Απαισιόδοξοι για το τι τους επιφυλάσσει το μέλλον όσον αφορά την εθνική οικονομία αλλά και την προσωπική τους οικονομική κατάσταση εμφανίζονται οι καταναλωτές στην Ελλάδα. Τούτο συμβαίνει διότι η πανδημία έχει ήδη οδηγήσει σε μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, ενώ αναμένουν μεγαλύτερη μείωση, εξέλιξη που πρόκειται να οδηγήσει σε πιο συντηρητική συμπεριφορά στις αγορές τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το ήδη βαριά λαβωμένο λιανεμπόριο αλλά και για τους κλάδους της εστίασης και του τουρισμού.
Σύμφωνα, λοιπόν, με την εξαμηνιαία έρευνα καταναλωτικών τάσεων στο λιανεμπόριο που πραγματοποίησε ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης Ελλάδας (ΣΕΛΠΕ) με την επιστημονική υποστήριξη του εργαστηρίου ELTRUN του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο δείκτης καταναλωτικού κλίματος λιανικής τον Δεκέμβριο του 2020 διαμορφώθηκε στις -39 μονάδες, σαφώς μειωμένος σε σχέση με τον μήνα βάσης, τον Οκτώβριο του 2019, και ελαφρώς μειωμένος σε σχέση με τη μέτρηση του Ιουνίου 2020.
Η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν έχει να κάνει τόσο με τις μέχρι σήμερα οικονομικές εξελίξεις, αλλά κυρίως με τις μειωμένες προσδοκίες των καταναλωτών για το προσεχές διάστημα. Συγκεκριμένα, η μείωση στον υποδείκτη παρούσας κατάστασης ήταν περιορισμένη στις -31 μονάδες, ενώ αντίθετα ο υποδείκτης προσδοκιών παρουσίασε μεγάλη πτώση και έπεσε στις -51 μονάδες. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι μόνο το 12% εκτιμά ότι μέσα στους επόμενους 6-9 μήνες η οικονομική κατάσταση της χώρας θα βελτιωθεί, ενώ ακόμη μικρότερο, μόλις 8%, είναι το ποσοστό εκείνων που πιστεύουν ότι η δική τους οικονομική κατάσταση θα βελτιωθεί.
Το 70% των καταναλωτών ξοδεύει, σύμφωνα με την έρευνα, πάνω από το 80% του διαθέσιμου εισοδήματός του σε μηνιαία βάση, ενώ το 9% ξοδεύει πάνω από 100%, κάτι που, σύμφωνα με τους ερευνητές, σημαίνει ότι δανείζεται με κάποιον τρόπο για να καλύψει τις ανάγκες του.
Τα lockdowns και εν γένει τα περιοριστικά μέτρα, σε συνδυασμό με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, έχουν οδηγήσει φυσικά και σε αλλαγή της ιεράρχησης των δαπανών. Κατ’ αρχάς, οι δαπάνες για αγορές προϊόντων αντιπροσωπεύουν περίπου το 31% των συνολικών δαπανών. Σχεδόν οι μισές κατευθύνονται πλέον στην αγορά τροφίμων και ποτών (από 41% το 2019), ενώ η εστίαση αποτελεί το 5% των δαπανών για αγορές, από 12% που ήταν πέρυσι. Η τηλεργασία και η μη ύπαρξη δυνατότητας για διασκέδαση εκτός σπιτιού έχουν οδηγήσει σε μείωση των δαπανών για την προμήθεια ρούχων στο 7%, από 10% το 2019, ενώ αντιθέτως παρουσιάζουν σημαντική αύξηση –ακριβώς για τους ίδιους λόγους– οι δαπάνες για αγορές ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών. Συγκεκριμένα, αντιστοιχούν στο 15% των μηνιαίων δαπανών για αγορές προϊόντων έναντι 7% το 2019. Από την άλλη, έχουν σχεδόν μηδενιστεί οι δαπάνες για ξενοδοχεία και εισιτήρια για ταξίδια.
Το 44% εκτιμά ότι οι δαπάνες για αγορές προϊόντων το πρώτο εξάμηνο 2021 θα είναι μειωμένες, ενώ μόλις το 10% ότι θα είναι αυξημένες. Τέλος, ένα 20% πιστεύει ότι θα αυξηθούν οι δαπάνες για λογαριασμούς ΔΕΚΟ και ένα 19% για την πληρωμή φόρων.