Στις 12 Μαρτίου του 2019 από το βήμα του μεγαλύτερου ενεργειακού συνεδρίου στον κόσμο, της εβδομάδας CERAWeek, ο Μάικ Πομπέο, τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, ανακοίνωνε υπερήφανος ότι η υπερδύναμη είχε αναδειχθεί σε κυρίαρχη δύναμη στον τομέα της ενέργειας έπειτα από μία δεκαετία ραγδαίας ανάπτυξης της σχιστολιθικής βιομηχανίας που τη μετέτρεψε σε πρώτη δύναμη στις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Δύο χρόνια αργότερα η αμερικανική πετρελαϊκή βιομηχανία αγωνίζεται ακόμη να ανακάμψει από τη χειρότερη ύφεση της ιστορίας της. Αιτία βέβαια η πανδημία του κορωνοϊού που ανάγκασε τις κυβερνήσεις να απαγορεύσουν σε δισεκατομμύρια ανθρώπους τα ταξίδια και τις μετακινήσεις, με αποτέλεσμα να εξανεμιστεί το 1/5 της παγκόσμιας ζήτησης για ορυκτά καύσιμα. Και βέβαια η αμερικανική βιομηχανία ορυκτών καυσίμων εξακολουθεί να παραπαίει, ενώ έχουν χαθεί δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας στον κλάδο.
Η πανδημία επιτάχυνε, άλλωστε, τη στροφή προς την «πράσινη» ενέργεια και έδωσε τέλος στη συνεχή αύξηση που σημείωνε επί χρόνια η κατανάλωση καυσίμων και υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσε να συνεχιστεί και επί πολλά χρόνια ακόμη. Και βέβαια η ζήτηση για πετρέλαιο είναι πιθανόν να μην ανακάμψει ποτέ από το πλήγμα της πανδημίας. Φέτος, στο συνέδριο CERAWeek, που άρχισε χθες αλλά διεξάγεται ψηφιακά, πάρα πολλά πάνελ και επιτροπές επικεντρώνονται αποκλειστικά στη μετάβαση σε μια οικονομία με πολύ χαμηλή ή και μηδενική κατανάλωση υδρογονανθράκων, στις τεχνολογίες του υδρογόνου και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι τιμές του πετρελαίου ανακάμπτουν τελευταία αντανακλώντας τις προσδοκίες για γρήγορη ανάκαμψη της οικονομίας και οι αμερικανικές πετρελαϊκές αυξάνουν τις εξορύξεις αλλά μετά το ολέθριο 2020 φαίνεται πως οι εποχές της ευημερίας και της εκρηκτικής ανάπτυξης της σχιστολιθικής βιομηχανίας ανήκουν για πάντα στο παρελθόν. Οι τελευταίες εκτιμήσεις φέρουν τη σχιστολιθική βιομηχανία των ΗΠΑ να αντλεί περίπου 7,44 εκατ. βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα, δηλαδή κατά 20% λιγότερο σε σύγκριση με τις αρχές του περασμένου έτους.
Οι σχιστολιθικές βιομηχανίες δέχθηκαν καίριο πλήγμα, καθώς είχαν προβεί σε εκτεταμένο δανεισμό για να αυξήσουν την παραγωγή και στη συνέχεια μείωσαν τις δαπάνες και την παραγωγή για να περιορίσουν τις ζημίες. Αυξήθηκαν δραματικά οι πτωχεύσεις πετρελαϊκών. Σύμφωνα με την εταιρεία νομικών Haynes and Boone, μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο είχε γίνει στάση πληρωμών σε ομόλογα συνολικής αξίας 53,9 δισ. δολαρίων, περίπου τετραπλάσιο ποσό από την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Μιλώντας προσφάτως στο Reuters, ο διευθύνων σύμβουλος της Iron Oil, πετρελαϊκής στην πολιτεία της Μοντάνα, προέβλεψε πως η παραγωγή της εταιρείας του το 2021 θα είναι «στάσιμη» και σύμφωνα με την εταιρεία δεδομένων IHSMarkit, οι δαπάνες της για φέτος δεν θα υπερβούν τα 54 δισ. δολάρια όταν το 2019 είχαν φτάσει τα 105 δισ. δολάρια. Παράλληλα, οι κορυφαίες βιομηχανίες σχιστολιθικών υδρογονανθράκων, οι Pioneer Natural Resources, Diamondback Energy ConocoΡhillips προβλέπουν επίσης πως η παραγωγή τους θα παραμείνει ουσιαστικά στάσιμη ή θα αυξηθεί ελάχιστα σε σχέση με τα περυσινά μειωμένα επίπεδα. Ακόμη πιο ηχηρή η δήλωση του Ρόμπερτ Γουότσον, διευθύνοντος συμβούλου στην Abraxas Petroleum, ότι πριν από την κατάρρευση του περασμένου έτους δεν είχε υπάρξει ούτε μία εβδομάδα σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του που να μην αντλεί από κάπου πετρέλαιο. Η κορύφωση της καταστροφής για την πετρελαϊκή βιομηχανία ήρθε, άλλωστε, τον Απρίλιο του περασμένου έτους όταν τα προθεσμιακά συμβόλαια πετρελαίου υποχώρησαν σε αρνητικό έδαφος για πρώτη φορά στην ιστορία, καθώς οι αποθηκευτικοί χώροι των δεξαμενοπλοίων ήσαν γεμάτοι όπως και κάθε άλλος αποθηκευτικός χώρος για πετρέλαιο. Και βέβαια λίγους μήνες αργότερα ο κολοσσός της ExxonMobil βρέθηκε εκτός του Dow Jones, του δείκτη που παρακολουθεί τις μεγαλύτερες αμερικανικές επιχειρήσεις.
Οι ενεργειακές βιομηχανίες και οι εταιρείες πετροχημικών προχώρησαν σε μαζικές απολύσεις και σύμφωνα με την συμβουλευτική Deloitte, μέχρι τον Αύγουστο του περασμένου έτους είχαν χαθεί 107.000 θέσεις εργασίας στον κλάδο. Εκτιμάται πως τουλάχιστον το 70% των θέσεων αυτών δεν πρόκειται να επιστρέψει, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το τρέχον έτος. Ο Αλεν Ντέιβιντ, ανώτατο στέλεχος της Eddy County, εκτιμά πως στον κλάδο των σχιστολιθικών του Νέου Μεξικού έχουν χαθεί πάνω από 20.000 θέσεις εργασίας.
Στο μεταξύ, οι πετρελαϊκές υφίστανται εντεινόμενες πιέσεις από τους μετόχους τους, από κυβερνήσεις και από οικολογικές οργανώσεις που τους ζητούν να εγκαταλείψουν τα ορυκτά καύσιμα και να στραφούν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αλλά και να επισπεύσουν τη μετάβαση. Ετσι, ένας σημαντικός αριθμός από μεγάλες πετρελαϊκές έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για τις επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες που θα μειώσουν τις εκπομπές καυσαερίων. Ο κολοσσός της ΒΡ έχει περιορίσει δραματικά το προσωπικό από τον τομέα της εκμετάλλευσης πετρελαίου και η αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία General Motors έχει ανακοινώσει ότι μέσα στην επόμενη 15ετία θα διακόψει την παραγωγή οχημάτων που κινούνται με βενζίνη.