Ταμείο Ανάκαμψης: Η Ελλάδα, μεγάλη κερδισμένη του νέου προγράμματος στην Ευρωζώνη

Eνα χρόνο μετά την αρχική συμφωνία, και στα τέλη του τρέχοντος τριμήνου, θα εγκριθεί πλήρως το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο θα αποτελέσει τον μεγάλο καταλύτη για την Ελλάδα, καθώς η ελληνική οικονομία αποτελεί την απόλυτη νικήτρια σε ό,τι αφορά τον αντίκτυπο που θα έχουν οι πόροι του στην αναπτυξιακή της δυναμική, επισημαίνει η Société Générale σε έκθεσή της όπου απαντά σε κρίσιμα ερωτήματα για το μεγάλο αυτό «όπλο» της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Οι νικητές

Πιο αναλυτικά, σε ό,τι αφορά τους «νικητές», σύμφωνα με τη γαλλική τράπεζα, η Ελλάδα θα επωφεληθεί το περισσότερο σε όρους % ΑΕΠ από τις εκταμιεύσεις του Ταμείου, ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης, ενώ κερδισμένες θα βγουν και χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Αν και η Ιταλία και η Ισπανία θα λάβουν τα υψηλότερα ποσά, περίπου 83 δισ. και 76 δισ. ευρώ αντίστοιχα, ή σχεδόν το 20% του συνόλου, ωστόσο ως ποσοστό του ΑΕΠ θα λάβουν 4,6% και 6,1%, αντίστοιχα, και σημαντικά χαμηλότερο από την Κροατία (13%), τη Βουλγαρία (12,5%), την Ελλάδα (10,5%) και την Πορτογαλία (7,4%), με την Ελλάδα να αποτελεί τη νικήτρια από την περιοχή της Ευρωζώνης.

Η καθυστέρηση

Η απάντηση που δίνει ο οίκος στο γιατί έχει καθυστερήσει τόσο πολύ η έγκριση του Ταμείου Ανάκαμψης, είναι… η «δημοκρατία». Αν και ο ένας χρόνος που απαιτήθηκε είναι μεγάλο διάστημα σε μία πανδημία, ωστόσο είναι μικρό για τα δεδομένα των αντίστοιχων ευρωπαϊκών διαδικασιών και αποφάσεων. Για παράδειγμα, για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2014-20, η πλήρης επικύρωση χρειάστηκε πάνω από δύο χρόνια, με την πρώτη κοινοποίηση επικύρωσης να γίνεται επτά μήνες μετά την έγκριση των ηγετών της Ε.Ε. Για το Ταμείο Ανάκαμψης μένει να δοθεί το πράσινο φως από 10 ακόμη χώρες, συμπεριλαμβανομένων δύο εκ των τεσσάρων «φειδωλών» χωρών, την Πολωνία και την Ουγγαρία, οι οποίες αναμένεται να το επικυρώσουν καθώς η δημοσιονομική ώθηση που θα λάβουν από τους πόρους είναι σημαντική, στο 5% του ΑΕΠ τους. Αν και κάποιες χώρες μπορεί να μην προλάβουν την προθεσμία της κατάθεσης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης (τέλη Απριλίου), ωστόσο θα δοθεί ευελιξία ειδικά σε όσες βρίσκονται σε φάση πολιτικής μετάβασης (Ολλανδία). Κατά τη γαλλική τράπεζα, είναι απίθανο η Κομισιόν να απορρίψει κάποιο σχέδιο. Το βέβαιο είναι πως οι χώρες που έχουν ήδη καταθέσει τα σχέδιά τους, όπως η Ελλάδα, θα ξεκινήσουν να λαμβάνουν εκταμιεύσεις νωρίτερα, και εντός του καλοκαιριού.

Οι εκταμιεύσεις

Αναφορικά με τα χρήματα που θα εκταμιευθούν φέτος, όπως επισημαίνει η Société Générale, συνολικά, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα λάβουν έως και 60 δισ. ευρώ, δηλαδή μια δημοσιονομική ώθηση ύψους 0,4% του ΑΕΠ. Κατά τη συμφωνία που έχει επιτευχθεί, τα κράτη-μέλη θα λάβουν το 13% του ποσού που διατίθεται σε έργα στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας το 2021, δηλαδή εκταμιεύσεις έως 87 δισ. ευρώ αυτή τη χρονιά. 

Ωστόσο, ενώ το ποσό των επιχορηγήσεων θα ζητηθεί πλήρως, το ποσό των δανείων που ζητήθηκαν αρχικά είναι πιθανό να αποδειχθεί πολύ μικρότερο από το συνολικό κονδύλι (τα δάνεια μπορούν να ζητηθούν έως τα τέλη του 2023). Επιπλέον, η SocGen εκτιμά ότι οι χώρες ενδέχεται επίσης να λάβουν έως και το 13% άλλων επιχορηγήσεων (React-EU κ.λπ.) το 2021.

Πέρα από αυτό, οι εκταμιεύσεις θα γίνονται σταδιακά και σε διάστημα έξι ετών, ενώ θα κορυφωθούν το 2023-2024. Καθώς η ταχύτητα εκτέλεσης των έργων εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα κάθε κυβέρνησης, η γαλλική τράπεζα αναμένει ότι θα δαπανηθεί μόνο το 40% των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης έως το 2023.

Τα δάνεια

Οσον αφορά τα δάνεια, είναι γνωστό ότι συνολικά διαμορφώνονται στα 360 δισ. ευρώ και ότι οι χώρες δεν μπορούν να ζητήσουν περισσότερο από το 6,8% του ακαθάριστου εθνικού τους εισοδήματος. Ως αποτέλεσμα, σημειώνει η SocGen, το μέγιστο ποσό που μπορεί να λάβει μια χώρα είναι γνωστό, π.χ. 123 δισ. ευρώ για την Ιταλία, 85 δισ. ευρώ για την Ισπανία. Ωστόσο, όπως επισημαίνει η γαλλική τράπεζα, μερικές χώρες δεν έχουν κανένα οικονομικό συμφέρον να λάβουν δάνειο από την Ε.Ε., καθώς οι αποδόσεις των ομολόγων τους είναι στα ίδια επίπεδα ή κάτω από το επίπεδο της Ε.Ε. για όλες τις διάρκειες των ομολόγων τους. Ετσι απομένει μία λίστα με 17 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, οι οποίες ζήτησαν πρόσθετα χρήματα από το πρόγραμμα SURE.

Ισχυρός αντίκτυπος

Στο καίριο ερώτημα που αφορά τον τελικό οικονομικό αντίκτυπο των πόρων της Ε.Ε. για την κάθε οικονομία, η γαλλική τράπεζα εκτιμά πως ο μεγαλύτερος εντοπίζεται στην Ελλάδα. Βέβαια, όπως επισημαίνει, όλα θα εξαρτηθούν από τη φύση των έργων στα οποία προχωράει κάθε κυβέρνηση, εάν οι πόροι χρησιμοποιηθούν για δημόσιες δαπάνες ή επενδύσεις. Εάν τα κονδύλια του Ταμείου χρησιμοποιηθούν για να αντικαταστήσουν δημόσιους ή ιδιωτικούς πόρους, δηλαδή για τη χρηματοδότηση έργων που έχουν ήδη προχωρήσει αρκετά και θα είχαν χρηματοδοτηθεί διαφορετικά, ο οικονομικός αντίκτυπός του θα μειωθεί.

Σε κάθε περίπτωση, η επίδραση των κονδυλίων της Ε.Ε. –ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής (με βάση τις εισαγωγές, το ποσοστό αποταμίευσης και τον φορολογικό συντελεστή)– διαμορφώνεται στο 0,7x για την Ευρωζώνη σε μέσο όρο, με την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Γαλλία να επηρεάζονται πολύ θετικότερα. Η χώρα μας συγκεκριμένα βρίσκεται στην κορυφή με πολλαπλασιαστή κοντά στο 1x, ενώ για τη Γερμανία και την Ολλανδία διαμορφώνεται κοντά στο 0,5x.