η μη έγκαιρη αντιμετώπιση του κορωνοϊού στην Ιταλία επιτάχυνε την εξέλιξη της πανδημίας σε Γαλλία και Γερμανία. Επιπλέον, η εμπειρία από την ισπανική γρίπη του 1918, η οποία οδήγησε σε 50 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως, σίγουρα αποτελεί τροφή για σκέψη. Πράγματι, νέα μελέτη οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι προαναφερθείσες κυβερνητικές παρεμβάσεις περιόρισαν την εξέλιξη της ισπανικής γρίπης χωρίς περαιτέρω απώλειες στην οικονομία των ΗΠΑ. Στο σημείο αυτό αναφέρουμε και πρόσφατη έρευνα μεταξύ οικονομολόγων στη Μεγάλη Βρετανία, η οποία διαπιστώνει ότι, σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, η «χαλαρή» (έως μηδενική) αντιμετώπιση του ιού από τις κυβερνητικές αρχές θα είχε οδηγήσει σε τεράστιες απώλειες ζωής αλλά και σε ύφεση μεγαλύτερης έντασης από αυτήν που παρατηρούμε στις μέρες μας.
Τα προαναφερθέντα έχουν ιδιαίτερη σημασία καθώς συζητούμε αενάως το πόσο αυστηρά θα πρέπει να είναι τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας στις εορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο παρατηρείται μια αυξητική τάση υποεκτίμησης των θανατηφόρων επιπτώσεων του ιού, η οποία εξηγείται (ώς ένα βαθμό) από τις θετικές εξελίξεις στην παραγωγή εμβολίων «αναχαίτισης» της πανδημίας. Και όμως, ο επεκτατικός κίνδυνος του ιού κάθε άλλο παρά έχει μειωθεί. Τη στιγμή που γράφεται το παρόν άρθρο, Βρετανοί επιστήμονες καταγράφουν νέα παραλλαγή του ιού, ο οποίος, διαδιδόμενος με εξαιρετικά ταχύ ρυθμό, οδήγησε την κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον στην επιβολή σκληρού lockdown στο Λονδίνο. Ενώ λοιπόν οι ειδικοί εκτιμούν ότι οι παραλλαγές του ιού θα αντιμετωπισθούν επιτυχώς από τα (υπό έγκριση) εμβόλια, τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Ενας λόγος παραπάνω προκειμένου ο Ελληνας πρωθυπουργός να αγνοήσει τα κελεύσματα περί χαλάρωσης των μέτρων. Η όποια χαλάρωση, δυστυχώς, θα οδηγήσει σε νέο κύμα κορωνοϊού και περαιτέρω οικονομική ύφεση…
* Ο κ. Θεολόγος Δεργιαδές είναι επίκουρος καθηγητής, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
** Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών, University of Liverpool Management School.