Με τη νέα χρονιά, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, θέλοντας να αντισταθμίσει τις αρνητικές επιπτώσεις της COVID-19 στις αγορές, έθεσε τους στόχους της που αποσκοπούν να δώσουν ένα ιδιαίτερα θετικό πρόσημο στο Χρηματιστήριο που καλείται να στηρίξει την ελληνική επιχειρηματικότητα.
Οι άμεσες προτεραιότητές μας διατηρούν υψηλά τους τρεις στόχους που είχαν τεθεί από τον ορισμό της σημερινής διοίκησης, δηλαδή α) την ενίσχυση της προληπτικής εποπτείας, β) την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου όπου απαιτείται και κυρίως γ) την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, καθώς αυτή τη χρονιά θα δοθεί ιδιαίτερο βάρος στον ψηφιακό μετασχηματισμό της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς σε εναρμόνιση με τις προτεραιότητες του συνόλου των Ευρωπαίων εποπτών.
Ειδικότερα, έχοντας εντοπίσει την ανάγκη για εκσυγχρονισμό και θωράκιση της εταιρικής διακυβέρνησης των εισηγμένων εταιρειών, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προχώρησε στην αναμόρφωση του πλαισίου της εταιρικής διακυβέρνησης, που υλοποιήθηκε με τον νόμο 4706/2020. Συνεπώς, το 2021 είναι έτος της εταιρικής διακυβέρνησης, καθώς η εφαρμογή του νέου πλαισίου αρχίζει τον Ιούλιο. Στην κατεύθυνση αυτή, η Επιτροπή εξέδωσε κανονιστικές αποφάσεις και κατευθυντήριες γραμμές για ειδικότερα θέματα που προβλέπει ο νόμος, προκειμένου να βοηθήσει τις εισηγμένες εταιρείες στην κατάλληλη προετοιμασία για την εφαρμογή του νόμου. Επιδίωξή μας είναι να συνδράμουμε τις εταιρείες για την έγκαιρη προετοιμασία τους αλλά και να ασκήσουμε σταθερή και αποτελεσματική εποπτεία ως προς την εφαρμογή των διατάξεων.
Επιπλέον, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς συγκρότησε δύο ομάδες με εμπειρογνώμονες εγνωσμένου κύρους, που επεξεργάζονται αλλαγές στη νομοθεσία για συγκεκριμένα θέματα, τα οποία α) είτε αφορούν θεραπεία προβλημάτων που έχουν εντοπιστεί στη νομοθεσία της κεφαλαιαγοράς είτε β) θεμάτων που σχετίζονται με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η επιτροπή που παρακολουθεί τις διεργασίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει αντικείμενο τη μελέτη των νομικών επιπτώσεων στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, την παροχή συμβουλών και τη σύνταξη εισηγήσεων σχετικά με νομοθετικές πρωτοβουλίες που αφορούν την Ενωση των Κεφαλαιαγορών.
Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις συνδέονται κυρίως με τα θέματα που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της Ενωσης Κεφαλαιαγορών, όπως τα επίκαιρα ζητήματα του ψηφιακού μετασχηματισμού, της αξιοποίησης δεδομένων και της βιώσιμης ανάπτυξης που αποτελούν προτεραιότητα για όλους τους λοιπούς Ευρωπαίους επόπτες. Ιδιαίτερα, δε, οι περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί και οι σχετικοί με τη διακυβέρνηση παράγοντες (ESG) θα αποτελέσουν το επίκεντρο των διαβουλεύσεων το επόμενο χρονικό διάστημα, καθώς ενσωματώνονται ταχύτατα στο θεσμικό πλαίσιο των κεφαλαιαγορών.
Στόχοι του επόπτη, πέραν των εποπτικών καθηκόντων, είναι και η συμβολή στην περαιτέρω αναμόρφωση του εθνικού πλαισίου, όπου αυτό απαιτείται και η χάραξη της κατάλληλης στρατηγικής για την ελληνική κεφαλαιαγορά, ώστε να λειτουργεί προς όφελος της οικονομίας. Τονίζω ιδιαίτερα τη συγκεκριμένη παράμετρο, καθώς για να έχουμε μία αγορά που με τη λειτουργία της υποστηρίζει την πραγματική οικονομία, χρειάζεται να μελετηθούν οι τρόποι με τους οποίους θα δημιουργηθούν νέα προϊόντα ελκυστικά στους επενδυτές ή ενδεχομένως και νέες υπηρεσίες. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ήδη επεξεργάζεται νέα προϊόντα που συνδεόμενα με φορολογικά κίνητρα συνδράμουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Για παράδειγμα, μία από τις προτάσεις μας αφορά και τη δημιουργία αγοράς για «πράσινα» χρηματοπιστωτικά μέσα, όπως «πράσινα» ομόλογα, τα οποία η Ελλάδα θα μπορούσε να προσελκύσει λόγω των πλεονεκτημάτων που διαθέτει στον τομέα π.χ. της «πράσινης» ενέργειας.
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ως μία σύγχρονη εποπτική αρχή έχει θέσει ως άμεσο στόχο την ψηφιακή της μεταρρύθμιση, που θα έχει ως αποτέλεσμα την αποτελεσματικότερη λειτουργία της. Το έργο αυτό έχει ξεκινήσει ήδη από το 2020, με πρώτο βήμα την ανάπτυξη ενός ενοποιημένου ψηφιακού περιβάλλοντος. Επανεξετάζουμε, δε, περαιτέρω όλες τις διαδικασίες μας, ώστε, εκμεταλλευόμενοι τις δυνατότητες που παρέχει το ψηφιοποιημένο περιβάλλον, να τις βελτιώσουμε αυξάνοντας την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά μας. Για παράδειγμα, κατά την περίοδο των περιοριστικών μέτρων λόγω πανδημίας, εξέδωσε οδηγίες για την υποβολή εγγράφων από τρίτους μόνο σε ηλεκτρονική μορφή. Επιπλέον, μελετάμε εφαρμογές σχετικές με το εποπτικό μας έργο που θα βοηθήσουν στην αποτελεσματικότερη λειτουργία μας.
Πανευρωπαϊκά τα τελευταία χρόνια το νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο της κεφαλαιαγοράς έχει μεγεθυνθεί σημαντικά σε όγκο και έχει γίνει αρκετά πιο σύνθετο και εξειδικευμένο μετά την κρίση του 2008. Τα τελευταία δύο χρόνια έχουν υιοθετηθεί 15 νέα νομοθετήματα (κανονισμοί κ.λπ.) που δίδουν περαιτέρω αρμοδιότητες στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Το 2021 μας βρίσκει με επιπλέον αρμοδιότητες, καθώς πλέον η Επιτροπή θα εποπτεύει και τους παρόχους υπηρεσιών θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών όπως και υπηρεσιών ανταλλαγής μεταξύ εικονικών νομισμάτων και παραστατικών νομισμάτων ως προς την τήρηση των υποχρεώσεών τους για την πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας («ξέπλυμα»). Συνεπώς, η τεχνολογική αναβάθμιση είναι επιτακτική ανάγκη για όλους τους επόπτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της δικής μας Επιτροπής.
Οφείλω να υπογραμμίσω πως υπό αυτές τις συνθήκες υψηλής πίεσης και ιδιαιτέρως αυξημένου όγκου εργασίας, και παρά την υποστελέχωσή της, το ανθρώπινο δυναμικό της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς με αίσθημα ευθύνης εκτελεί το έργο του με συνέπεια. Μάλιστα, προχωρούμε και σε εισηγήσεις για ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών οδηγιών, ώστε το ελληνικό πλαίσιο της κεφαλαιαγοράς να είναι επικαιροποιημένο ή και για θεραπεία κενών που διαπιστώθηκαν στη νομοθεσία συνήθως από εποπτικές υποθέσεις που διεκπεραιώσαμε. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο άσκησης καθηκόντων εισηγηθήκαμε και τις διατάξεις για την εταιρική διακυβέρνηση, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ορθής επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Δεδομένων των σημερινών προκλήσεων για την ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς, της ανάγκης ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού της λειτουργίας της αλλά και της εξάλειψης των αγκυλώσεων που υπάρχουν στη νομοθεσία της για επιμέρους θέματα σχετικά με τη στελέχωση και διοικητικά θέματα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προέβη στην επεξεργασία του συνόλου των διοικητικών και λειτουργικών της θεμάτων και συνέταξε μία ολοκληρωμένη πρόταση νομοσχεδίου που καταγράφει συγκεκριμένες και σαφώς προσδιορισμένες παρεμβάσεις. Η πρότασή μας αυτή είναι προϊόν της εμπειρίας των στελεχών της αλλά και σύμφωνη με τις κοινές αποδεκτές πρακτικές των μελών της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΚΑΑ/ESMA) στην οποία συμμετέχει ενεργά η Επιτροπή μας.
Επιπλέον, η Επιτροπή έχει δρομολογήσει σχέδιο για την ψηφιακή της μεταρρύθμιση λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις της νέας ψηφιακής εποχής και τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η αξιοποίηση δεδομένων για να καταστεί αποτελεσματικότερη η εποπτική της αποστολή. Στο έργο αυτό, η σημερινή διοίκηση έχει προχωρήσει ήδη σε σειρά ενεργειών με στόχο τόσο την τεχνολογική αναβάθμισή της όσο και τη βελτίωση των ψηφιακών υπηρεσιών της και έχει ζητήσει και τη συνδρομή των αρμόδιων φορέων της πολιτείας ώστε, μέσω υφιστάμενων προγραμμάτων τεχνικής βοήθειας, να επιταχυνθούν οι στόχοι αυτοί της ψηφιακής μετάβασης.
Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι συμμετέχοντας ως εμπειρογνώμονες στις συζητήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τις κεφαλαιαγορές του μέλλοντος, παρακολουθούμε στενά τις διεργασίες για τον μετασχηματισμό των αγορών εξαιτίας της μετάβασής τους σε ένα νέο περιβάλλον που διαμορφώνει η ψηφιακή εποχή αλλά και οι εξελίξεις στις αγορές με έμφαση στη βιώσιμη χρηματοοικονομική. Στο πλαίσιο αυτό η Επιτροπή θα συνδράμει στη διαμόρφωση του κατάλληλου πλαισίου, που όχι μόνο θα λαμβάνει υπόψη όλα τα δεδομένα και τις απαιτήσεις της νέας ψηφιακής εποχής αλλά και θα περιλαμβάνει καινοτόμες παρεμβάσεις για την ανάπτυξη της αγοράς και της οικονομίας.
* Η κ. Βασιλική Λαζαράκου είναι πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, μέλος του Management Board της ESMA.