Ανάπτυξη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εντός και εκτός της χώρας μέσω εξαγορών ή και συνεργασιών με τρίτους αλλά και ώριμα σχέδια για την αναβάθμιση και το «πρασίνισμα» των μονάδων διύλισης περιλαμβάνει ο νέος στρατηγικός σχεδιασμός των ΕΛΠΕ Vision 2025, μέσω του οποίου ο μεγαλύτερος ενεργειακός όμιλος της χώρας επανατοποθετείται στρατηγικά για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ενεργειακής μετάβασης. Ο διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΠΕ και «αρχιτέκτονας» της νέας στρατηγικής του ομίλου, Ανδρέας Σιάμισιης, σε συνέντευξή του στην «K» μιλάει για τις στοχεύσεις του «Vision 2025» και την ανάγκη επαναπροσέγγισης της αγοράς με νέα ταυτότητα και νέα εταιρική δομή που θα διευκολύνει μεταξύ άλλων τις στρατηγικές χρηματοδότησης, τη διαφάνεια και την ορθότερη αποτίμηση της αξίας κάθε δραστηριότητας. Αποκαλύπτει παράλληλα ώριμα σχέδια για τη μετεξέλιξη του διυλιστηρίου της Ελευσίνας σε πρότυπο διυλιστήριο ενεργειακής μετάβασης, καθώς και για το «πρασίνισμα» του διυλιστηρίου της Θεσσαλονίκης. Αλλωστε, όπως ο ίδιος τονίζει, «το μέλλον της διύλισης και των πετρελαιοειδών περνάει μέσα από τη δική τους προσαρμογή στο νέο περιβάλλον και όχι μέσα από την αντικατάστασή τους». Στο διυλιστήριο της Ελευσίνας προωθείται η υλοποίηση έργου «μπλε» υδρογόνου με μονάδα δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα, αλλά και ένα πιλοτικό έργο παραγωγής «πράσινου» υδρογόνου με ηλεκτρόλυση από ενέργεια που θα παράγεται από φωτοβολταϊκό πάρκο το οποίο θα αναπτυχθεί εντός των εγκαταστάσεων του διυλιστηρίου. Παράλληλα, θα αναπτυχθεί και μονάδα συμπαραγωγής που θα καταστήσει το διυλιστήριο ενεργειακά αυτόνομο. Στο διυλιστήριο της Θεσσαλονίκης τα ΕΛΠΕ προχωρούν σε επένδυση μονάδας παραγωγής ανανεώσιμου diesel, η οποία θα ολοκληρωθεί το 2024, θα επιτρέψει την ένταξη βιοκαυσίμων και θα μειώσει την εξάρτηση από εισαγόμενα καύσιμα.
– Η ενεργειακή μετάβαση διαμορφώνει ένα νέο περιβάλλον. Ποια είναι η στρατηγική των ΕΛΠΕ σε αυτό το νέο περιβάλλον;
– Ο στόχος της μείωσης των εκπομπών αερίων ρύπων και η απαιτούμενη μετάβαση της παγκόσμιας αλλά κυρίως της ευρωπαϊκής αγοράς στο νέο ενεργειακό μοντέλο μέχρι το 2030, δημιουργεί σίγουρα σημαντικές ευκαιρίες αλλά και νέες ισχυρές προκλήσεις, ειδικά για τους τομείς διύλισης και πετρελαιοειδών.
Η ενεργειακή μετάβαση όμως, και αυτό πρέπει να είναι ξεκάθαρο, δεν αφορά μόνο κάποιες δραστηριότητες της ευρύτερης βιομηχανίας μας, όπως η παραγωγή ενέργειας και η απολιγνιτοποίηση. Αφορά όλους και απαιτεί μακροχρόνια προσπάθεια, ρεαλιστική και ολιστική προσέγγιση και ουσιαστική κατανόηση των στρατηγικών προτεραιοτήτων εκ μέρους όλων των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο ενεργειακό τομέα.
Yπό αυτό το πρίσμα το μέλλον της διύλισης και των πετρελαιοειδών περνάει μέσα από την προσαρμογή τους στο νέο περιβάλλον και όχι μέσα από την αντικατάστασή τους. Για τον λόγο αυτό, προτεραιότητά μας είναι η εκπόνηση ενός φιλόδοξου και ισορροπημένου προγράμματος που θα εξελίξει τη βασική μας δραστηριότητα σε αυτόν τον άξονα.
– Μιλάτε για τον νέο στρατηγικό σχεδιασμό που ανακοινώσατε μέσα στην εβδομάδα;
– Το πρόγραμμα «Vision 2025» ενσωματώνει τις δράσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των αλλαγών αυτών και θέτει τις προτεραιότητες σε 5 βασικούς πυλώνες. Τον επαναπροσδιορισμό της στρατηγικής για το ESG και των στόχων για τα αέρια του θερμοκηπίου, την προσαρμογή επιχειρηματικής στρατηγικής και κατανομής κεφαλαίων στους στόχους αυτούς, την καθιέρωση μιας κατάλληλης εταιρικής δομής, την αναβάθμιση της εταιρικής διακυβέρνησης και την υιοθέτηση νέας εταιρικής ταυτότητας.
Το «Vision 2025» επιδιώκει να επανατοποθετήσει στρατηγικά τον μεγαλύτερο ενεργειακό όμιλο στην Ελλάδα. Αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα, στοχευμένα ιδιωτικά επενδυτικά προγράμματα για τη χώρα, δημιουργώντας αξία για την εταιρεία και τους μετόχους και επιτυγχάνοντας συγχρόνως την ουσιαστική αλλαγή του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος. Διασφαλίζουμε την ισχυρή θέση μας στον κλάδο των πετρελαιοειδών, καθιστώντας τις δραστηριότητές μας συμβατές με το νέο περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα χτίζουμε με ουσιαστικό τρόπο τη θέση μας σε νέες, πιο καθαρές μορφές ενέργειας κατά τη διάρκεια μιας μεταβατικής περιόδου για την ενεργειακή βιομηχανία.
– Ποιο είναι το μεσοπρόθεσμο στρατηγικό πλάνο στις ΑΠΕ και ποια η στρατηγική επίτευξής του; Οι συνεργασίες είναι μέσα στα σχέδια του ομίλου;
– Το μοντέλο ανάπτυξης των ΑΠΕ τα τελευταία χρόνια ήταν κυρίως αυτό του κατασκευαστή και ιδιοκτήτη ενός πάρκου με προστασία εγγυημένων αποδόσεων. Παρόλο που αυτό θα συνεχίσει σε ένα βαθμό, διαφαίνεται ότι οι ΑΠΕ από μόνες τους δεν αρκούν για να συσταθεί ένας ολοκληρωμένος ενεργειακός όμιλος. Αντίθετα, απαιτείται μια πιο συνολική διαχείριση της παραγόμενης ενέργειας (ασχέτως πηγών) καθώς και των πελατών. Για τον λόγο αυτό, το Vision 2025 προβλέπει τη δημιουργία ενός ουσιαστικού πυλώνα ΑΠΕ με στόχο έως και 200 εκατ. EBITDA, δυνατότητα ανεξάρτητης χρηματοδότησης και συνέργειες με το υφιστάμενο χαρτοφυλάκιο του ομίλου. Το πλάνο περιλαμβάνει εξέταση και επένδυση σε διαφορετικές τεχνολογίες ΑΠΕ, όπως φωτοβολταϊκά, αιολικά onshore & offshore, αποθήκευση ενέργειας, υδρογόνο.
Φυσικά, ως νέα δραστηριότητα για εμάς, απαιτεί σύνεση και προσοχή στις επενδύσεις και εξοικείωση με τις σχετικές τεχνολογίες και τα ρυθμιστικά θέματα. Σε κάθε περίπτωση, η εμπειρία και τεχνογνωσία μας από τις βασικές μας δραστηριότητες σε θέματα διαχείρισης κινδύνου και έκθεσης σε τιμές ενεργειακών προϊόντων, αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα στο νέο περιβάλλον που θα διαμορφωθεί στην παραγωγή και εμπορία ενέργειας από ΑΠΕ. Η ανάπτυξη θα έρθει μέσα από έναν συνδυασμό οργανικής ανάπτυξης και εξαγορών, καθώς και από ένα διαφοροποιημένο γεωγραφικό αποτύπωμα, λαμβάνοντας υπόψη την ωριμότητα κάθε αγοράς, το ρυθμιστικό πλαίσιο και τις αποδόσεις του χαρτοφυλακίου. Τέλος, θα εξεταστεί και η δυνατότητα συνεργασιών ώστε να επιτύχουμε τους στόχους μας, έχοντας ωστόσο ως προτεραιότητα να διατηρήσουμε έναν ενιαίο όμιλο με έλεγχο των δραστηριοτήτων μας. Μέσα στο τελευταίο 18μηνο υπερδιπλασιάσαμε το χαρτοφυλάκιό μας σε άδειες σε άνω του 1,3 GW. Υλοποιούμε το μεγαλύτερο ενιαίο έργο ΑΠΕ στην Ελλάδα στην περιοχή της Κοζάνης, το οποίο, παρά τα προβλήματα που επέφερε η πανδημία, αναμένεται να είναι έτοιμο στο τέλος του χρόνου. Οι αλλαγές δεν γίνονται με ανακοινώσεις, αλλά με τις πράξεις που υλοποιούμε. Η ενεργειακή μετάβαση δεν είναι εισιτήριο για ανεξέλεγκτες επενδύσεις με στόχο μόνο το μέλλον. Θα πρέπει να μπορούμε να λειτουργούμε με μελλοντικούς στόχους μεν, αλλά με μία συνεχή προσήλωση και στη σημερινή αποδοτικότητα της επιχείρησης.
– Ο υφιστάμενος βασικός πυλώνας της δραστηριότητάς σας, τα διυλιστήρια, αλλά και ο τομέας της εμπορίας καυσίμων, πώς μπορούν να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον;
– Μιλώντας για τις νέες τεχνολογίες καθαρών μορφών ενέργειας, είναι σκόπιμο να πούμε ότι για τη χώρα μας το 80%-90% της κατανάλωσης υδρογόνου αφορά τη βιομηχανία διύλισης και όχι τις μεταφορές. Συγκεκριμένα, το υδρογόνο αποτελεί ένα από τα βασικά ζητήματα που εξετάζουμε για την ουσιαστική περιβαλλοντική αναβάθμιση των διυλιστηρίων μας και συγκεκριμένα τις λύσεις του «μπλε» και «πράσινου» υδρογόνου. Το μπλε υδρογόνο είναι συμβατικό υδρογόνο του οποίου το συνολικό αποτύπωμα δεσμεύεται, και είτε αποθηκεύεται ή επαναχρησιμοποιείται για παραγωγή άλλων υλών. Το «μπλε» υδρογόνο αποτελεί μια ρεαλιστική λύση στην ουσιαστική μείωση εκπομπών CO2 και θα γίνεται περισσότερο ελκυστικό καθώς αυξάνεται η τιμή των ρύπων. Επιπλέον, θα στοχεύσουμε σε πρώτη φάση σε ένα πιλοτικό έργο «πράσινου» υδρογόνου βιομηχανικής κλίμακας, καθώς είναι τεχνικά και οικονομικά δύσκολο στην παρούσα φάση και στην κλίμακα στην οποία λειτουργούμε να περάσουμε απευθείας στο πράσινο υδρογόνο.
Παράλληλα, επενδύουμε σε ένα έργο αιχμής σε ό,τι αφορά τα βιοκαύσιμα. Η δημιουργία μονάδας παραγωγής HVO ανανεώσιμου diesel στη Θεσσαλονίκη, μία επένδυση ύψους 17 εκατ. που εκτιμάται ότι θα είναι σε λειτουργία μέχρι το 2024, πρόκειται να επιτρέψει την ένταξη βιοκαυσίμων στη βιομηχανική μας βάση και άρα τη μείωση εξάρτησης από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα.
Βγαίνουμε σταδιακά από την κρίση
– Να υποθέσω ότι η φιλόδοξη στρατηγική που ανακοινώσατε εκπέμπει και ένα θετικό μήνυμα για την οικονομία συνολικότερα στη μετά COVID-19 εποχή;
– Η στρατηγική μετεξέλιξης έρχεται να καλύψει πολλά θέματα τα οποία είναι επίκαιρα είτε σαν νομικές υποχρεώσεις είτε σαν αλλαγές στο περιβάλλον του κλάδου όπου δραστηριοποιούμαστε. Η επιλογή του χρόνου έχει άμεση σχέση όμως και με την εκτίμησή μας ότι μέσα στους επόμενους μήνες θα βγούμε σταδιακά από την κρίση της πανδημίας, η οποία μονοπώλησε το ενδιαφέρον, την ενέργεια και την προσοχή όλων μας. Θα πρέπει λοιπόν να χρησιμοποιήσουμε αυτή την πρωτοβουλία σαν πλατφόρμα ανασυγκρότησης και ανάπτυξης του ομίλου. Χρειαζόμαστε στόχους που να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και αρκετά φιλόδοξοι ώστε να μας κινητοποιήσουν ξανά σε μια κοινή δημιουργική πορεία η οποία θα μας φέρει μπροστά στις εξελίξεις που θα έρθουν.
Πρότυπο διυλιστήριο ενεργειακής μετάβασης η μονάδα της Ελευσίνας
– Εχει ωριμάσει κάποιο από τα σχέδια παραγωγής υδρογόνου;
– Εχουμε ωριμάσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την μετεξέλιξη του διυλιστηρίου της Ελευσίνας, που είναι σήμερα ένα από τα πιο σύγχρονα της Ευρώπης, σε πρότυπο διυλιστήριο για την ενεργειακή μετάβαση. Στόχος μας είναι η μείωση του ανθρακικού αποτυπώματός του κατά 35%-40% και έχουμε ήδη εντάξει στον επενδυτικό σχεδιασμό του ομίλου μια σειρά έργων ενεργειακής αποδοτικότητας, καθώς και ένα έργο συμπαραγωγής ενέργειας, το οποίο θα καταστήσει το διυλιστήριο ενεργειακά αυτόνομο και θα διασφαλίσει τη σταθερότητα της λειτουργίας του. Η σκοπιμότητα του έργου υπογραμμίζεται από την πρόσφατη πυρκαγιά στο ΚΥΤ Κουμουνδούρου και τη διακοπή ρεύματος που ακολούθησε, με σοβαρές περιβαλλοντικές και οικονομικές συνέπειες για τα διυλιστήριά μας. Παράλληλα, θα υλοποιηθεί έργο «μπλε» υδρογόνου με μονάδα δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα που θα προστεθεί στην υφιστάμενη μονάδα υδρογόνου, στο διυλιστήριο της Ελευσίνας, ουδετεροποιώντας το ανθρακικό αποτύπωμά της, αλλά και ένα πιλοτικό έργο παραγωγής πράσινου υδρογόνου με ηλεκτρόλυση, με χρήση ανανεώσιμου ηλεκτρισμού. Για τον σκοπό αυτό θα αναπτύξουμε φωτοβολταϊκό πάρκο εντός των εγκαταστάσεων του διυλιστηρίου.
– Μπορεί να δώσει το μήνυμα της αλλαγής, του μετασχηματισμού, η υφιστάμενη εταιρική ταυτότητα; Ακούγεται λίγο παράταιρο να διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση της χώρας μια εταιρεία με τη λέξη «Πετρέλαια» στην ονομασία της.
– Προφανώς και απαιτείται επαναπροσέγγιση στην αγορά με μια νέα ταυτότητα του ομίλου, που θα αγκαλιάζει όλους τους τομείς μας με τέτοιο τρόπο που να εκφράζει και να αποτυπώνει την πολυμορφία των δραστηριοτήτων μας. Αυτό είναι κάτι που εξετάζουμε και φυσικά δεν αλλάζει καθόλου το γεγονός ότι ήδη έχουμε δύο ισχυρότατα brands –ως «Ελληνικά Πετρέλαια» και ΕΚΟ–, τα οποία θα συνεχίσουν να αποτελούν τις ναυαρχίδες στον αντίστοιχο τομέα τους.
– Δεδομένου ότι ο όμιλος διευρύνει το πεδίο των δραστηριοτήτων του, η υφιστάμενη δομή παρέχει την ευελιξία που απαιτείται για κάτι τέτοιο;
– Η εταιρική δομή πρέπει να είναι η κατάλληλη για τις επιχειρηματικές απαιτήσεις και τα δεδομένα της αγοράς κάθε φορά. Η παρούσα δομή είχε σχεδιαστεί τη δεκαετία του 1990, στη σωστή κατεύθυνση για εκείνη την εποχή. Εκτοτε, παρά τις πολλές αλλαγές που υπήρξαν, δεν έγινε ποτέ μια ολοκληρωμένη μελέτη ώστε να προσαρμόσει ουσιαστικά τη δομή αυτή στις απαιτήσεις του ομίλου.
Θεωρούμε ότι, σχεδόν 25 χρόνια μετά και σε ένα νέο περιβάλλον, απαιτείται μια διαφορετική, πιο ευέλικτη δομή. Η σημερινή μορφή του ομίλου δημιουργεί σοβαρούς περιορισμούς στη στρατηγική, στην πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές, στην ορθή αποτίμηση αλλά και στην εταιρική διακυβέρνηση, περιορίζοντας τις δυνατότητες ανάπτυξης. H μελέτη της νέας δομής, που γίνεται με τη συνδρομή εξειδικευμένων συμβούλων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ακολουθεί τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, διευκολύνει μεταξύ άλλων τις στρατηγικές χρηματοδότησης για διαφορετικούς κλάδους, τον διαχωρισμό διαφορετικών επιχειρηματικών μονάδων για τη διαχείριση κινδύνου, τη βελτιστοποίηση διανομής μερισμάτων, τη διαφάνεια στην ορθότερη αποτίμηση και αξία τής κάθε δραστηριότητας, τη βελτίωση της ευελιξίας και περισσότερες επιλογές ανάπτυξης.
– Στον τομέα των υδρογονανθράκων, ποια στρατηγική θα ακολουθήσουν τελικά τα ΕΛΠΕ; Αποχωρούν από τα χερσαία αλλά παραμένουν στα υποθαλάσσια;
– Είμαστε σε διαδικασία αξιολόγησης όλων των δεδομένων που υπάρχουν, σε συνδυασμό και με τις ισχυρές διεθνείς τάσεις που καθορίζουν τις επιλογές μεγάλων ενεργειακών ομίλων που διαθέτουν υψηλή τεχνογνωσία στη διαδικασία αυτή. Σε πολλές από τις περιοχές θα πρέπει να συνεργαστούμε με τους εταίρους μας στις εν λόγω συμπράξεις, ώστε να καθορίσουμε τις επόμενες κινήσεις μας.
– Γιατί, ενώ έχετε μπροστά σας τόσες προκλήσεις, επιλέξατε να αλλάξετε το καταστατικό και τη σύνθεση του διοικητικού συμβουλίου;
– Η αλλαγή του καταστατικού δεν είναι επιλογή αλλά νομική υποχρέωση με καταληκτική ημερομηνία την 16/7/2021, όπως προβλέπει ο νέος νόμος εταιρικής διακυβέρνησης 4706/2020 που ψηφίστηκε πέρυσι το καλοκαίρι σχεδόν από το σύνολο των πολιτικών κομμάτων, καθώς και με βάση τις απαραίτητες προβλέψεις που απαιτούνται για τη συμμόρφωση με τον ν. 4548/2018. Δεν μπορούμε ως εταιρεία να διαφοροποιηθούμε, η εφαρμογή είναι μονόδρομος.
Δεν μπορούμε επίσης να αγνοήσουμε ότι ο παράγοντας του ESG (περιβάλλον – κοινωνία – εταιρική διακυβέρνηση) γίνεται επιτακτική ανάγκη για τους επενδυτές. Ενα μεγάλο και φιλόδοξο επενδυτικό σχέδιο χρειάζεται την πλήρη στήριξη της αγοράς και σε αυτό οι δεσμεύσεις πρέπει να είναι αμφίδρομες. Δεν μπορείς να απαιτείς στήριξη από επενδυτές και να μην προσφέρεις τα βασικά που απαιτούνται από τον νόμο σε επίπεδο εταιρικής διακυβέρνησης. Οι κεφαλαιαγορές μετατοπίζονται προς το ESG και οι θεσμικοί επενδυτές δεσμεύονται σε σημαντικές αποεπενδύσεις από ορυκτά καύσιμα. Ηδη υπάρχει μετατόπιση των κεφαλαιαγορών προς επενδύσεις ESG, ενώ παγκόσμια περιουσιακά στοιχεία ESG αναμένεται να ξεπεράσουν τα 53 τρισ. δολ. έως το 2025. Επιπροσθέτως, υπερεθνικοί χρηματοπιστωτικοί οίκοι δεν χρηματοδοτούν επενδύσεις σε πετρέλαιο (και όλο και περισσότερο σε φυσικό αέριο) και πολύ σύντομα πρόκειται να ακολουθήσουν και οι εμπορικές τράπεζες.