Υπάρχουν δύο σημεία καμπής στην κλιματική κρίση. Το πρώτο έχει να κάνει με το εάν η κλιματική αλλαγή τεθεί εκτός ελέγχου και το δεύτερο, εάν η ανθρωπότητα κινητοποιηθεί δραστικά για να ανακόψει την υπερθέρμανση του πλανήτη. Προσεγγίζουμε και τα δύο σημεία ενόψει της Συνόδου Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα (COP26) τον Νοέμβριο. Τα τελευταία έξι χρόνια, οπότε οι θερμοκρασίες σημειώνουν ρεκόρ ανόδου, πρόκειται για τα πιο θερμά στην Ιστορία, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό.
Οι πάγοι και οι παγετώνες λιώνουν με ανησυχητικούς ρυθμούς και ξέσπασαν τεράστιες πυρκαγιές στην Καλιφόρνια, στην Αυστραλία και αλλού. Ο εκλεγμένος Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει δεσμευθεί ότι η Αμερική θα επιτύχει μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050. Η Κίνα έχει υποσχεθεί να φτάσει εκεί πριν από το 2060. Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Ενωση και το Ηνωμένο Βασίλειο, που προεδρεύουν των συνομιλιών για το κλίμα, έχουν αυξήσει τους βραχυπρόθεσμους στόχους τους για μείωση στις εκπομπές. Συν τοις άλλοις, η τεχνολογία για περιστολή τους εξελίσσεται αλματωδώς.
Ως αποτέλεσμα, το ετήσιο κόστος για να φτάσει κανείς στα μηδενικά επίπεδα εκπομπών είναι σήμερα 1 τρισ. δολάρια λιγότερα από ό,τι πριν από ένα χρόνο, σύμφωνα με την Goldman Sachs. Οι επενδυτές παράλληλα εγκαταλείπουν τα ορυκτά καύσιμα και διευκολύνουν τη διοχέτευση κεφαλαίων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού, το 2015, δεσμεύθηκαν οι κυβερνήσεις για μείωση της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας σε 1,5-2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προ της Βιομηχανικής Επανάστασης επίπεδα μέχρι τα τέλη του 21ου αιώνα. Οπερ σημαίνει πως οι εκπομπές έως το 2030 θα μειωθούν μεταξύ ενός τετάρτου και μισού από τα τωρινά επίπεδα. Ενα πρόβλημα είναι ότι, ενώ οι χώρες που αντιπροσωπεύουν το 63% των εκπομπών έχουν πλέον δεσμευθεί να επιτύχουν μηδενικούς στόχους, η Ινδία και το μεγαλύτερο μέρος της Αφρικής δεν το έχουν κάνει.
Εάν προσπαθήσουν να βγάλουν εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων από τη φτώχεια, στηριζόμενες σε οικονομική ανάπτυξη με καύσιμη ύλη τον γαιάνθρακα, δεν υπάρχει τρόπος να σταματήσει η υπερθέρμανση. Ακόμη ένα άλλο ζήτημα είναι πως οι μηδενικοί στόχοι απέχουν δεκαετίες, ενώ οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι δεν είναι αρκετά άτεγκτοι. Αρα, τι μπορεί να γίνει ρεαλιστικά για να βεβαιωθούμε ότι ο πλανήτης δεν θα χάσει τον αγώνα ενάντια στον χρόνο;
Πρώτον, οι ΗΠΑ, η Ε.Ε., η Ιαπωνία και το Ην. Βασίλειο ασκούν αθροιστικά μεγάλη επιρροή. Και αν μπορέσουν να πείσουν την Κίνα να ενταχθεί σε μια «κλιματική λέσχη», οι πιθανότητες επιτυχίας θα είναι ακόμη καλύτερες. Ωστόσο, όλοι πρέπει να δώσουν καλά παραδείγματα, προβαίνοντας σε πιο φιλόδοξες δεσμεύσεις οι ίδιοι.
Δεύτερον, σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού, οι πλούσιες χώρες υποσχέθηκαν να δίνουν 100 δισ. δολάρια ετησίως έως το 2020 σε φτωχότερες χώρες για να μεταβούν σε μια πράσινη οικονομία. Ακόμη και αν πέτυχαν τον στόχο –το 2018 παρείχαν 79 δισ. δολάρια, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ–, το ποσό αυτό είναι μόλις το 0,07% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Οι πλουσιότερες χώρες πρέπει να παρέχουν πολύ περισσότερη βοήθεια και μάλιστα σε τεχνολογία.
Τρίτον, οι δεσμεύσεις βασίζονται στη μέτρηση του πόσος γαιάνθρακας παράγεται σε κάθε χώρα, αλλά εάν αυτή εισάγει αγαθά και υπηρεσίες υψηλής έντασης γαιάνθρακα από το εξωτερικό, δεν επιλύεται το θέμα των εκπομπών.
Οπότε οι χώρες πρέπει να θέσουν όρια και στην κατανάλωση γαιάνθρακα και στην παραγωγή του. Κοιτάξτε τη φαινομενικά εντυπωσιακή δέσμευση της Βρετανίας για μείωση των εκπομπών κατά 68% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.