Οι δημοσιευμένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις των εταιρειών αποτελούσαν πάντα το κυριότερο μέσο ανάλυσης των οικονομικών τους αποτελεσμάτων και της οικονομικής τους κατάστασης. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο οι εταιρείες αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την κατάρτισή τους και την παροχή ουσιαστικής και αξιόπιστης πληροφόρησης. Οι προκλήσεις συνδέονται με πολλούς διαφορετικούς παράγοντες. Εν μέρει οφείλονται στις αλλαγές σε πολύ σημαντικά διεθνή πρότυπα χρηματοοικονομικής αναφοράς, τις οποίες οι εταιρείες κλήθηκαν να εφαρμόσουν τα τελευταία χρόνια. Σε μεγάλο βαθμό όμως οφείλονται και σε παράγοντες όπως η οικονομική κρίση του 2008, η υγειονομική κρίση της COVID-19 και η κλιματική αλλαγή. Είναι επιτακτική ανάγκη για τους οργανισμούς να αντιμετωπίσουν τις όποιες προκλήσεις και να χτίσουν εκ νέου την εμπιστοσύνη τους με τις αγορές αναφορικά με τη χρηματοοικονομική τους θέση και τις πληροφορίες που παρέχονται στις οικονομικές τους εκθέσεις.
Εγινε εμφανές με την πανδημία πως ένας εξωγενής παράγοντας μπορεί πολύ γρήγορα να επιφέρει επιβράδυνση της οικονομίας με σημαντικές επιπτώσεις στις ελληνικές επιχειρήσεις. Θέματα όπως η ανακτησιμότητα της αξίας των περιουσιακών στοιχείων, η διαχείριση χρηματοοικονομικών κινδύνων και η πρόσβαση της εταιρείας σε πηγές χρηματοδότησης βρίσκονται περισσότερο από ποτέ στο στόχαστρο των ρυθμιστικών αρχών, αλλά και των επενδυτών.
Αντίστοιχες και παρόμοιες πιθανές επιπτώσεις προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, οι κίνδυνοι της οποίας εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο στο προσκήνιο. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, μέσω της Πράσινης Συμφωνίας, ανέλαβε πρόσφατα μια σειρά από πρωτοβουλίες για προστασία του περιβάλλοντος και ενίσχυση της πράσινης οικονομίας, θέτοντας συγκεκριμένους στόχους για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030 και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050. Η συμβολή του ιδιωτικού τομέα θα είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων της Ε.Ε. και οι πρωτοβουλίες αυτές, σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις της κοινωνίας γενικότερα, θα οδηγήσουν αναπόφευκτα τις επιχειρήσεις στον προσανατολισμό των κεφαλαίων τους προς τις πράσινες επενδύσεις. Ηδη αρκετές εταιρείες, προκειμένου να εφαρμόσουν μια στρατηγική που συνδυάζει την οικονομική απόδοση με την κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα, προχωρούν σε αποφάσεις όπως η αλλαγή του επιχειρηματικού τους μοντέλου, των επενδυτικών πλάνων κ.ά. Οι αποφάσεις αυτές ενδέχεται να έχουν άμεσες ή έμμεσες οικονομικές επιπτώσεις στα αποτελέσματά τους. Για παράδειγμα, μια δέσμευση για μείωση των επενδύσεων σε παραδοσιακά προϊόντα και στροφή σε καινοτόμα ανακυκλώσιμα προϊόντα μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές προβλέψεις απομείωσης περιουσιακών στοιχείων ή και σε βελτίωση της ρευστότητας μέσω κρατικών επιδοτήσεων.
Ο αριθμός των εταιρειών που παρέχουν πληροφόρηση στην ετήσια ή σε άλλες εκθέσεις για θέματα βιωσιμότητας αυξάνεται, χωρίς όμως αυτή να είναι πάντα ευθυγραμμισμένη με τις γνωστοποιήσεις στις οικονομικές καταστάσεις.
Τα διεθνή λογιστικά πρότυπα δεν αναφέρονται ρητά σε θέματα κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, οι εταιρείες είναι υποχρεωμένες κατά την εφαρμογή των προτύπων να τα λαμβάνουν υπόψη όταν οι πιθανές επιπτώσεις στο σύνολο των οικονομικών καταστάσεων είναι σημαντικές. Με σκοπό να τονίσει τις ήδη υπάρχουσες απαιτήσεις, το συμβούλιο των διεθνών λογιστικών προτύπων προέβη πρόσφατα στην έκδοση εκπαιδευτικού υλικού αναφορικά με την κλιματική αλλαγή, δίνοντας επεξηγήσεις και παραδείγματα, αναφορικά με θέματα αναγνώρισης και επιμέτρησης στοιχείων, καθώς και παροχής ποιοτικών και ποσοτικών γνωστοποιήσεων. Οι επιπτώσεις στους ισολογισμούς και στα αποτελέσματα των εταιρειών από την κλιματική αλλαγή και άλλους εξωτερικούς παράγοντες, θετικές ή αρνητικές, θα πρέπει να αξιολογούνται έγκαιρα με σκοπό την παροχή ουσιαστικής και αξιόπιστης πληροφόρησης, με συνοχή και συνέπεια στο σύνολο των οικονομικών εκθέσεων. Η κατάλληλη προετοιμασία, όπως, για παράδειγμα, μέσω ενίσχυσης της συνεργασίας μεταξύ των τμημάτων στρατηγικού σχεδιασμού και χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, είναι καθοριστικής σημασίας.
* Ο κ. Αντρη Σταύρου είναι Director στην PwC Ελλάδας.
** Η κ. Νέλλη Σακελλαρίου είναι Manager – IFRS Advisory Services, PwC Ελλάδας.