Με τον δραματικό αντίκτυπό της στον τουρισμό, τον κλάδο που επλήγη περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον παγκοσμίως, η πανδημία αποτελεί μείζονα πρόκληση αλλά και ευκαιρία, καθώς δίνει το έναυσμα για μια αναθεώρηση και αναβάθμιση του τουριστικού μοντέλου στους δημοφιλέστερους προορισμούς της Ευρώπης.
Οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου που προσελκύουν εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο αλλά και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό –Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία αλλά και Γαλλία– προβληματίζονται για τη βιωσιμότητα του φθηνού προϊόντος.
Το κίνητρο είναι ισχυρό καθώς το 2019, τελευταία τουριστική σεζόν πριν από την πανδημία, οι τουρίστες που επισκέφθηκαν την Ευρώπη δαπάνησαν συνολικά 619 δισ. δολάρια σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού. Στη διάρκεια του περασμένου έτους, όμως, οι τουριστικές δαπάνες μειώθηκαν κατά 64% σε σύγκριση με το αμέσως προηγούμενο έτος, ενώ χάθηκαν 3,6 εκατ. θέσεις εργασίας στον κλάδο, που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 10% του εργατικού δυναμικού.
Οπως επισημαίνει σχετικό ρεπορτάζ των Financial Times, κανείς δεν θεωρεί ότι επίκειται το οριστικό τέλος του τουρισμού της παραλίας, των φθηνών αεροπορικών εισιτηρίων με νυχτερινές πτήσεις και των πακέτων που περιλαμβάνουν ξενοδοχείο με διατροφή ούτε των μεμονωμένων ταξιδιωτών που έχουν τη δυνατότητα να νοικιάσουν μια έπαυλη.
Ολοι αντιλαμβάνονται, όμως, πως μετά την πανδημία η τουριστική ανάπτυξη θα έρθει από αλλού. Θέτουν έτσι στόχο τον ποιοτικό τουρισμό και μετατοπίζουν το κέντρο βάρους του κλάδου από τον μεγάλο αριθμό τουριστών σε εκείνους με μεγάλο βαλάντιο που έχουν δυνατότητες για πολυτελή διαμονή και υψηλότερες δαπάνες. Το ερώτημα είναι κατά πόσον η πανδημία έχει αλλάξει τον τουρισμό ριζικά.
Μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα ο υπουργός Τουρισμού, Χάρης Θεοχάρης, τονίζει πως η κυβέρνηση δεν ενθαρρύνει πλέον τις επενδύσεις στο παραδοσιακό μοντέλο του τουρισμού της παραλίας, καθώς «δεν είναι βέβαιο πως μπορεί να συνεχίσει αλώβητο».
πιπλέον εκτιμά όχι μόνον για τα επόμενα 2-3 χρόνια πως θα υπάρχει αυξημένη ζήτηση για ταξίδια με αποστάσεις ανάμεσα στους επιβάτες, ενώ θα δημιουργηθεί «τουλάχιστον μία γενιά» ταξιδιωτών που θα δίνει μεγαλύτερη έμφαση σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας. Οπως τονίζει, άλλωστε, ο ακριβός τουρισμός και η διαμονή πολυτελείας ανακάμπτουν πολύ ταχύτερα από τον μαζικό τουρισμό μετά την κρίση και αυτή τη στιγμή διαπιστώνει πως «φέτος έχει υπερβεί τα επίπεδα του 2019».
Στην Ιταλία η κυβέρνηση Μάριο Ντράγκι έχει δεσμευθεί να δώσει έμφαση στη βιωσιμότητα του τουριστικού τομέα στη χώρα και σχεδιάζει να εκμεταλλευθεί τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης για να το επιτύχει. Στις αρχές Απριλίου η κυβέρνηση Ντράγκι απαγόρευσε στα μεγάλα κρουαζιερόπλοια να αγκυροβολούν στη Βενετία. Ανταποκρίθηκε, έτσι, και στο αίτημα πολλών οργανώσεων για την προστασία του περιβάλλοντος που θεωρούν ότι τα κρουαζιερόπλοια μολύνουν τα νερά.
Την πιο δυναμική προσέγγιση στο θέμα φαίνεται, όμως, πως έχει υιοθετήσει η Ισπανία που επιχειρεί να απεξαρτηθεί από τον μαζικό τουρισμό.
Σχεδιάζει, έτσι, να δαπανήσει 3,4 δισ. ευρώ από τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης για τον εκσυγχρονισμό των τουριστικών υποδομών της μέσα σε χρονοδιάγραμμα τριετίας.
Στόχος της είναι να προσελκύσει πιο πολλούς τουρίστες από την Ασία, περισσότερους επισκέπτες του λεγόμενου πολιτισμικού τουρισμού όπως είναι οι ενθουσιώδεις οπαδοί συγκεκριμένων ταινιών οι οποίοι θέλουν να επισκεφτούν τις τοποθεσίες στις οποίες έγιναν τα γυρίσματα των φιλμ και των τηλεοπτικών σειρών.
Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας άνοιξε τον περασμένο μήνα ένα πολυτελές ξενοδοχείο της, το πρώτο στην ιστορία της, έπειτα από έργα αποκατάστασης τριών ετών που κόστισαν 100 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για το Ritz της Μαδρίτης, ένα ιστορικό ξενοδοχείο που υπάρχει από το 1910, οπότε αποφάσισε την ανέγερσή του ο τότε βασιλιάς Αλφόνσος.
Μιλώντας στους F.T., ο Γκρεγκ Λίντελ, γενικός διευθυντής του ιστορικού ξενοδοχείου επισημαίνει πως «ο κόσμος ανυπομονεί να αρχίσει να ταξιδεύει ξανά και διαπιστώνουμε μεγάλη ζήτηση». Σύμφωνα με τον Αλαν Φρεντς, διευθύνοντα σύμβουλο της online Thomas Cook, που επιβίωσε μετά τη συντριβή του ιστορικού τουριστικού ομίλου, «σήμερα οι άνθρωποι ενδιαφέρονται περισσότερο για μια ταξιδιωτική εμπειρία ενδιαφέρουσα που θα την κάνουν κάθε δύο με τρία χρόνια παρά για το καθιερωμένο ταξιδάκι του καλοκαιριού στον ήλιο».
Και η εταιρεία του στοχεύει πράγματι «όχι μόνον στις διακοπές για τον ήλιο και την παραλία αλλά σε αυτές που συνδυάζουν τους ελκυστικούς προορισμούς με ενδιαφέρουσες δραστηριότητες». Εν ολίγοις, η βιομηχανία του τουρισμού, ζωτικής σημασίας για το σύνολο της Ευρώπης και προπαντός για τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, αντιμετωπίζει μια μείζονα πρόκληση που ενδεχομένως θα οδηγήσει στον μετασχηματισμό της.