Νέες αλλαγές στον εμπορικό χάρτη της χώρας φέρνει η πανδημία, καθώς η αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών που αυτή επέφερε επηρέασε όχι μόνο τις οικονομικές επιδόσεις του λιανεμπορίου τον τελευταίο χρόνο, αλλά και τη στρατηγική που θα ακολουθήσουν οι επιχειρήσεις του κλάδου τα επόμενα χρόνια. Και αυτό, διότι αφενός η πανδημία, παρά την πρόοδο που υπάρχει σε ό,τι αφορά το εμβολιαστικό πρόγραμμα, εξακολουθεί να είναι παρούσα στη ζωή μας και να κυριεύει την καθημερινότητά μας και, αφετέρου, καταναλωτικές συνήθειες που υιοθετήθηκαν λόγω της COVID-19 αποκτούν πλέον πιο μόνιμα χαρακτηριστικά.
Οι κερδισμένοι του κλάδου –εξαιρουμένων των σούπερ μάρκετ που αποτελούν ειδική κατηγορία– όπως είναι οι αλυσίδες λιανικής πώλησης τεχνολογικών προϊόντων, ή όσοι είχαν πολύ λιγότερες απώλειες σε σχέση με άλλους υποκλάδους, όπως είναι οι αλυσίδες πώλησης αθλητικών ειδών, ενισχύουν την παρουσία τους μέσω της διεύρυνσης του δικτύου φυσικών καταστημάτων, αλλά και μέσω της βελτίωσης των υποδομών που απαιτούνται για τα ηλεκτρονικά τους καταστήματα. Από την άλλη, οι πιο παραδοσιακοί υποκλάδοι του λιανεμπορίου, όπως αυτοί της ένδυσης και υπόδησης, προχωρούν σε εξορθολογισμό του δικτύου τους, κάτι που σημαίνει ακόμη και κλείσιμο καταστημάτων, αλλά και μείωση θέσεων εργασίας. Μάλιστα, όπως εκτιμούν παράγοντες της αγοράς, το φαινόμενο αυτό αναμένεται να ενταθεί ακόμη περισσότερο τους επόμενους μήνες και ειδικά από το φθινόπωρο κι έπειτα, όταν οι επιχειρήσεις θα έχουν κάνει τον απολογισμό τους, μετά και την τουριστική περίοδο για την οποία όλοι ευελπιστούν ότι θα είναι καλύτερη από την περυσινή.
Ο όμιλος Inditex (Zara, Bershka, Stradivarius, Pull & Bear, Oysho, Massimo Dutti), που και στην ελληνική αγορά κατέχει ηγετική θέση στην κατηγορία της ένδυσης, προχωράει στο κλείσιμο σημείων πώλησης, αντικαθιστώντας τα σε κάποιες περιπτώσεις με μεγαλύτερα, πρακτική η οποία ταιριάζει και με τις νέες ανάγκες που δημιουργεί ο κορωνοϊός για καταστήματα μεγαλύτερης επιφάνειας. Ετσι, πέρυσι ο όμιλος προχώρησε στο κλείσιμο δύο καταστημάτων Oysho σε Τρίκαλα και Καρδίτσα, καθώς και του καταστήματος Massimo Dutti στην Κηφισιά. Τα καταστήματα αυτά δεν έχουν αντικατασταθεί και πλέον οι καταναλωτές καλούνται στην ουσία να εξυπηρετηθούν από τα αντίστοιχα αναβαθμισμένα ηλεκτρονικά καταστήματα. Επίσης, ο όμιλος έκλεισε δύο καταστήματα Bershka στη Θεσσαλονίκη, τα οποία αντικαταστάθηκαν από ένα μεγαλύτερο επί της οδού Τσιμισκή, συνολικής επιφάνειας 1.500 τ.μ. Ο όμιλος προχώρησε επιπλέον στην ανακαίνιση του καταστήματος στο Ηράκλειο Κρήτης μες στο 2020, το οποίο έχει πλέον χώρο πώλησης 2.220 τ.μ. και, το κυριότερο, σε αυτό εφαρμόζονται νέες τεχνολογίες στο πλαίσιο της φιλοσοφίας –που ταιριάζει και στα νέα δεδομένα που προκάλεσε η πανδημία– της πολυκαναλικής αγοραστικής εμπειρίας.
H έτερη μεγάλη αλυσίδα ένδυσης, η H&M, διατήρησε μεν τον ίδιο αριθμό καταστημάτων το 2020 σε σύγκριση με το 2019, από τα στοιχεία όμως της ετήσιας έκθεσής της προκύπτει σοβαρή μείωση του αριθμού των εργαζομένων της στα 896 άτομα το 2020 από 1.117 το 2019. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι κατά το πρώτο τρίμηνο της τρέχουσας χρήσης, που για την H&M είναι το διάστημα Δεκεμβρίου 2020 – Φεβρουαρίου 2021, οι πωλήσεις της στην Ελλάδα υποχώρησαν κατά 50%. Προκειμένου, πάντως, να είναι πιο αποτελεσματικό το ηλεκτρονικό της κανάλι, στο οποίο παρουσιάστηκαν δυσλειτουργίες ειδικά τον περασμένο Νοέμβριο, το ηλεκτρονικό της κατάστημα διατίθεται πλέον και στην ελληνική γλώσσα.
Σε κλείσιμο καταστημάτων με το σήμα Mothercare και Early Learning Centre (ELC) προχώρησε η «Ι. Κλουκίνας – Ι. Λάππας», καθώς ο κλάδος των παιδικών – βρεφικών ειδών παρουσίασε σημαντική υποχώρηση, χάνοντας ουσιαστικά την πασχαλινή και τη χριστουγεννιάτικη περίοδο του 2020, ενώ λόγω των περιοριστικών μέτρων πολλές βαφτίσεις αναβλήθηκαν ή έγιναν χωρίς πολλούς καλεσμένους και επομένως οι αγορές δώρων ήταν πολύ λιγότερες. Η εταιρεία τον Ιανουάριο έκλεισε το κατάστημα ELC στο εμπορικό κέντρο The Mall Athens, καθώς κι ένα ακόμη στη Ρουμανία, ενώ πρόσφατα ανακοίνωσε ότι θα κλείσει το Mothercare στην οδό Ερμού και θα νοικιάσει το εν λόγω ακίνητο στην αλυσίδα αθλητικών ειδών Adidas με μηνιαίο ενοίκιο 64.000 ευρώ. Συνολικά η εταιρεία επανασχεδιάζει τη στρατηγική της σε τρεις άξονες: μεγαλύτερες επενδύσεις στο ηλεκτρονικό εμπόριο, διατήρηση μεγάλων περιφερειακών καταστημάτων πλήρους συλλογής και μικρότερα σημεία πώλησης σε εμπορικούς δρόμους.
Σε λογική μικρότερων καταστημάτων πηγαίνει και ο όμιλος Φουρλή για τα καταστήματα ΙΚΕΑ, καθώς μες στο 2021 θα αναπτύξει το ΙΚΕΑ πόλης στο κέντρο της Αθήνας (λειτουργεί ήδη ένα στον Πειραιά), ενώ θα μειώσει το μέγεθος των μεγάλων καταστημάτων που διαθέτει στη Λάρισα και στα Ιωάννινα, καταστήματα τα οποία δεν ήταν ποτέ κερδοφόρα.
Την ίδια ώρα, πάντως, αρκετοί λιανεμπορικοί όμιλοι στο πλαίσιο μιας επιθετικής στρατηγικής στρέφονται στην «εύπορη» αγορά της Κύπρου και στη δυναμική αγορά της Ρουμανίας, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις μεγάλες επενδύσεις από την Jumbo στη Ρουμανία, το άνοιγμα νέων καταστημάτων Intersport από τον όμιλο Φουρλή σε Λάρνακα και Ρουμανία, το άνοιγμα μες στο καλοκαίρι δύο καταστημάτων «Κωτσόβολος» στην Κύπρο, αλλά και την έμφαση που θα δώσει η «Ι. Κλουκίνας – Ι. Λάππας» στη Ρουμανία, τόσο με ανάπτυξη φυσικών καταστημάτων όσο και μέσω της ενίσχυσης του ηλεκτρονικού της καταστήματος, το οποίο άρχισε να λειτουργεί τον περασμένο Νοέμβριο.
Νέες επενδύσεις στα αθλητικά είδη
Η ενοικίαση του καταστήματος Mothercare σε μια αλυσίδα αθλητικών ειδών κάθε άλλο παρά τυχαία είναι. Ο συγκεκριμένος υποκλάδος του λιανεμπορίου, αν και περιλαμβάνει είδη ένδυσης και υπόδησης, είχε συνολικά μικρές απώλειες από πλευράς τζίρων, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις υπήρξαν αλυσίδες που αύξησαν τις πωλήσεις τους μέσα στο 2020 και προχώρησαν σε σημαντικές επενδύσεις σε νέα καταστήματα. Ο λόγος; Η στροφή των καταναλωτών σε αθλητικά είδη, καθώς το περπάτημα, το τρέξιμο και η ποδηλασία ήταν σχεδόν οι μοναδικές επιλογές διασκέδασης εκτός σπιτιού στη διάρκεια των lockdowns, αλλά και η εξοικείωση που είχαν ήδη οι περισσότερες αλυσίδες του υποκλάδου των αθλητικών ειδών στο ηλεκτρονικό εμπόριο.
Ο όμιλος Φουρλή άνοιξε νέο εμβληματικό κατάστημα Intersport – The Athlete’s Foot αμέσως μετά το πρώτο lockdown του 2020 στην οδό Ερμού, ενώ ετοιμάζει νέο κατάστημα στο Περιστέρι. Η Cosmos Sport, που βρίσκεται σε διαρκή ανάπτυξη, άνοιξε πρόσφατα δύο νέα καταστήματα, ένα στην οδό Ερμού και ένα στη Νέα Σμύρνη, ενώ πρόκειται να εγκαινιάσει νέο κατάστημα υπό το σήμα Sneaker10 στο Χαλάνδρι και ήδη βρίσκεται στη διαδικασία αναζήτησης προσωπικού. Σημειώνεται ότι η εταιρεία λειτουργεί με τέσσερα σήματα (Cosmos Sport, Sneaker10, Slam Dunk και Sports Factory).
Αμφότερες οι παραπάνω εταιρείες δίνουν έμφαση και στο ηλεκτρονικό κανάλι και για τον λόγο αυτό προχώρησαν σε σημαντικές επενδύσεις και στις υποδομές εφοδιαστικής αλυσίδας. Η μεν Cosmos Sport ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2020 να λειτουργεί το καινούργιο της logistics center, o δε όμιλος Φουρλή κατασκευάζει καινούργιο κέντρο logistics, αποκλειστικά για τη δραστηριότητα της λιανικής πώλησης αθλητικών ειδών, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει τον Ιανουάριο του 2022.
Η επέκταση της τηλεργασίας, συνήθεια που θα διατηρηθεί σε μεγάλο βαθμό και μετά την πανδημία, ευνόησε τις αλυσίδες προϊόντων τεχνολογίας, οι οποίες είχαν επίσης σημαντική εμπειρία στο ηλεκτρονικό εμπόριο και καλές υποδομές σε logistics. Η αλυσίδα «Πλαίσιο» έκλεισε το 2020 με αύξηση πωλήσεων 11,8%, καταγράφοντας τον υψηλότερο ρυθμό αύξησης από το 2007, ενισχύοντας ταυτόχρονα κέρδη και ταμειακά διαθέσιμα.
Αύξηση συγκρίσιμων πωλήσεων 9% στις 51 εβδομάδες που ολοκληρώθηκαν στις 24 Απριλίου 2021 κατέγραψε η «Κωτσόβολος», η οποία ανακοινώνει τα αποτελέσματά της τον Ιούνιο, καθώς η οικονομική χρήση της ξεκίνησε την 1η Μαΐου 2020 και ολοκληρώθηκε στις 30 Απριλίου 2021.