Σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις, η ελληνική οικονομία έχει υποστεί σημαντικό πλήγμα λόγω των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Με βάση τις μετρήσεις και τις εκτιμήσεις των κρατικών υπηρεσιών έχουμε τα ακόλουθα δεδομένα στο ξεκίνημα της νέας χρονιάς: ΑΕΠ: -11,7%, ανεργία: 10,5%, ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών: -9,4 δισ. ευρώ, έλλειμμα προϋπολογισμού: -13,75 δισ. ευρώ, ισοζύγιο επιχειρήσεων: -8%. To εμπορικό ισοζύγιο είναι στα +3,6 δισ. και τα καλά νέα σταματούν σε αυτόν τον δείκτη, γιατί έχουμε τα χρέη προς την εφορία να ξεπερνούν τα 106 δισ. ευρώ, ενώ τα κόκκινα δάνεια στις τράπεζες είναι περίπου 60 δισ. ευρώ και τα δάνεια σε διαχείριση (πρώην κόκκινα) ανέρχονται σε περίπου 33 δισ. ευρώ.
Ας δούμε όμως επιλεκτικά και κάποιους δείκτες της αγοράς. Επιβατική κίνηση αεροδρομίων: – 83%, διανυκτερεύσεις σε καταλύματα: -73%, ταξινομήσεις Ι.Χ.: -30,7%, καθυστερήσεις σε πληρωμές λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος και τηλεπικοινωνιών: +64 ημέρες.
Τα αποτελέσματα των μέτρων στήριξης, μέσω των εγχώριων κρατικών και ευρωπαϊκών χρηματικών διαθεσίμων, έχουν επιπτώσεις οι οποίες εμφανίζονται στην αγορά και στην κοινωνία σε τρία χρονικά διαστήματα. Αμεσα (χρονικό διάστημα 3-6 μηνών), βραχυπρόθεσμα (χρονικό διάστημα 12-24 μηνών) και μακροπρόθεσμα (χρονικό διάστημα 3-5 ετών).
Αμεσα, τα εγχώρια κυβερνητικά και ευρωπαϊκά στηρίγματα (μέτρα και χρήματα), μαζί με το όποιο χρηματικό αποθεματικό έχουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις, συντηρούν μια κανονικότητα σε ένα επίπεδο 30%-40% σε σύγκριση με την προηγούμενη κατάσταση, αποφεύγοντας την απότομη καταστροφή. Βραχυπρόθεσμα, με την προϋπόθεση ότι θα έχει εκτελεστεί αποτελεσματικά το σχέδιο των εμβολιασμών, η μερική αναστολή των μέτρων τύπου lockdown θα επιφέρει μια κανονικότητα της τάξης του 60%-70%.
Μακροπρόθεσμα, δεν μπορούμε να έχουμε μια ασφαλή εκτίμηση αλλά, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ε.Ε., του ΟΟΣΑ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και μεγάλων εταιρειών συμβουλευτικών υπηρεσιών, το ΑΕΠ του 2019 θα χρειαστεί 3 με 5 χρόνια για να επιτευχθεί ξανά.
Το συμπέρασμα είναι απλό. Τα ελληνικά νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις έχουν υποστεί σημαντική μείωση των εισοδημάτων τους και ο χρόνος αποκατάστασης μέσω της παραγωγής και των ενισχύσεων θα έχει χρονική υστέρηση σε σχέση με το ύψος των υποχρεώσεων προς φόρους, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες, προμηθευτές. Το σημαντικότερο πρόβλημα όμως θα είναι η αντιμετώπιση των μηνιαίων ανελαστικών δαπανών, κυρίως από τα νοικοκυριά, όπως τα ενοίκια, οι λογαριασμοί ενέργειας, ύδρευσης, τηλεπικοινωνιών και διατροφής.
Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε και ένα επιπλέον πολύ σημαντικό πρόβλημα για το οποίο δεν γίνεται πουθενά αναφορά. Τα νοικοκυριά αντικαθιστούν (γιατί χαλάνε) ή αποκτούν (π.χ. τα παιδιά φοιτούν σε πόλη της επαρχίας) προϊόντα μεγάλης διάρκειας ζωής όπως πλυντήρια, ψυγεία, κουζίνες, κλιματιστικά, έπιπλα και στρώματα. Το μέσο κόστος απόκτησης τέτοιων ειδών βρίσκεται λίγο κάτω από την περιοχή των 1.000 ευρώ. Δηλαδή περίπου δύο φορές τον βασικό μισθό και πολύ κοντά στο διάμεσο του πραγματικού καθαρού μισθού με όρους αγοράς.
Κάποιοι θα πουν ότι το κράτος προσφέρει ρυθμίσεις και η αγορά δόσεις. Η ερώτηση όμως είναι αν είναι βιώσιμοι αυτοί οι διακανονισμοί και μάλιστα με τον αντίκτυπο της πανδημίας. Η απάντηση είναι ξεκάθαρα όχι. Αν ήταν, δεν θα είχαμε κάθε τόσο και λιγάκι συζήτηση για ρυθμίσεις 120 δόσεων, δεν θα είχαμε τόσο μεγάλο όγκο και αξία κόκκινων δανείων και δεν θα είχαμε νέες επισφάλειες σε δάνεια και πιστώσεις.
Η απάντηση στην πρόκληση αυτή είναι η έννοια «εξατομίκευση».
Η επιστρεπτέα προκαταβολή είναι αναμφισβήτητα ένα πολύ επιτυχημένο μέτρο και μάλιστα με πρωτόγνωρη αποδοχή για τα ελληνικά δεδομένα. Γιατί είναι επιτυχημένη; Γιατί επιλέχθηκε η λειτουργία της μέσω ενός αλγορίθμου, ο οποίος χρησιμοποίησε μια σειρά από δεδομένα ώστε η τελική αξία του χορηγούμενου ποσού να είναι όσο πιο καλά κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του κάθε αιτούντος.
Αντίθετα, στο παρελθόν και στο παρόν οι οριζόντιες προτάσεις με συγκεκριμένο αριθμό και αξία δόσεων δεν έφεραν βιώσιμα αποτελέσματα ή/και ευνόησαν κακοπληρωτές. Οσες εταιρείες στην περίοδο της πανδημίας τόλμησαν να προσφέρουν εξατομικευμένες προτάσεις διακανονισμών για τις νέες αγορές των νοικοκυριών ή για την εξόφληση των παλαιών και υφιστάμενων υποχρεώσεων, πέτυχαν το βασικό. Να κρατήσουν τους πελάτες τους, να μην κρυφτούν, να μη χαθούν. Σε δεύτερη φάση κατάφεραν να καταλάβουν και να προσπαθήσουν να προσφέρουν μια βιώσιμη λύση ώστε όταν θα επανέλθει η κανονικότητα να μπορούν να έχουν μια κανονική σχέση.
Η έννοια της εξατομίκευσης εμπεριέχει ενσυναίσθηση και σύγχρονη τεχνολογία και όχι ένα κίνημα «δεν πληρώνω».
Είναι δυνατόν όμως στην Ελλάδα τού σήμερα να φτάσει ένας πιστωτής, ένας δανειστής, ένας πωλητής ή ακόμα και το Δημόσιο σε επίπεδο συνεννόησης, διακανονισμών ή ευκολίας πληρωμών με αποτελεσματικότητα, αποφεύγοντας τα αναχρονιστικά γραμμάτια και τις συναλλαγματικές;
Η απάντηση είναι ξεκάθαρα ναι και μάλιστα εύκολα. Η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης όταν εφαρμοστούν με την υποστήριξη εργαλείων επεξεργασίας μεγάλων δεδομένων έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν τα διαφορετικά προφίλ και υποσύνολα στα οποία ανήκουν συγκεκριμένοι συναλλασσόμενοι με ίδια χαρακτηριστικά.
Για παράδειγμα, ένας πολιτικός μηχανικός έχει ως προτεραιότητα την πληρωμή της εφορίας, ενώ ένας μηχανικός, ιδιοκτήτης βουλκανιζατέρ, τον λογαριασμό του ρεύματος. Αυτοί οι δύο συναλλασσόμενοι δεν μπορούν να έχουν τον ίδιο διακανονισμό στην πληρωμή του ρεύματος. Τα παραδείγματα είναι πολλά και με πολλές παραμέτρους. Αυτό το οποίο μέχρι πρότινος φάνταζε αδύνατο, τα λογισμικά τα οποία χρησιμοποιούν αλγορίθμους τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης μπορούν να επεξεργαστούν δομημένα και αδόμητα δεδομένα (π.χ. καταγραφές σε ελεύθερο κείμενο συμπεριφορών σε προτάσεις διακανονισμών) και να προτείνουν εξατομικευμένες προτάσεις.
Πρέπει να σταματήσουμε άμεσα τις οριζόντιες προτάσεις ίδιες για όλους, 12 ή 24 δόσεις και τόσα ευρώ. Η τεχνολογία λειτουργεί με «ενσυναίσθηση» και μπορεί να φέρει βιώσιμα αποτελέσματα για όλους.
Το έδειξαν τα αποτελέσματα της επιστρεπτέας προκαταβολής και των σποραδικών εταιρικών (όχι τραπεζικών) διακανονισμών αγορών και οφειλών στις περιόδους των lockdowns.
Θα τολμήσει το Δημόσιο, θα τολμήσουν οι τράπεζες, θα τολμήσουν οι εταιρείες να πάνε σε εξατομικευμένες προτάσεις ή θα συνεχιστεί η θνησιγενής λογική του κουβά, υπονομεύοντας το μέλλον των επόμενων γενεών στην αγορά και στην κοινωνία;
* Ο κ. Πάνος Μιχαλόπουλος είναι Managing Partner στην εταιρεία WEMETRIX, μέλος του ομίλου της Intrasoft.