Αναμφίβολα, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί μία ιστορική ευκαιρία για σημαντικές επενδύσεις, καθώς και για τολμηρές και αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, που συνδυαστικά θα οδηγήσουν στην ταχύτερη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας προς ένα πιο ανταγωνιστικό, βιώσιμο και εξωστρεφές μοντέλο ανάπτυξης και σε ένα ψηφιοποιημένο, αποτελεσματικότερο και φιλικότερο προς τους πολίτες κράτος. Η προσπάθεια της βραχυπρόθεσμης αποκατάστασης των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας της COVID-19, με έμφαση στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, πλαισιώνεται από την επιτάχυνση του απαραίτητου εκσυγχρονισμού και των μεταρρυθμίσεων για μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα.
Ανάμεσα στους 4 πυλώνες του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, περιλαμβάνεται ο κρίσιμος πυλώνας της απασχόλησης, των δεξιοτήτων και της κοινωνικής συνοχής, που αν και αποτελεί βασικό μοχλό οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης κατέγραφε χαμηλές επιδόσεις κατά την τελευταία δεκαετία που επιδεινώθηκαν περαιτέρω λόγω της πανδημίας.
Προς αυτή την κατεύθυνση, ο ΟΑΕΔ, ως ο κεντρικός δημόσιος επιχειρησιακός βραχίονας για την προώθηση της απασχόλησης και την καταπολέμηση της ανεργίας, θα συμβάλει ενεργά και ουσιαστικά στην ανάκαμψη της αγοράς εργασίας και στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας, με προγράμματα, δράσεις και μεταρρυθμίσεις που επικεντρώνονται σε 4 κεντρικούς άξονες: 1) ενεργοποίηση πρωτοποριακών ενεργητικών και παθητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας, 2) αναδιάρθρωση της κατάρτισης και επανακατάρτισης, 3) αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και 4) οργανωσιακός και ψηφιακός μετασχηματισμός του Οργανισμού.
Η αύξηση της απασχόλησης απαιτεί σύγχρονες ενεργητικές και παθητικές πολιτικές απασχόλησης που παρέχουν το κατάλληλο μείγμα κινήτρων και αντικινήτρων για την ταχύτερη ένταξη και επανένταξη στην αγορά εργασίας, τη δημιουργία θέσεων πλήρους απασχόλησης, ιδιαίτερα σε τομείς αιχμής και ειδικότητες υψηλής ζήτησης, καθώς και την ουσιαστική στήριξη του εργατικού δυναμικού θέτοντας ένα αποτελεσματικό κοινωνικό δίχτυ προστασίας. Αξιοποιώντας καινοτόμα εργαλεία επιδότησης της εργασίας, με απλουστευμένους όρους και προϋποθέσεις, και στοχεύοντας στην κατάρτιση και πρόσληψη ανέργων που αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια εργασιακής επανένταξης σε περιοχές με αυξημένη ανεργία, τα νέα προγράμματα θα συνδράμουν στην ανάσχεση της ανεργίας και στη σταδιακή αύξηση της απασχόλησης.
Παράλληλα, ένα σύγχρονο πλαίσιο παθητικών πολιτικών θα στηρίξει πιο αποτελεσματικά τους ανέργους, μέσω νέων κινήτρων και μέτρων για την ενίσχυση της ασφάλισης της ανεργίας, με στόχο τη γρήγορη και ομαλή επανένταξη στην αγορά εργασίας.
Αυτονόητα, ένα ψηφιοποιημένο και πράσινο μοντέλο ανάπτυξης προϋποθέτει τις αντίστοιχες δεξιότητες. Δεν μπορεί να οικοδομηθεί ένα νέο παραγωγικό μοντέλο της ελληνικής οικονομίας χωρίς ένα κατάλληλα καταρτισμένο εργατικό δυναμικό, με γνώσεις και δεξιότητες που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της διαρκώς μεταβαλλόμενης αγοράς εργασίας. Ομως, για να μην επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος που οδήγησαν σε μεγάλες δαπάνες στην κατάρτιση χωρίς το προσδόκιμο αποτέλεσμα, το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περιλαμβάνει τη ριζική και εμβληματική μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης των προγραμμάτων κατάρτισης και επανακατάρτισης, με τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης και αξιολόγησης που θα εστιάζει στην ποιότητα, και όχι μόνο στην ποσότητα, θέτοντας στο επίκεντρό του δείκτες και μετρήσιμα αποτελέσματα στην αγορά εργασίας. Το νέο σύστημα θα βασίζεται σε κίνητρα, ανταμείβοντας τις υψηλές αποδόσεις στην ποιοτική και αποτελεσματική κατάρτιση, που ανταποκρίνεται στις ανάγκες, τόσο του εργατικού δυναμικού όσο και των επιχειρήσεων, μέσω της υιοθέτησης αναγνωρισμένων βέλτιστων πρακτικών. Στόχος είναι η αντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης δεξιοτήτων στην οικονομία, μέσω της συνεχούς και συστηματικής βελτίωσης της προσφερόμενης κατάρτισης σε ανέργους και εργαζομένους, για αύξηση αφενός της απασχόλησης και αφετέρου της παραγωγικότητας.
Σε αυτή την κατεύθυνση ενίσχυσης του ανθρώπινου κεφαλαίου, κρίσιμο ρόλο έχουν και η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός της επαγγελματικής εκπαίδευσης, που υστερεί στη χώρα μας, τόσο σε επίπεδο συμμετοχής όσο και αποτελεσμάτων. Η ενσωμάτωση νέων ειδικοτήτων, προγραμμάτων σπουδών και μεθοδολογιών, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η ψηφιοποίηση των εκπαιδευτικών δομών, η συνεχής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στις διαρκείς αλλαγές και τεχνολογικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας, καθώς και ο εμπλουτισμός των εργαστηρίων με σύγχρονες υλικοτεχνικές και κτιριακές υποδομές για τις ανάγκες των νέων ειδικοτήτων, αποτελούν σημαντική επένδυση για το μέλλον, ενισχύοντας την ελκυστικότητα της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Ως ο μοναδικός δημόσιος φορέας ο οποίος εφαρμόζει με επιτυχία το δυϊκό σύστημα επαγγελματικής εκπαίδευσης, που συνδυάζει τη θεωρητική και εργαστηριακή εκπαίδευση στην τάξη με την πρακτική άσκηση σε επιχειρήσεις, μέσω 50 Επαγγελματικών Σχολών Μαθητείας, ο ΟΑΕΔ θα παίξει σημαντικό ρόλο και σε αυτό τον τομέα.
Βέβαια, η υλοποίηση όλων των παραπάνω απαιτούν έναν αναβαθμισμένο ρόλο για τον ΟΑΕΔ, όπως εισηγείται και η τελική έκθεση της «Επιτροπής Πισσαρίδη». Η αναδιοργάνωση, ο εκσυγχρονισμός και η μετεξέλιξη του ΟΑΕΔ σε μία αποτελεσματική Ευρωπαϊκή Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης, μέσω της ψηφιακής μετάβασης και της ενίσχυσής του, θα συμβάλλουν καίρια στην επιτυχή υλοποίηση των σημαντικών επενδύσεων και των φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Οι επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό, που αποτελεί το πιο σημαντικό κεφάλαιο, θα έχουν τη μεγαλύτερη ανταποδοτικότητα και ο ΟΑΕΔ είναι έτοιμος να συμβάλει με όλες του τις δυνάμεις στην εθνική προσπάθεια για την ανάκαμψη της χώρας.
* Ο κ. Σπύρος Πρωτοψάλτης είναι διοικητής του ΟΑΕΔ.