Αδιέξοδο στην αγορά των ΑΠΕ και κίνδυνο εκτροχιασμού της κατάστασης που έχει διαμορφώσει ο συνδυασμός πληθωρικού επενδυτικού ενδιαφέροντος, περιορισμένου ηλεκτρικού χώρου για σύνδεση νέων έργων και καταστρατήγησης των ευνοϊκών διατάξεων για μικρά έργα διαπιστώνουν αρμόδιοι φορείς και επενδυτές. Aπό τον περασμένο Δεκέμβριο έχουν κατατεθεί αιτήσεις για νέα έργα ΑΠΕ συνολικής ισχύος 54 GW, όταν ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος για νέα ισχύ περιορίζεται στα 6-7 GW και για την κάλυψη των στόχων του ΕΣΕΚ απαιτείται νέα ισχύ 9 GW μέχρι το 2030.
Το αδιέξοδο, όπως το περιγράφουν εκπρόσωποι μεγάλων ενεργειακών ομίλων, αλλά και οι διαχειριστές και η ΡΑΕ, ξεκινάει από το εικονικό επενδυτικό ενδιαφέρον. Είναι κοινή η διαπίστωση αρμόδιων φορέων και επενδυτών ότι σε ποσοστό 80% το ενδιαφέρον που έχει εκδηλωθεί για νέα έργα είναι πλασματικό, όπως επίσης και η διαπίστωση αδυναμίας της πολιτείας να το διαχειριστεί και να ξεσκαρτάρει τις αιτήσεις για ανύπαρκτα έργα που στοχεύουν σε κέρδη από την πώληση αδειών, ώστε να απεγκλωβιστούν τα έργα που μπορούν να συμβάλουν στον στόχο της ενεργειακής μετάβασης. Ενας πρόσθετος κίνδυνος που επισημαίνεται από την καταστρατήγηση των ευνοϊκών διατάξεων αδειοδότησης, όρων σύνδεσης και εγγυημένων τιμών για μικρά έργα είναι η εκτόξευση του ελλείμματος ΕΛΑΠΕ. Τα μικρά έργα με ισχύ κάτω των 500 KW και κάτω του 1 MW δεν συμμετέχουν στους διαγωνισμούς, όπου ο ανταγωνισμός ωθεί τις τιμές προς τα κάτω, αλλά απολαμβάνουν εγγυημένη πολύ υψηλότερη τιμή σε βάθος 20ετίας. Επιπλέον, δεν υποχρεούνται σε έκδοση περιβαλλοντικής μελέτης, με αποτέλεσμα να «τρέχουν» γρηγορότερα τις διαδικασίες δέσμευσης ηλεκτρικού χώρου, αφήνοντας στην αναμονή για μεγάλο διάστημα έργα που θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στους διαγωνισμούς και να υλοποιηθούν σε χαμηλές τιμές, συμβάλλοντας στον στόχο μείωσης του ενεργειακού κόστους. Τα εκτός διαγωνισμού φωτοβολταϊκά «κλειδώνουν» τιμή στα 65 ευρώ/μεγαβατώρα, όταν η μέση τιμή στην τελευταία δημοπρασία ήταν στα 49,81 ευρώ/μεγαβατώρα και στην επόμενη δημοπρασία του Mαΐου αναμένεται να πέσει πάνω από 20%. Σε βάθος δε 20ετίας η τιμή των 65 ευρώ θα είναι πολλαπλάσια των ανταγωνιστικών τιμών των δημοπρασιών, οι οποίες στις ώριμες αγορές διαμορφώνονται ήδη στα επίπεδα των 14 ευρώ/μεγαβατώρα.
«Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει δημιουργηθεί ένα εξαιρετικό κλίμα για επενδύσεις ΑΠΕ στην Ελλάδα, που έχει προσελκύσει και σημαντικές διεθνείς εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο. Η παρουσία των εταιρειών αυτών θα έχει πολλαπλασιαστική θετική δράση στην ελληνική οικονομία. Θα οδηγήσει άμεσα, μέσω της αύξησης του ανταγωνισμού, σε μείωση των τιμών ηλεκτρισμού και μακροπρόθεσμα στην εμπέδωση εμπιστοσύνης της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας συνολικά για τη χώρα. Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα απεμπλοκής των πραγματικών επενδυτικών σχεδίων, κινδυνεύουμε πολλές από αυτές τις εταιρείες να στραφούν προς άλλες χώρες, που επίσης εμφανίζουν μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον», δηλώνει στην «Κ» ο κ. Παναγιώτης Σαρρής, γενικός διευθυντής της γερμανικής ABO Wind AG. «Πρέπει να λυθεί το πρόβλημα με τις καθυστερήσεις με την πλημμύρα αιτήσεων από μικρά έργα και το πρόβλημα με τις τοπικές αντιδράσεις που προκαλούνται από την έλλειψη ενημέρωσης. Βρίσκονται σε εξέλιξη πολυάριθμα έργα υποδομής και είναι κρίσιμο το κράτος να προωθεί τα ώριμα έργα που είναι χρηματοδοτήσιμα, με λυμένα τα νομικά και τα χωροταξικά θέματα», δήλωσε προσφάτως στο συνέδριο του capital link η κ. Πηνελόπη Λαζαρίδου, εκπρόσωπος της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακής. Το προνομιακό πλαίσιο των μικρών έργων χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από αδιαφάνεια, κάτι που αναγνωρίζεται και από τους αρμόδιους φορείς, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να γίνεται κατάτμηση έργων σε μικρότερα, κάτι που οδηγεί σε αθέμιτο ανταγωνισμό και δημιουργεί συνθήκες νέας «φούσκας» στην αγορά, καταγγέλλουν οι μεγάλοι του κλάδου, οι οποίοι αναγνωρίζουν την πολιτική επιλογή συμμετοχής μικροεπενδυτών στην αγορά, αλλά με τρόπο ελεγχόμενο και διαφανή. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, όπως αναφέρουν, να υπάρξει μια ποσόστωση που θα λαμβάνει υπόψη της τους εθνικούς στόχους για τη διείσδυση των ΑΠΕ, το κόστος και το όφελος αντίστοιχα για τους καταναλωτές και τη διαθεσιμότητα του ηλεκτρικού χώρου με γνώμονα να μην καλυφθεί από μικρά έργα με υψηλές τιμές. Στον αντίποδα, οι μικροί κατηγορούν τους μεγάλους για επιθετικές τακτικές που στοχεύουν στη συγκέντρωση της αγοράς, θέτοντας εκτός τις μικρές εταιρείες που δεν μπορούν να υποστηρίξουν επενδύσεις εκατομμυρίων και τις τοπικές κοινωνίες που μπορούν να συμμετάσχουν μέσω των Ενεργειακών Κοινοτήτων. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας βρίσκεται στη μέση των δύο αυτών πόλων και επιχειρεί να συγκεράσει τα συμφέροντα με βασικό άξονα την επίτευξη των στόχων για την ενεργειακή μετάβαση, άσκηση που, όπως τονίζουν αρμόδια στελέχη, δεν είναι εύκολη. Το ΥΠΕΝ επεξεργάζεται ήδη παρεμβάσεις τόσο στην κατεύθυνση της διασφάλισης κριτηρίου οικονομικής φερεγγυότητας όσο και της διασφάλισης τίτλων ιδιοκτησίας. Ενα, ακόμη, καίριο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι το «απαγορευτικό» σε νέες επενδύσεις ΑΠΕ που έχουν σηκώσει δήμοι και περιφέρειες σε όλη τη χώρα, εκδίδοντας σειρά αρνητικών γνωμοδοτήσεων.
Καθυστερήσεις
Στον ΑΔΜΗΕ βρίσκονται αυτή τη στιγμή «παρκαρισμένες» προς αξιολόγηση αιτήσεις της τάξεως των 4-5 GW, εκ των οποίων 3 GW, περίπου 3.000 αιτήσεις, αφορούν μικρά έργα, τα οποία έχουν ενοποιηθεί σε συστάδες των 100 MW για να αιτηθούν ένα κοινό σημείο σύνδεσης και να επιμεριστούν το κόστος του υποσταθμού υψηλής τάσης για τη σύνδεσή τους. «Χρειάζεται να ληφθεί μια δομική απόφαση, που θα κρίνει ποια από τα αιτήματα μπορούν να προχωρήσουν, και να μην γίνεται η εξέτασή τους απλώς με σειρά προτεραιότητας όπως σήμερα», τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ Μάνος Μανουσάκης. «Υπάρχει συνωστισμός αιτήσεων από σοβαρούς αλλά και αεριτζήδες επενδυτές. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η οικονομική δυνατότητα του επενδυτή και κυρίως να ξεμπλοκάρει η διαδικασία των όρων σύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ, που τώρα είναι “παγωμένη”, γιατί θα δημιουργήσει σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση των επενδύσεων. Είναι σημαντικό να υπάρχει έλεγχος στο πρώτο στάδιο αδειοδότησης και να απορρίπτονται με συνοπτικές διαδικασίες αιτήσεις που στοχεύουν στο εμπόριο αδειών», αναφέρει στην «Κ» ο γενικός διευθυντής Στρατηγικού Σχεδιασμού των ΕΛΠΕ Γιώργος Αλεξόπουλος.