Φόρους εισοδήματος άνω των 2-2,5 δισ. ευρώ «θυσιάζει» το οικονομικό επιτελείο για να κρατήσει ζωντανές τις επιχειρήσεις και να σώσει θέσεις εργασίας.
Ενώ ο προϋπολογισμός προέβλεπε ότι τα έσοδα από τη φορολόγηση φυσικών και νομικών προσώπων θα διαμορφωθούν φέτος στα 14,7 δισ. ευρώ, αυξημένα περίπου κατά 1 δισ. ευρώ συγκριτικά με το 2020, τελικά αναμένεται να κλείσουν –με τα μέχρι τώρα δεδομένα– ενδεχομένως και κάτω από τα 12,5 δισ. ευρώ. Ενώ ο προϋπολογισμός προέβλεπε ότι τα νομικά πρόσωπα θα πληρώσουν φέτος 3,4 δισ. ευρώ σε φόρο εισοδήματος –περίπου 830 εκατ. ευρώ πιο πολλά σε σχέση με πέρυσι– τελικώς η εκκαθάριση θα βγάλει ένα ποσό της τάξεως των 2,5-2,7 δισ. ευρώ μετά και την απόφαση να μειωθεί και φέτος η προκαταβολή φόρου περίπου κατά 900 εκατ. ευρώ. Από την άλλη, τα φυσικά πρόσωπα υπολογιζόταν να πληρώσουν φόρους 10,2 δισ. ευρώ –περίπου 160 εκατ. επιπλέον σε σχέση με το 2020– αλλά ούτε αυτό θα αποτυπωθεί στα τελικά νούμερα μετά την 4η περίοδο αναστολών συμβάσεων εργασίας η οποία έχει ήδη δημιουργήσει «τρύπα» στις εισπράξεις από την παρακράτηση φόρου.
Αθροιζόμενα, τα μέτρα στήριξης που θα επηρεάσουν τα φορολογικά έσοδα –και κυρίως τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος– βγάζουν ένα ποσό της τάξεως των 1,8-2 δισ. ευρώ το οποίο δεν είχε προϋπολογιστεί. Εκτός από τα 900 εκατ. ευρώ που είναι ο λογαριασμός της μείωσης των προκαταβολών, υπάρχουν τα 500 εκατ. ευρώ του προγράμματος επιδότησης παγίων δαπανών –τα οποία θα πληρωθούν υπό μορφή πιστωτικών που θα συμψηφιστούν με φορολογικές υποχρεώσεις– αλλά και τα περίπου 150 εκατ. ευρώ με τα οποία μπορούν να χρηματοδοτηθούν οι επαγγελματίες που πήραν ενισχύσεις από τις επιστρεπτέες προκαταβολές 1, 2 και 3, επίσης για να καλύψουν φετινές φορολογικές υποχρεώσεις. Το «πάγωμα» της εισφοράς αλληλεγγύης θα βοηθήσει τους αυτοαπασχολούμενους, τους έχοντες εισοδήματα από ενοίκια κ.λπ. με πάνω από 150-200 εκατ. ευρώ κατά τη φετινή εκκαθάριση, ενώ από το… παρελθόν (και συγκεκριμένα από το τέλος του 2019) έρχεται και η νέα φορολογική κλίμακα των αυτοαπασχολουμένων για να ενεργοποιηθεί για πρώτη φορά φέτος και να μειώσει το τελικό ποσό της εκκαθάρισης κατά τουλάχιστον 150-200 εκατ. ευρώ επιπλέον.
Το ενδεχόμενο να υπάρξουν μεγάλες «εκπλήξεις» μετά την υποβολή των φετινών φορολογικών δηλώσεων είναι ανοικτό. Το 2021 θα αναδειχθεί στη χρονιά των αλλεπάλληλων ρεκόρ:
1. Θα εκτοξευθεί ο αριθμός των δικαιούχων επιστροφής φόρου. Πέρυσι, εκδόθηκαν 1,1 εκατ. πιστωτικά εκκαθαριστικά σημειώματα και φέτος αναμένεται να ξεπεράσουν τα 1,6 ή και τα 1,7 εκατ., με τις επιστροφές φόρων να εκτοξεύονται από τα 380 εκατ. ευρώ πέρυσι σε πάνω από 500-600 εκατ. ευρώ φέτος. Αιτία η μείωση των δηλωθέντων εισοδημάτων κυρίως από τους μισθωτούς που μπήκαν σε καθεστώς αναστολής, έχοντας όμως πληρώσει αυξημένη παρακράτηση φόρου κατά τη διάρκεια της περυσινής χρονιάς.
2. Τα δηλωθέντα εισοδήματα όλων των φυσικών προσώπων θα υποχωρήσουν ενδεχομένως και κάτω από τα 70 δισ. ευρώ, κάτι που δεν έχει συμβεί εδώ και περισσότερο από 20 χρόνια. Μόνο οι συνταξιούχοι αναμένεται να δείξουν αυξημένα εισοδήματα φέτος και αυτό λόγω των αναδρομικών ύψους 1,4 δισ. ευρώ που εισέπραξαν πέρυσι. Μείωση δηλωθέντων εισοδημάτων σημαίνει και φορολόγηση με χαμηλότερο οριακό συντελεστή.
3. Το ποσό που θα βεβαιωθεί ως φόρος στα νομικά πρόσωπα αναμένεται να υποχωρήσει κάτω και από την περυσινή χρονιά. Ενώ μένει να αποτυπωθεί η επίπτωση της πανδημίας στην κερδοφορία –τα έσοδα υποχώρησαν πέρυσι κατά περίπου 40 δισ. ευρώ και τώρα θα φανεί ποια ήταν η επίπτωση στο καθαρό αποτέλεσμα– ήδη προέκυψε «ελάφρυνση» 900 εκατ. ευρώ με τη μείωση της προκαταβολής φόρου που ανακοίνωσε η κυβέρνηση την προηγούμενη εβδομάδα. Επίσης, τα νομικά πρόσωπα έχουν τη δυνατότητα να «εξαργυρώσουν» κουπόνια του προγράμματος επιδότησης παγίων δαπανών συνολικού ύψους έως και 600-650 εκατ. ευρώ για να αποπληρώσουν τους φόρους τους.
4. Ο αριθμός των δικαιούχων κοινωνικών επιδομάτων θα φτάσει επίσης σε επίπεδα ρεκόρ. Λόγω της μείωσης των εισοδημάτων αναμένεται ότι θα πιάσουν περισσότεροι τα εισοδηματικά όρια κυρίως για το επίδομα ενοικίου και το επίδομα παιδιών. Η πρόσθετη δαπάνη έχει ήδη προϋπολογιστεί από το υπουργείο Οικονομικών στα 600 εκατ. ευρώ. Πρόσθετες ελαφρύνσεις θα υπάρξουν και για τον ΕΝΦΙΑ, καθώς αναμένεται αύξηση στον αριθμό όσων δικαιούνται έκπτωση 50% επί του τελικού ποσού του ΕΝΦΙΑ.
Επεκτείνεται σε όλους η ομπρέλα προστασίας
Οι πρόσθετες ελαφρύνσεις που ανακοινώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα με τη σύμφωνη γνώμη των θεσμών αποτελούν μια συνειδητή επιλογή, με στόχο να στηριχθούν και όσοι πληττόμενοι από την πανδημία παραμένουν προς το παρόν «αόρατοι», επισημαίνει ανώτατο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου. Ως «αόρατοι» λογίζονται προς το παρόν οι πολίτες που τώρα θέλουν να μπουν για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας αλλά και όσοι έχασαν τις δουλειές τους εν μέσω πανδημίας. Η επιλογή που έγινε ήταν να θυσιαστεί ακόμη περισσότερος δημοσιονομικός χώρος ώστε να στηριχθούν επιπρόσθετα όλες οι επαγγελματικές μονάδες που μπορούν να απασχολήσουν προσωπικό με το που θα ανοίξει η αγορά. Γεγονός είναι ότι πλέον τα μέτρα στήριξης αφορούν το σύνολο των επαγγελματιών, ανεξαρτήτως από το ποιες ήταν οι οικονομικές τους επιδόσεις μέσα στην πανδημία. Η μείωση του συντελεστή υπολογισμού της προκαταβολής αφορά μόνο τις κερδοφόρες επιχειρήσεις του 2020 αλλά και τους αυτοαπασχολούμενους που θα εμφανίσουν θετικό αποτέλεσμα. Μέχρι τώρα, δεν υπήρχε μέτρο στήριξης για τους κερδοφόρους. Από την άλλη, οι ζημιογόνοι έχουν να περιμένουν τα «κουπόνια» του προγράμματος επιδότησης παγίων δαπανών. Κερδοφόροι και ζημιογόνοι, μπορούν επίσης να λάβουν κουπόνια μέσα από την πρόσθετη χρηματοδότηση που θα δοθεί σε όσους μπήκαν στις επιστρεπτέες προκαταβολές 1, 2 και 3. Ετσι, καλύπτονται με οικονομική στήριξη όλοι οι υποψήφιοι εργοδότες με στόχο την επόμενη ημέρα της πανδημίας να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας.
Πόσα «κερδίζουν» μισθωτοί και επαγγελματίες
Με εξαίρεση τους δημοσίους υπαλλήλους οι οποίοι αναμένεται να πληρώσουν τον ίδιο φόρο με πέρυσι αλλά και τους συνταξιούχους οι οποίοι ενδέχεται να καταβάλουν και περισσότερο φόρο λόγω των αναδρομικών που δόθηκαν στο τέλος του 2020, όλοι οι υπόλοιποι φορολογούμενοι είτε είναι μισθωτοί είτε όχι, έχουν σοβαρές πιθανότητες να πληρώσουν σαφώς λιγότερο φόρο σε σχέση με πέρυσι ή να πάρουν ακόμη και επιστροφή.
1. Ενας μισθωτός με μεικτές αποδοχές 1.500 ευρώ που εισέπραξε τους 10 από τους 14 μισθούς μέσα στο 2020 λόγω αναστολής έχει υποστεί παρακράτηση φόρου και εισφοράς αλληλεγγύης 1.400 ευρώ, αλλά του αναλογεί να πληρώσει 625 ευρώ. Θα πάρει πίσω ως επιστροφή τη διαφορά των 775 ευρώ.
2. Ελεύθερος επαγγελματίας με έσοδα 20.000 ευρώ μέσα στο 2020 (από 25.000 ευρώ το 2019) αλλά και κέρδη 12.000 ευρώ το 2020 αντί για 17.000 ευρώ το 2019, θα δει τον φόρο εισοδήματος να μειώνεται από τις 3.740 ευρώ πέρυσι στα 1.340 ευρώ φέτος, καθώς θα κερδίσει από το «πάγωμα» της εισφοράς αλληλεγγύης, από το γεγονός ότι θα εμφανίσει λιγότερα κέρδη και από το ότι θα ενεργοποιηθεί για πρώτη φορά η καινούργια φορολογική κλίμακα. Δεδομένου ότι στα έσοδα του ελεύθερου επαγγελματία μπορεί να έχει γίνει παρακράτηση φόρου 20% (σ.σ. επιβάλλεται σε όσους εκδίδουν δελτία παροχής υπηρεσιών), το εκκαθαριστικό θα δείξει φέτος επιστροφή φόρου που μπορεί να φτάσει και στις 2.660 ευρώ.
3. Ο ιδιοκτήτης ενός μίνι μάρκετ (ατομική επιχείρηση), ο οποίος κατάφερε να συγκρατήσει τα έσοδά του στις 50.000 ευρώ και τα καθαρά του κέρδη στις 20.000 ευρώ, θα ευεργετηθεί από την ενεργοποίηση της νέας φορολογικής κλίμακας, καθώς ο φόρος θα πέσει από τις 4.400 ευρώ στις 3.100 ευρώ. Επίσης, η εισφορά αλληλεγγύης των 176 ευρώ πέρυσι, θα μηδενιστεί φέτος. Επίσης, η προκαταβολή φόρου για την επόμενη χρονιά θα υπολογιστεί με συντελεστή 55%, οπότε το εκκαθαριστικό θα δείξει τελικώς χρεωστικό υπόλοιπο περίπου 405 ευρώ αντί για 4.576 ευρώ που έδειξε το αντίστοιχο περυσινό.
Θα υπάρξουν βέβαια και οι φορολογούμενοι που θα πληρώσουν περισσότερα σε σχέση με πέρυσι. Εκτός από τους συνταξιούχους που θα επιβαρυνθούν λόγω αναδρομικών, θα υπάρξει επιβάρυνση και για τα νομικά πρόσωπα που αν και υπέστησαν σημαντική μείωση εσόδων στο πρώτο εξάμηνο του 2020, τελικώς κατάφεραν να διατηρήσουν την κερδοφορία τους στα ίδια επίπεδα για το σύνολο του έτους. Η μείωση των εσόδων στο περυσινό πρώτο εξάμηνο σημαίνει ότι έγινε μικρή ή και μηδενική προκαταβολή φόρου πέρυσι. Φέτος, όμως, θα υπάρξει προκαταβολή έστω και με τον μειωμένο συντελεστή του 55% για τα φυσικά πρόσωπα ή του 70% για τα νομικά πρόσωπα. Αν λοιπόν ένας αυτοαπασχολούμενος που εμφάνιζε μείωση εσόδων 36% στο πρώτο εξάμηνο, κατάφερε να διορθώσει τα οικονομικά του αποτελέσματα και να κλείσει τη χρονιά με τα ίδια κέρδη (π.χ. 20.000 ευρώ) στο σύνολο του 2020, μπορεί φέτος να κληθεί να πληρώσει και 4.805 ευρώ φόρο έναντι μόλις 176 ευρώ πέρυσι.