Η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το μέλλον της απασχόλησης, του 2020, έρχεται σε κρίσιμη στιγμή. Χαρτογραφεί τις θέσεις εργασίας και τις δεξιότητες του μέλλοντος, παρακολουθώντας τον ρυθμό των αλλαγών βάσει ερευνών με τη συμμετοχή επικεφαλής εταιρειών και στελεχών ανθρώπινου δυναμικού από όλο τον κόσμο. Φέτος, στοχεύουμε να ρίξουμε φως στις επιπτώσεις των ανατροπών από την πανδημία εντός του ευρύτερου πλαισίου των πιο μακροπρόθεσμων τεχνολογικών τάσεων. Το πρώτο από τα ευρήματά μας έχει να κάνει με το ότι η αυτοματοποίηση εξελίσσεται ταχύτερα από το αναμενόμενο, εκτοπίζοντας 85 εκατ. θέσεις εργασίας μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Η υιοθέτηση της αυτοματοποίησης από τις εταιρείες θα μετασχηματίσει στον ορίζοντα αυτό τις θέσεις εργασίας και τις δεξιότητες. Περίπου το 43% των επιχειρήσεων, που ερωτήθηκαν, θα μειώσει το εργατικό δυναμικό λόγω της τεχνολογικής ολοκλήρωσης, το 41% θα επεκτείνει τη χρήση των εργολάβων για εξειδικευμένες εργασίες και το 34% σκοπεύει να επαυξήσει το εργατικό δυναμικό του ως αποτέλεσμα της τεχνολογικής ολοκλήρωσης. Πέντε χρόνια από τώρα, οι εργοδότες θα μοιράσουν την εργασία μεταξύ ανθρώπων και μηχανών περίπου εξίσου.
Δεύτερον, η επανάσταση των ρομπότ θα δημιουργήσει 97 εκατ. νέες θέσεις εργασίας. Καθώς η οικονομία και οι αγορές εργασίας εξελίσσονται, νέα επαγγέλματα θα εμφανιστούν σε όλο το εύρος της παροχής υπηρεσιών φροντίδας στο πλαίσιο της υψηλής τεχνολογίας (όπως είναι η τεχνητή νοημοσύνη), καθώς και στη δημιουργία περιεχομένου (όπως η διαχείριση κοινωνικών μέσων και η παραγωγή σχετικού υλικού για τροφοδότηση). Τα αναδυόμενα επαγγέλματα αποτυπώνουν τη μεγαλύτερη ζήτηση για θέσεις εργασίας στην πράσινη οικονομία, στην πρώτη γραμμή της οικονομίας δεδομένων και τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και στη μηχανική, στο λογισμικό νέφος και στην ανάπτυξη προϊόντων. Τρίτον, το 2025, η αναλυτική σκέψη, η δημιουργικότητα και η ευελιξία θα συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο περιζήτητων δεξιοτήτων. Οι εργοδότες βλέπουν την κριτική σκέψη, την ανάλυση και την επίλυση προβλημάτων ως ολοένα και πιο σοβαρά στοιχεία για τα επόμενα χρόνια, αν και αυτά έχουν αναφερθεί και σε εκδόσεις της έρευνας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Προσφάτως και λόγω των συνθηκών, εμφανίζονται νέες δεξιότητες αυτοδιαχείρισης και αυτοοργάνωσης, όπως η ενεργή μάθηση, η ανθεκτικότητα, η αποτελεσματική αντιμετώπιση του άγχους και η ευελιξία. Τα διαθέσιμα δεδομένα μέσω συνεργασιών με το επαγγελματικό κοινωνικό δίκτυο LinkedIn και την πλατφόρμα επιστημονικής τηλεκπαίδευσης Coursera μας επέτρεψαν να καταγράψουμε με άνευ προηγουμένου λεπτομέρειες τα είδη των επιμέρους δεξιοτήτων που απαιτούνται για τα επαγγέλματα του αύριο.
Τέταρτον, οι πιο ανταγωνιστικές επιχειρήσεις θα επικεντρωθούν στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων τους. Ειδικά όσοι παραμείνουν στο πόστο τους τα επόμενα πέντε χρόνια, σχεδόν οι μισοί θα χρειαστούν εκ νέου κατάρτιση ώστε να αποκτήσουν νέες βασικές δεξιότητες. Η έρευνα διαπίστωσε, επίσης, ότι ο δημόσιος τομέας πρέπει να παράσχει ακόμη πιο δυναμική στήριξη για τον αναπροσανατολισμό και την αναβάθμιση δεξιοτήτων ιδίως προς όσους διατρέχουν τον κίνδυνο να τεθούν εκτός αγοράς ή έχουν τεθεί ήδη. Επί του παρόντος, μόνο 21% των επιχειρήσεων αναφέρουν ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν δημόσια κονδύλια για ένα τέτοιο έργο. Πέμπτον, η εξ αποστάσεως εργασία ήρθε για να μείνει. Σχεδόν το 84% των εργοδοτών πρόκειται να ψηφιοποιήσει γρήγορα τις διαδικασίες εργασίας, συμπεριλαμβανομένης μιας σημαντικής επέκτασης της τηλεργασίας. Ωστόσο, το 78% των μεγάλων επιχειρήσεων αναμένει αρνητική επίδραση στην παραγωγικότητα των εργαζομένων και πολλές εταιρείες λαμβάνουν μέτρα για να βοηθήσουν τους υπαλλήλους τους να προσαρμοστούν.
* H κ. Saadia Zahidi είναι διευθύνουσα σύμβουλος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Finance & Development και στο ιστολόγιο του ΔΝΤ.