• Για την οριστική απαλλαγή των νομικών προσώπων από τον φόρο υπεραξίας κατά τη μεταβίβαση τίτλων συμμετοχής (μετοχές, μερίδια) παρέχει νέες οδηγίες με πρόσφατη εγκύκλιό της η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) (E. 2057/2021):
Το νομικό πρόσωπο του οποίου οι τίτλοι μεταβιβάζονται μπορεί να είναι είτε της ημεδαπής είτε της αλλοδαπής (εντός Ε.Ε.) και, περαιτέρω, προκειμένου για νομικά πρόσωπα της ημεδαπής, αυτά μπορεί να είναι, πέρα από τα ρητά κατονομαζόμενα στο παράρτημα της οδηγίας 2011/96/ΕΕ (A.E. και ΕΠΕ), οι IKE, καθώς και οι προσωπικές εταιρείες, οι οποίες υπόκεινται σε φορολογία εταιρειών στην Ελλάδα. Αλλες οντότητες, όπως για παράδειγμα οι κοινοπραξίες και οι συνεταιρισμοί, δεν εμπίπτουν στην απαλλαγή και, ως εκ τούτου, η υπεραξία που αποκτούν οι συμμετέχοντες σε αυτά από τη μεταβίβαση των τίτλων τους δεν απαλλάσσεται της φορολογίας εισοδήματος. Ως προς το μεταβιβάζον νομικό πρόσωπο, αυτό πρέπει να είναι, κατά τη ρητή διατύπωση του νόμου, νομικό πρόσωπο κάτοικος Ελλάδος. Επίσης διευκρινίζεται ότι η μεταβίβαση τίτλων συμμετοχής καταλαμβάνει και τις περιπτώσεις (ι) μείωσης κεφαλαίου σε είδος (όταν τα περιουσιακά στοιχεία που επιστρέφονται στους μετόχους είναι μετοχές που κατέχει η εταιρεία σε θυγατρική της) καθώς και (ιι) διανομής μερίσματος σε είδος (όταν διανέμονται, αντί μερίσματος σε μετρητά, μετοχές που κατέχει η εταιρεία σε θυγατρική της).
• Η οριστική απαλλαγή των ελληνικών νομικών προσώπων από τον φόρο υπεραξίας μεταβίβασης τίτλων συμμετοχής είναι ήδη σε ισχύ από την 1η Ιουλίου 2020. Μέχρι πρότινος τα εισοδήματα αυτά φορολογούνταν με τον εκάστοτε συντελεστή φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων (24% για φορολογικά έτη από το 2019 και μετά). Υπενθυμίζεται ότι η απαλλαγή από την υπεραξία που αποκτούν νομικά πρόσωπα, φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδος, από την πώληση συμμετοχών, ισχύει με τους ίδιους όρους όπως και για τα ενδοομιλικά μερίσματα (ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής 10%, χρόνος διακράτησης συμμετοχής 24 μήνες κ.λπ.). Επιπλέον, έχει εισαχθεί και διάταξη για την αναγνώριση ζημίας από μεταβίβαση τίτλων μετά την 1η.01.2020, ούτως ώστε τα νομικά πρόσωπα που έχουν αποκτήσει τίτλους συμμετοχής να μην υποστούν δυσμενείς συνέπειες, υπό προϋποθέσεις. Με την εισαγωγή των εν λόγω διατάξεων, αναμένεται να ενδυναμωθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας για τη δημιουργία επενδύσεων μέσω ελληνικών επενδυτικών οχημάτων, καθώς τα κέρδη που προέρχονται είτε ως μερίσματα είτε ως κεφαλαιακά κέρδη από τη διάθεση θυγατρικών – γνωστό καθεστώς και ως participation exemption, απαλλάσσονται του φόρου στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Την επενδυτική προοπτική της απαλλαγής θα ενίσχυε μια ρύθμιση μελλοντικά, που θα καταλάμβανε όχι μόνο συμμετοχές σε ευρωπαϊκές αλλά και σε εταιρείες τρίτων χωρών.
• Δεν εφαρμόζεται η διάταξη της δεκαετούς προθεσμίας παραγραφής που προέβλεπε ο παλαιός κώδικας φορολογίας εισοδήματος (ν. 2238/1994) στην περίπτωση ύπαρξης συμπληρωματικών στοιχείων σε υποθέσεις φορολογίας μεταβίβασης ακινήτων. Η νομοθεσία περί φορολογίας μεταβίβασης ακινήτων διέπεται από δικούς της ειδικούς κανόνες παραγραφής και επομένως δεν χωρεί εφαρμογή των περί παραγραφής διατάξεων της φορολογίας εισοδήματος για την επιμήκυνση του χρόνου παραγραφής. Ειδικότερα, το δικαίωμα του Δημοσίου για την επιβολή του σχετικού φόρου μεταβίβασης παραγράφεται μετά την πάροδο πενταετίας από το τέλος του έτους εντός του οποίου επιδόθηκε η δήλωση του φόρου μεταβίβασης (άρθρο 12 παρ. 3 του ΑΝ 1521/1950). Μόνο οι διαδικαστικές διατάξεις του ν. 2238/1994 για την εν γένει διαδικασία βεβαίωσης του φόρου εφαρμόζονται και στη φορολογία μεταβίβασης ακινήτων, εφόσον δεν ρυθμίζονται ειδικότερα. Σημειώνεται ότι το ΣτΕ με την απόφαση αυτή παγιώνει τη θέση που είχε ήδη λάβει με προγενέστερες αποφάσεις του, συμπληρώνoντας με αυτόν τον τρόπο το πλέγμα των πρόσφατων αποφάσεων για τη φορολογική παραγραφή που εμποδίζουν τη διοίκηση να διενεργεί ελέγχους και να επιβάλλει φόρο σε παραγεγραμμένα έτη. Υπενθυμίζεται ότι για φορολογικά έτη από 1.1.2014 και εξής, η φορολογία μεταβίβασης ακινήτων εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κώδικα φορολογικής διαδικασίας (ν. 4174/2013) που σήμερα προβλέπει την κατ’ αρχήν πενταετή παραγραφή των φορολογικών υποθέσεων (ΣτΕ 1778/2020).
• Τον προσδιορισμό των κριτηρίων επιλεξιμότητας για τη χορήγηση της κρατικής ενίσχυσης με τη μορφή της επιδότησης πάγιων δαπανών αναμένουν με αγωνία οι επιχειρήσεις. Το μέτρο θα αφορά δαπάνες όπως παροχές σε εργαζομένους, ασφαλιστικές εισφορές, ενέργεια, ύδρευση, τηλεπικοινωνίες, ενοίκια, λοιπά λειτουργικά έξοδα, χρεωστικούς τόκους και συναφή έξοδα. Οι επιχειρήσεις-δικαιούχοι της ενίσχυσης θα πρέπει να παρουσιάζουν κατά την επιλέξιμη περίοδο μείωση του κύκλου εργασιών τους κατά τουλάχιστον 30% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019. Ως προς τη μορφή της ενίσχυσης, σύμφωνα με εξαγγελίες, αυτή θα έχει τη μορφή «πιστωτικού» που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή μελλοντικών φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων. Σε κάθε περίπτωση, κρίσιμο είναι να εξειδικευθούν το συντομότερο οι ειδικότεροι όροι και προϋποθέσεις της χορήγησης ενίσχυσης. Ο προσδιορισμός των κριτηρίων επιλεξιμότητας έχει ήδη καθυστερήσει, δεδομένου ότι έχουν παρέλθει τουλάχιστον δύο μήνες από τη θέσπιση της διάταξης που προβλέπει το μέτρο.
Πηγή: Grant Thornton