Το υψηλό ρίσκο που χαρακτηρίζει τις ελληνικές επιχειρήσεις λόγω του μικρού μεγέθους τους, αλλά και η αυξημένη αβεβαιότητα στην οικονομία, αποτελούν τη βασική αιτία που κρατάει ψηλά τα επιτόκια δανεισμού στη χώρα μας.
Σύμφωνα μάλιστα με τα στοιχεία που δημοσίευσε χθες η ΤτΕ, τα επιτόκια με βάση τα οποία δανείζονται οι επιχειρήσεις παρουσιάζουν ανοδική τάση τους τελευταίους μήνες, παρά τα γενικευμένα μέτρα στήριξης μέσω κρατικών προγραμμάτων, που εγγυώνται ένα σημαντικό μέρος των δανείων που έχουν δοθεί από τις τράπεζες κατά το 2020.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το μέσο κυμαινόμενο επιτόκιο για δάνεια προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δηλαδή έως 250.000 ευρώ, αυξήθηκε τον Νοέμβριο στο 5,99% από 5,53% τον Οκτώβριο και 4,55% τον Σεπτέμβριο, ενώ το μέσο επιτόκιο για επιχειρηματικά δάνεια έως 1 εκατ. ευρώ διαμορφώθηκε τον Νοέμβριο στο 3,59% από 3,47% τον Οκτώβριο και 3,11% τον Σεπτέμβριο.
Η ανοδική τάση που εμφανίζουν τα επιτόκια δανεισμού στη χώρα μας, παρά το γεγονός ότι το κόστος χρήματος διαμορφώνεται σε αρνητικό επίπεδο, διευρύνει τη διαφορά τους με τα μέσα ευρωπαϊκά επιτόκια και αποδίδεται στον αυξημένο κίνδυνο για επιδείνωση των συνθηκών αποπληρωμής των δανείων που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες εν μέσω κρίσης. Να σημειωθεί ότι οι τράπεζες δανείζονται με αρνητικά επιτόκια έως -0,50% από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, από την οποία έως τα τέλη Σεπτεμβρίου είχαν αντλήσει 40 δισ. ευρώ.
Σε πτωτική πορεία είναι επίσης και τα επιτόκια καταθέσεων στη χώρα μας, μέσω των οποίων οι τράπεζες αντλούν σημαντικό μέρος της ρευστότητας, που διοχετεύουν μετά στην οικονομία. Στη διαφορά μεταξύ επιτοκίων καταθέσεων και δανείων αποδίδεται και η άνοδος του περιθωρίου (spread) που, με βάση τα στοιχεία της ΤτΕ, διαμορφώθηκε τον Νοέμβριο πάνω από το 4%. Ετσι, παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες άντλησης ρευστότητας είναι ευνοϊκές, η διαφορά των ελληνικών επιτοκίων με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά διατηρείται σε υψηλά επίπεδα και το μέσο επιτόκιο δανεισμού για συγκεκριμένες κατηγορίες επιχειρήσεων είναι υπερδιπλάσιο σε σχέση με το μέσο ευρωπαϊκό.
Αναστολές δανείων 30 δισ.
Ο κίνδυνος αθέτησης πληρωμών είναι υψηλότερος μετά τα μορατόριουμ δανείων που έχουν εφαρμόσει οι τράπεζες, το ύψος των οποίων ανέρχεται, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών, στα 30 δισ. ευρώ. Από αυτά, πάνω από τα μισά περίπου είναι αναστολές δόσεων προς επιχειρήσεις και κυρίως προς μικρομεσαίες που εμφανίζουν υψηλότερο κίνδυνο επισφαλειών λόγω του μικρού μεγέθους και της περιορισμένης πιστοληπτικής ικανότητας. Με δεδομένο άλλωστε ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις –ακόμη και αυτές που ανήκουν σε δυναμικούς έως πρόσφατα κλάδους, όπως ο τουρισμός– εμφανίζουν το υψηλότερο ποσοστό κόκκινων δανείων στην Ευρωζώνη, η άνοδος των επιτοκίων ερμηνεύεται από τον υψηλό κίνδυνο για αθετήσεις πληρωμών όταν τα μορατόριουμ θα λήξουν.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, τα μορατόριουμ δανείων που έχουν εφαρμόσει οι ελληνικές τράπεζες είναι τα υψηλότερα στην Ευρωζώνη και αγγίζουν το 20%-25% του χαρτοφυλακίου των ενήμερων δανείων. Με δεδομένο ότι όλες οι εκτιμήσεις ανεβάζουν το ύψος των νέων κόκκινων δανείων που θα δημιουργηθούν λόγω της πανδημίας στα 10 δισ. ευρώ, οι τράπεζες θα βρεθούν αντιμέτωπες με ένα νέο κύμα παύσης πληρωμών και θα κληθούν να διαχειριστούν μια νέα γενιά μη εξυπηρετούμενων οφειλών.