Ξεπερνούν τις 350.000 οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης στον e-ΕΦΚΑ, με τον νέο υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστή Χατζηδάκη, να καλείται να διαχειριστεί ένα πρόβλημα, που για την προηγούμενη ηγεσία ήταν… ο ελέφαντας στο δωμάτιο.
Ομως, πλέον, το γεγονός ότι χιλιάδες ασφαλισμένοι παραμένουν για χρόνια χωρίς σύνταξη, πολλοί από αυτούς χωρίς ούτε καν μια προσωρινή παροχή, δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Και βέβαια, πίσω από τους αριθμούς βρίσκονται άνθρωποι, που ενώ έχουν πληρώσει για χρόνια τις εισφορές τους, παραμένουν στην καλύτερη περίπτωση για πολλούς μήνες, στη χειρότερη αλλά όχι σπάνια για χρόνια, χωρίς σύνταξη.
Σύμφωνα με στοιχεία που αφορούν το τέλος Νοεμβρίου, οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης για κύριες συντάξεις ανέρχονται σε πάνω από 173.500. Μόνο για το Δημόσιο, τα στοιχεία δείχνουν πως έχουν συσσωρευθεί περισσότερες από 23.500 αιτήσεις συνταξιοδότησης πολιτικών υπαλλήλων. Παράλληλα, υπάρχουν 121.862 εκκρεμότητες που αφορούν αιτήσεις για την έκδοση επικουρικών συντάξεων, ενώ σε περίπου 60.000 εκτιμώνται οι αιτήσεις για εφάπαξ παροχές. Αν σε αυτές προστεθούν και οι σχεδόν 62.500 αιτήσεις ήδη συνταξιούχων, που μάταια περιμένουν έως και 5 χρόνια για να λάβουν την παράλληλη σύνταξη που δικαιούνται, τότε οι εκκρεμείς υποχρεώσεις του e-ΕΦΚΑ ξεπερνούν τις 415.000.
Οι παρεμβάσεις
Το τελευταίο διάστημα μετά και τις έντονες αντιδράσεις τόσο από τους ασφαλισμένους όσο και από κυβερνητικά στελέχη που γίνονται αποδέκτες έντονων παραπόνων όχι μόνο για τη δραματική καθυστέρηση στην έκδοση των συντάξεων αλλά και γενικότερα στη λειτουργία του e-ΕΦΚΑ, έχουν δρομολογηθεί διάφορες παρεμβάσεις, με στόχο την επιτάχυνση της απονομής των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης και την αποπληρωμή των οφειλόμενων αναδρομικών.
Το σχέδιο επιτάχυνσης της απονομής των εκκρεμών συντάξεων περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία κλιμακίων με μπόνους στους εργαζομένους που θα συμμετέχουν σε αυτά και θα επιτυγχάνουν συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους, υποχρεωτικές 6μηνες αποσπάσεις υπαλλήλων στον e-ΕΦΚΑ από άλλους φορείς του Δημοσίου, διάθεση προσωπικού από επιστημονικά επιμελητήρια, αλλά και «προσκλητήριο» σε έμπειρους, συνταξιούχους πρώην υπαλλήλους ασφαλιστικών ταμείων (με 8μηνες συμβάσεις έργου) προκειμένου να συνδράμουν τις διαδικασίες απονομής.
Κι ενώ η κατάσταση με τις ληξιπρόθεσμες αιτήσεις είναι οριακή, ανησυχία προκαλεί το νέο κύμα αιτήσεων συνταξιοδότησης εντός του έτους, λόγω της ωρίμανσης του νόμου του 2015 με τα μεταβατικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από την 1η/1/2022, αλλά και της πανδημίας του κορωνοϊού που ωθεί όποιον έχει θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα, κυρίως ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολουμένους, να υποβάλουν και αυτοί αίτηση συνταξιοδότησης, παρ’ ότι παραδοσιακά πρόκειται για ομάδες ασφαλισμένων που συνταξιοδοτούνται αργότερα από το γενικό όριο.
Ο στόχος για εκκαθάριση του «στοκ» των παλαιών αιτήσεων –παράλληλα με τις νέες αιτήσεις που εκδίδονται ψηφιακά– έως το τέλος του 2021, κρίνεται από τους… παροικούντες την Ιερουσαλήμ, αν όχι ανέφικτος, τουλάχιστον υπερφιλόδοξος.
Οπως επισημαίνουν μιλώντας στην «Κ» εργαζόμενοι στο Ταμείο, συνδικαλιστές αλλά και απλοί υπάλληλοι, καθώς και ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης που παρακολουθούν την κατάσταση του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας τα τελευταία πολλά χρόνια, η βίαιη και εν μία νυκτί ενοποίηση των Ταμείων στον ΕΦΚΑ, οι λανθασμένες πολιτικές αποφάσεις της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας επί ΣΥΡΙΖΑ που δεν ανακλήθηκαν όταν άλλαξε η κυβέρνηση, τα δομικά προβλήματα και οι δραματικές ελλείψεις της δημόσιας διοίκησης έχουν δημιουργήσει μία άνευ προηγουμένου κατάσταση στο Ταμείο.
Απόγνωση
Εργαζόμενοι δουλεύουν πλέον χωρίς καμία εκπαίδευση, κάποιοι καλούνται να χειριστούν δύο-τρεις πλατφόρμες, ενώ γνωρίζουν τη λειτουργία μόνο για μία από αυτές (εκείνη στην οποία δούλευαν και πριν από τον e-ΕΦΚΑ). Το πρόβλημα έχει επιδεινωθεί λόγω της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων. Οι ασφαλισμένοι καταθέτουν τις αιτήσεις τους είτε ταχυδρομικά είτε μέσω e-mail στις διευθύνσεις των παλιών υπηρεσιών, οι οποίες δεν υφίστανται πια. Οι αιτήσεις διαβιβάζονται από τη μια υπηρεσία του νεότευκτου e-ΕΦΚΑ στην άλλη. «Στριφογυρίζουν σε όλο το αθηναϊκό κέντρο, από την Κάνιγγος στην Αγίου Κωνσταντίνου, κι από κει στη Σταδίου και μετά στη Φιλελλήνων, και από κει στην Ακαδημίας κι όπου αλλού», αναφέρει με απόγνωση εργαζόμενος στο Ταμείο, που υποστηρίζει ότι είναι αδύνατη η παρακολούθηση της τρελής πορείας των εισερχόμενων εγγράφων, αφού δεν υπάρχει ενιαίο σύστημα ηλεκτρονικής καταγραφής και πρωτοκόλλησής τους.
Πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος στη διοικητική ιεραρχία του φορέα επισημαίνει στην «Κ» τις διαχρονικές αβλεψίες που οδήγησαν την κοινωνική ασφάλιση στο σημερινό θεσμικό αδιέξοδο. Για παράδειγμα, σημειώνει πως για την επείγουσα αντιμετώπιση του προβλήματος προκρίθηκε ως λύση η καταβολή προσωρινών συντάξεων. Η επιλογή αυτή έμοιαζε με λύση στο διοικητικό αδιέξοδο, αλλά και αυτή αποδείχθηκε ως διαδικασία ατελής, αυξάνοντας τελικά το διοικητικό κόστος, καθώς το ίδιο στελεχικό δυναμικό καλείται να εξετάσει την ίδια συνταξιοδοτική υπόθεση δύο φορές. Μία για την απονομή της προσωρινής σύνταξης και μία για την έκδοση οριστικής απόφασης.
Χάος
Αλλά και η χρήση των νέων τεχνολογιών και η αναγκαία ανάπτυξη και προσαρμογή «έξυπνων» ενιαίων και προσαρμοσμένων εφαρμογών, επισημαίνει, δεν αποτέλεσαν λύση επιλογής. Ετσι, στον e-ΕΦΚΑ σήμερα υπάρχουν και λειτουργούν διαφορετικά προγράμματα που εξυπηρετούν τις ανάγκες περιορισμένα. Οι υπάλληλοι κατά τη διάρκεια της εργασίας τους…περιηγούνται από την εφαρμογή στην οποία καταγράφεται ο χρόνος ασφάλισης, σε άλλη εφαρμογή στην οποία καταγράφεται ο χρόνος καταβολής εισφορών και πιθανόν ανάλογα με τον φορέα ασφάλισης να υπάρχει άλλη εφαρμογή για τον χρόνο ασφάλισης πριν από το έτος 2017 και άλλη μετά το έτος 2017. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις ασφαλισμένων/εργαζομένων δεν υπάρχει ψηφιοποιημένη καταγραφή του χρόνου ασφάλισης για όλα τα έτη εργασίας.
Είναι ενδεικτικό ότι ενώ από το 2001 εφαρμόστηκε στο ΙΚΑ η ηλεκτρονική καταγραφή των ενσήμων και από 1/1/2002 οι εργαζόμενοι έχουν πλήρη και αξιόπιστη εικόνα του ασφαλιστικού τους ιστορικού, για τα έτη ασφάλισης που έχουν διανυθεί πριν από το 2002 τα στοιχεία είναι ακόμη… σε καρτέλες.
Το πρόβλημα επιδεινώνεται, δε, από τη συνήθη τακτική ψήφισης νέων διατάξεων, ασφαλιστικού περιεχομένου με άμεση ισχύ, που καθιστούν αναγκαία τη διαρκή αναπροσαρμογή των ηλεκτρονικών συστημάτων, αλλά και από τη δραματική μείωση του προσωπικού του φορέα.
Θα σας απαντήσουμε σε… τρία χρόνια
Τον δικό τους γολγοθά… ανεβαίνουν χιλιάδες ασφαλισμένοι στην προσπάθειά τους να επικοινωνήσουν με τον e-ΕΦΚΑ, κυρίως δε, εάν το πρόβλημά τους αφορά αίτημα για απονομή σύνταξης. Είναι χαρακτηριστική αλλά και άκρως αποκαρδιωτική περίπτωση αναγνώστη της «Κ», που μάταια προσπαθεί εδώ και σχεδόν ένα χρόνο να ενημερωθεί για την τύχη της σύνταξής του από τη Γερμανία. Ουδείς του απαντάει στα πρωτοκολλημένα έγγραφα, ουδείς στα mail, σπανίως κάποιος υπάλληλος στο τηλέφωνο κι όταν αυτό συμβεί, δηλώνει αναρμόδιος. Το ίδιο πρόβλημα φαίνεται πως είχε και το γερμανικό δημόσιο, που ζητούσε από 04.08.20 με επείγον έγγραφό του από τον ΕΦΚΑ να του διαβιβαστεί από την Ελλάδα ο εργασιακός βίος του ασφαλισμένου. Καθώς δεν έλαβαν απάντηση, απευθύνθηκαν στον ίδιο τον ασφαλισμένο μήπως και μεσολαβήσει ώστε να βρουν λύση. Οταν κατάφερε να παραδώσει το έγγραφο των Γερμανών σε έναν αρμόδιο υπάλληλο του e-ΕΦΚΑ, αυτός τον ενημέρωσε ότι «η απάντηση θα αποσταλεί στους Γερμανούς όχι πριν από έναν χρόνο και ίσως σε 3 χρόνια…».
Αλλά και χιλιάδες άλλες περιπτώσεις έκδοσης οριστικών συντάξεων βρίσκονται κυριολεκτικά στον αέρα, λόγω έλλειψης ή προβληματικού λογισμικού. Οπως συμβαίνει για παράδειγμα στην απονομή σύνταξης λόγω θανάτου από 01/01/2019 και μετά, όταν υπάρχουν χήρα και τέκνα. Το σύστημα χορηγεί μόνο προσωρινή, καθ’ όσον, αν εκδοθεί οριστική απόφαση πέραν της μιας (για κάθε τέκνο δικαιούχο βγαίνει χωριστή απόφαση), το σύστημα δεν τις αναγνωρίζει. Αντίστοιχα, δεν χορηγείται επικουρική σύνταξη – μεταβίβαση λόγω θανάτου από 01/05/2019. Η επικουρική σύνταξη λόγω θανάτου δεν βγαίνει από 01/01/2015 και μετά. Στους εργαζομένους σε ΝΠΔΔ, που έχουν επιλέξει το καθεστώς των κοινών διατάξεων, χορηγείται μόνο προσωρινή σύνταξη γιατί δεν έχουν εκδοθεί οι σχετικές οδηγίες για την οριστική απόφαση. Τα μητρώα ναυτικών, ενώ ανήκουν πλέον στον e-ΕΦΚΑ, παραμένουν, έως και σήμερα, στις δομές του πρώην ΝΑΤ. Αυτό σημαίνει ότι και ο χρόνος ασφάλισης των ναυτικών μέχρι και σήμερα παραμένει στις δομές του πρώην ΝΑΤ με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην έκδοση συνταξιοδοτικής απόφασης…