Σε εφαρμογή τίθεται από την 1η Ιουνίου η δυνατότητα εξωδικαστικής ρύθμισης χρεών, μέσω της οποίας θα μπορούν τόσο οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες όσο και τα νοικοκυριά που έχουν οφειλές είτε προς τις τράπεζες είτε προς το Δημόσιο να τις ρυθμίσουν. Στη διαδικασία θα μπορούν να ενταχθούν και οφειλές που δεν είναι ακόμη σε καθυστέρηση, εφόσον οι οφειλέτες δυσκολεύονται αποδεδειγμένα να τις εξοφλήσουν και υπό την προϋπόθεση ότι έχουν υποστεί μείωση των εισοδημάτων τους κατά 20% τουλάχιστον. Προϋπόθεση είναι επίσης οι οφειλές αυτές να υπερβαίνουν τις 10.000 ευρώ και να μην οφείλονται σε έναν και μόνο φορέα κατά 90%. Η διαδικασία θα είναι γρήγορη, καθώς θα πρέπει να ολοκληρώνεται το ανώτερο σε δύο μήνες από την υποβολή της αίτησης στην πλατφόρμα που θα δημιουργηθεί στην Ειδική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους και η λύση θα δίνεται αυτοματοποιημένα βάσει ενός αλγορίθμου που θα υπολογίζει την ικανότητα αποπληρωμής των χρεών που θα έχει η επιχείρηση ή το φυσικό πρόσωπο με βάση τα εισοδήματα και τις υποχρεώσεις τους προς το σύνολο των πιστωτών. Η «Κ» σταχυολογεί τα βασικά ερωτήματα και τις απαντήσεις για τη νέα διαδικασία.
1. Τι είναι ο εξωδικαστικός μηχανισμός;
– Ο εξωδικαστικός μηχανισμός είναι μια διαδικασία στο πλαίσιο του νόμου για τη ρύθμιση οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας, δηλαδή του νέου πτωχευτικού κώδικα που επιτρέπει τη ρύθμιση οφειλών φυσικών και νομικών προσώπων πριν αυτά οδηγηθούν στην πτώχευση. Πρόκειται, δηλαδή, για διαδικασία που αποσκοπεί στην αποτροπή της πτώχευσης.
2. Πού μπορώ να απευθυνθώ για να συμμετέχω στον εξωδικαστικό μηχανισμό;
– Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να υποβάλει ηλεκτρονικά την αίτησή του στην πλατφόρμα μέσω της ιστοσελίδας της ΕΓΔΙΧ (www.keyd.gov.gr) καθώς και στην ιστοσελίδα της ενιαίας πύλης του Δημοσίου www.gov.gr ή μέσω του απευθείας συνδέσμου ofeiles.gov.gr.
Ο εξωδικαστικός μηχανισμός υλοποιείται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας ηλεκτρονικής υποβολής και διαχείρισης αιτήσεων που αναπτύσσεται από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) του υπουργείου Οικονομικών.
3. Πού βρίσκω οδηγίες; Υπάρχει helpdesk;
– Οι χρήστες θα πρέπει πρώτα να απευθύνονται στην ιστοσελίδα της ΕΓΔΙΧ (www.keyd.gov.gr) και να ανατρέχουν στις οδηγίες και στο λοιπό ενημερωτικό υλικό (π.χ. συχνές ερωτήσεις – απαντήσεις), έτσι ώστε να βρίσκουν άμεσα τις βασικές πληροφορίες που χρειάζονται.
Επιπλέον, υπάρχει γραμμή υποστήριξης χρηστών (δηλαδή helpdesk) που διαχειρίζεται η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους προκειμένου να διευκολύνονται οι πολίτες και οι λοιποί συμμετέχοντες στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού. Τα ερωτήματα των οφειλετών υποβάλλονται στη γραμμή υποστήριξης, μέσω της πλατφόρμας, στην ειδική φόρμα με τίτλο «Βοήθεια» (και όχι με e-mail ή επιστολές), έτσι ώστε να διερευνάται το κάθε ζήτημα συνολικά (νομικά, οικονομικά, τεχνικά) και να δίδεται η ανάλογη απάντηση και επίλυση του εκάστοτε προβλήματος.
4. Υπάρχει στον εξωδικαστικό μηχανισμό ο ρόλος του συντονιστή;
– Οχι, δεν προβλέπεται ο ρόλος του συντονιστή στον νόμο 4738/2020. Ωστόσο, προβλέπεται ο ρόλος του πιστοποιημένου διαμεσολαβητή.
5. Είναι υποχρεωτική η ρύθμιση των οφειλών για τις τράπεζες και τα funds μέσω της διαδικασίας του εξωδικαστικού μηχανισμού; Ποιοι είναι οι κανόνες που πρέπει να τηρούν και πώς διασφαλίζεται ότι δεν κάνουν καταχρήσεις;
– Οχι, στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών δεν υπάρχει υποχρέωση των πιστωτικών ιδρυμάτων ή των διαχειριστών δανείων (που εκπροσωπούν τα funds) να προβούν σε ρύθμιση των χρεών των οφειλετών. Ωστόσο, εάν κάποιος οφειλέτης έχει χρέη προς πολλαπλούς πιστωτές και συμφωνήσει σε μια ρύθμιση με την πλειονότητα των τραπεζών – διαχειριστών δανείων, τότε η ρύθμιση αυτή επιβάλλεται υποχρεωτικά και στους υπολοίπους. Επιπλέον, ο νόμος θέτει σε τράπεζες και διαχειριστές δανείων συγκεκριμένους κανόνες ρύθμισης οφειλών, όπως:
• Η ικανότητα αποπληρωμής, δηλαδή ότι ο οφειλέτης πρέπει να πληρώνει βάσει των εισοδημάτων του καθώς και αυτών των εγγυητών του.
• Η αρχή της μη χειροτέρευσης θέσης πιστωτή, δηλαδή ότι κανένας πιστωτής δεν δύναται να λάβει λιγότερα χρήματα από όσα θα λάμβανε σε περίπτωση ρευστοποίησης της περιουσίας του οφειλέτη και των εγγυητών του.
• Η σύμμετρη ικανοποίηση πιστωτών, δηλαδή ότι τα χρήματα του οφειλέτη πρέπει να μοιραστούν αναλογικά, έτσι ώστε να καλύψουν όλους τους πιστωτές (Δημοσίου και χρηματοπιστωτικού τομέα).
• Η τήρηση των ανωτέρω κανόνων διασφαλίζεται μέσω ενός ηλεκτρονικού αλγορίθμου, βάσει του οποίου παράγεται μια πρόταση ρύθμισης, την οποία οι χρηματοπιστωτικοί φορείς και ο οφειλέτης μπορούν να αποδεχθούν, προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία αναδιάρθρωσης, εντός 2 μηνών.
Ενας αλγόριθμος υπολογίζει τον αριθμό των δόσεων αποπληρωμής
6. Ποια θεωρείται «πλειοψηφία συμμετεχόντων πιστωτών» στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού;
– Ως «πλειοψηφία συμμετεχόντων πιστωτών» νοείται το ποσοστό 60% επί του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων οι οποίοι συμμετέχουν ως πιστωτές. Με άλλα λόγια, πλειοψηφία υπάρχει όταν από τις τράπεζες προς τις οποίες οφείλει ο ενδιαφερόμενος συμμετέχουν αυτές προς τις οποίες οι οφειλές καλύπτουν το 60% του συνόλου.
7. Πώς προκύπτει ο αριθμός των δόσεων του εξωδικαστικού μηχανισμού; Τον επιλέγει ο οφειλέτης;
– Οχι, δεν τον επιλέγει ο οφειλέτης. Προκύπτει από ειδικό αλγόριθμο, δηλαδή ένα αυτόματο υπολογιστικό εργαλείο που αξιολογεί την οικονομική κατάσταση του οφειλέτη με βάση τα έσοδά του, τα εισοδήματά του και την περιουσία του.
8. Οι τράπεζες έχουν όριο 240 δόσεων στον εξωδικαστικό μηχανισμό;
– Οχι, για τα πιστωτικά ιδρύματα δεν τίθεται τέτοιο όριο. Συνεπώς μπορούν να παρέχουν ρύθμιση με περισσότερες δόσεις. Ωστόσο, ο αριθμός των δόσεων της πρότασης ρύθμισης οφειλών των τραπεζών και των διαχειριστών δανείων προκύπτει από ειδικές παραμέτρους, όπως η ηλικία, η ικανότητα αποπληρωμής και η περιουσία τόσο του οφειλέτη όσο και των εγγυητών του.
9. Στον εξωδικαστικό μηχανισμό, ο αλγόριθμος θα λαμβάνει υπόψη τη συνολική περιουσία οφειλέτη, συνοφειλετών και εγγυητών;
– Οχι, δεν καλείται να συμμετέχει ο εγγυητής ή τυχόν άλλοι συνοφειλέτες. Αρα δεν λαμβάνεται υπόψη η περιουσία του εγγυητή ή των λοιπών συνοφειλετών. Ωστόσο, οι τράπεζες – διαχειριστές δανείων δύνανται να προσκαλέσουν τους συνοφειλέτες και εγγυητές, έτσι ώστε να παρέχουν μια ρύθμιση στον οφειλέτη.
10. Στην εξωδικαστική ρύθμιση προβλέπεται διαγραφή οφειλών προς το Δημόσιο ή διαγραφή των οφειλών προς τις τράπεζες;
– Ναι, προβλέπεται διαγραφή οφειλών προς το Δημόσιο, τις τράπεζες και τους διαχειριστές δανείων εφόσον πληρούνται συγκεκριμένοι κανόνες (π.χ. αρχή μη χειροτέρευσης πιστωτών). Η διαγραφή γίνεται υπό την προϋπόθεση της πλήρους αποπληρωμής του ποσού που θα προκύψει από τη ρύθμιση οφειλών. Οσον αφορά τη διαγραφή οφειλών του Δημοσίου, αυτή γίνεται κατά σειρά παλαιότητας, δηλαδή από την παλαιότερη οφειλή προς τη νεότερη, με κριτήριο τον χρόνο καταχώρισης της οφειλής στα βιβλία εισπρακτέων εσόδων. Εντούτοις, απαγορεύεται η διαγραφή βασικής οφειλής, δηλαδή κεφαλαίου, των παρακρατούμενων φόρων, επιρριπτόμενων φόρων προς το Δημόσιο και ασφαλιστικών εισφορών.
Πότε αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί
11. Αν ο οφειλέτης οφείλει μόνο σε μία τράπεζα, θα μπορεί να υπαχθεί στη διαδικασία της εξωδικαστικής ρύθμισης;
– Οχι. Αν κάποιος οφείλει μόνο σε μία τράπεζα, τότε θα πρέπει να απευθυνθεί σε αυτήν και να ρυθμίσει τα χρέη του απευθείας, σύμφωνα με τον νόμο 4224/2013 περί Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών.
12. Εχω ήδη ρυθμίσει τα δάνειά μου με μια τράπεζα. Μπορώ να μπω στον εξωδικαστικό μηχανισμό και να ρυθμίσω μόνο με την άλλη τράπεζα στην οποία οφείλω;
– Οχι. Η αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρυθμίζει όλα τα χρέη, προς όλες τις τράπεζες, διαχειριστές δανείων και δημόσιους πιστωτές.
13. Αν ο οφειλέτης οφείλει μόνο προς το Δημόσιο, μπορεί να υπαχθεί στη διαδικασία της εξωδικαστικής ρύθμισης;
– Αν χρωστάει μόνο σε έναν πιστωτή (π.χ. μόνο προς την ΑΑΔΕ ή μόνο προς τον ΕΦΚΑ / ΚΕΑΟ ή μόνο προς ΟΤΑ), τότε δεν μπορεί να υπαχθεί στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να απευθυνθεί σε αυτόν τον έναν πιστωτή του και να ρυθμίσει τα χρέη του απευθείας, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις περί ρυθμίσεων (π.χ. πάγια ρύθμιση σε 24-48 δόσεις). Ωστόσο, αν χρωστάει σε 2 πιστωτές (π.χ. προς ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ / ΚΕΑΟ), τότε μπορεί να υπαχθεί στη διαδικασία της εξωδικαστικής ρύθμισης.
14. Ποιες οφειλές νοούνται ως οφειλές προς το Δημόσιο;
– Ως οφειλές προς το Δημόσιο νοούνται φόροι, τέλη, εισφορές, πρόστιμα κ.λπ. που εκδίδονται και βεβαιώνονται από δημόσιους φορείς, δηλαδή όλες οι οφειλές που βεβαιώνονται με βάση τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, τον Εθνικό Τελωνειακό Κώδικα και τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας. Επιπλέον, με βάση τον νόμο, ρυθμίζονται και οι οφειλές υπέρ τρίτων που βεβαιώνονται και εισπράττονται από τη φορολογική διοίκηση με βάση τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων.
15. Στον εξωδικαστικό μηχανισμό μπορεί ο πολίτης να προβεί σε ρύθμιση μόνο με το Δημόσιο και όχι με τις τράπεζες ή είναι υποχρεωτικό να ρυθμίσει και με τις τράπεζες;
– Δεν είναι εφικτή η ρύθμιση μόνο κάποιων από τις συνολικές οφειλές. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών παρέχει τη δυνατότητα για συνολική αναδιάρθρωση όλων των οφειλών προς χρηματοδοτικούς φορείς, Δημόσιο και φορείς κοινωνικής ασφάλισης. Ο οφειλέτης υποβάλλει αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό και εφόσον η πλειοψηφία των πιστωτών συμφωνήσει σε μια λύση ρύθμισης οφειλών, τότε ρυθμίζονται όλα τα χρέη προς τράπεζες, διαχειριστές δανείων, ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ.
16. Τι ισχύει στον εξωδικαστικό μηχανισμό αναφορικά με τη δυνατότητα πρώην εταίρων ή διευθυνόντων συμβούλων να ρυθμίσουν οφειλές νομικών προσώπων που βεβαιώθηκαν στον προσωπικό τους ΑΦΜ;
– Πρώην διευθύνων σύμβουλος εταιρείας μπορεί να ρυθμίσει τα χρέη που εμφανίζονται στον ΑΦΜ του. Δεν επηρεάζει το γεγονός ότι έχει αποχωρήσει από την εταιρεία.
17. Μετά την υποβολή της αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό, μπορεί η τράπεζα να καταγγείλει τη σύμβαση και να κάνει κατάσχεση;
– Η υποβολή αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό δεν αποτελεί λόγο καταγγελίας μιας σύμβασης. Ωστόσο, ενδεχόμενη καταγγελία σύμβασης δεν μπορεί να αποκλειστεί, καθώς δεν απαγορεύεται από την προβλεπόμενη αναστολή μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης που παρέχει ο νόμος.
Ομως αποκλείεται η επιβολή κατάσχεσης λογαριασμού ή πλειστηριασμού ακινήτου, καθώς από την υποβολή της αίτησης και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας αναστέλλονται τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης. Εξαίρεση αποτελεί η διενέργεια πλειστηριασμού που έχει προγραμματισθεί εντός 3 μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης από τον οφειλέτη, καθώς και οποιαδήποτε διαδικαστική ενέργεια πλειστηριασμού από ενέγγυο πιστωτή (περιλαμβανομένης και της κατάσχεσης).
18. Αρα μπορώ να κάνω αίτηση και να προχωρεί παράλληλα και ο πλειστηριασμός;
– Από την υποβολή της αίτησης και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας αναστέλλονται οι κατασχέσεις λογαριασμών και οι πλειστηριασμοί, δηλαδή τα αναγκαστικά μέτρα και οι πράξεις αναγκαστικής εκτέλεσης. Η αναστολή αυτή δεν καταλαμβάνει τη διενέργεια πλειστηριασμού που έχει προγραμματισθεί εντός 3 μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης από τον οφειλέτη, καθώς και οποιαδήποτε διαδικαστική ενέργεια προπαρασκευαστική της διενέργειας πλειστηριασμού από ενέγγυο πιστωτή, περιλαμβανομένης και της κατάσχεσης.
Ποια έγγραφα αντλούνται αυτόματα για την αίτηση
19. Στον εξωδικαστικό μηχανισμό υπάρχει γραφειοκρατία; Θα πρέπει να προσκομίσω έγγραφα; Ποια έγγραφα αντλούνται αυτόματα;
– Ο εξωδικαστικός μηχανισμός περιέχει κατά βάση ηλεκτρονικές διαδικασίες που δεν απαιτούν την υποβολή εγγράφων, αφού η πλατφόρμα αντλεί αυτόματα όλα τα στοιχεία που υφίστανται ήδη διαθέσιμα σε ηλεκτρονική μορφή, όπως:
• Εγγραφα και πληροφορίες που τηρούνται από τη φορολογική διοίκηση (ΑΑΔΕ – Taxis).
• Εγγραφα και πληροφορίες που τηρούνται από τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης (ΕΦΚΑ – ΚΕΑΟ).
• Εγγραφα και πληροφορίες που τηρούνται από τους ιδιώτες πιστωτές (τράπεζες – διαχειριστές δανείων).
Σε επόμενη φάση και μόλις καταστούν ηλεκτρονικά διαθέσιμα, θα αντλούνται και τα ακόλουθα στοιχεία από την πλατφόρμα:
• Αντίγραφο ποινικού μητρώου δικαστικής χρήσης του οφειλέτη ή του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου και του διευθύνοντος συμβούλου για ανώνυμες εταιρείες, του διαχειριστή για εταιρείες περιορισμένης ευθύνης και ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες, των ομόρρυθμων εταίρων και των διαχειριστών για προσωπικές εταιρείες και των φυσικών προσώπων που είναι αλληλέγγυα με τον οφειλέτη εκ του νόμου για την παράλειψη καταβολής οφειλών.
• Πιστοποιητικό περί μη πτώχευσης και πιστοποιητικό περί μη κατάθεσης αίτησης πτώχευσης.
• Κάθε άλλο στοιχείο που αφορά τον οφειλέτη και καταχωρείται στο ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας.
• Πιστοποιητικό περί μη λύσης της εταιρείας από το Γενικό Εμπορικό Μητρώο, εφόσον ο οφειλέτης είναι νομικό πρόσωπο.
20. Οσον αφορά την επιδότηση καταβολής δόσεων, τι γίνεται αν δεν υπάρχει υποθήκη στο δάνειο;
– Μία από τις προϋποθέσεις που τίθενται από τον νόμο για την κρατική επιδότηση καταβολής δόσεων είναι η ύπαρξη εμπράγματης εξασφάλισης στην κύρια κατοικία του οφειλέτη. Αυτό γιατί σκοπός της ρύθμισης είναι η προστασία της βεβαρημένης κύριας κατοικίας.