Με την υπογραφή της προβλεπόμενης από τον νόμο προγραμματικής σύμβασης Δημοσίου και ΔΕΗ, θα ανοίξει ο δρόμος για την ανάθεση των μελετών εκπόνησης των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων (ΕΠΣ) που θα καθορίσουν τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης στις τρεις ζώνες απολιγνιτοποίησης (Κοζάνης, Φλώρινας και Μεγαλόπολης).
Η υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ των δύο πλευρών έχει οριστικοποιηθεί σε όλα της τα σημεία και αυτό που αναμένεται είναι η έκδοση της, επίσης προβλεπόμενης από τον νόμο, υπουργικής απόφασης για τις τεχνικές προδιαγραφές που θα πρέπει να έχουν τα πολεοδομικά σχέδια, αφού, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά από την αρμόδια επιτροπή που συντονίζει τον σχεδιασμό της απολιγνιτοποίησης, «δεν μπορεί να προχωρήσει η ανάθεση των απαιτούμενων μελετών χωρίς να είναι γνωστές οι τεχνικές προδιαγραφές των πολεοδομικών σχεδίων».
4 πολεοδομικά σχέδια
Με βάση τον σχεδιασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, θα εκπονηθούν τέσσερα πολεοδομικά σχέδια κατά τα πρότυπα του πολεοδομικού σχεδίου στο Μάτι. Τα ειδικά πολεοδομικά σχέδια θα βάλουν ουσιαστικά τα θεμέλια για την υλοποίηση του σχεδιασμού δίκαιης μετάβασης, καθώς, μέσω του καθορισμού χρήσεων γης, θα ξεκαθαρίζουν το τοπίο σχετικά με το ποιες επενδύσεις και επιχειρηματικές δραστηριότητες μπορούν να αναπτυχθούν, πού και με ποιους όρους.
Τους διαγωνισμούς για την ανάθεση των μελετών στις οποίες θα στηριχθεί η εκπόνηση των ΕΠΣ θα πραγματοποιήσει η ΔΕΗ στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης που θα υπογράψει με το ελληνικό Δημόσιο, ενώ η ίδια θα αναλάβει και τις σχετικές δαπάνες. Σύμφωνα με τον νόμο 4759/2020, με την προγραμματική σύμβαση μεταξύ του ΥΠΕΝ και της ΔΕΗ η οποία κυρώνεται από τη Βουλή, στη ΔΕΗ μπορεί να ανατίθεται η υλοποίηση των νέων χρήσεων γης και η αναβάθμιση των εκτάσεων που είχαν περιέλθει στην κυριότητα ή τη χρήση της για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη και περιλαμβάνονται στις τρεις ζώνες απολιγνιτοποίησης (ΖΑΠ), με δαπάνες της εταιρείας, και θα καθορίζονται οι ειδικότεροι όροι συνεργασίας.
Με την προγραμματική σύμβαση προβλέπονται, επίσης, οι όροι και οι προϋποθέσεις για την αναβάθμιση των εκτάσεων της ΔΕΗ, οι υποχρεώσεις, η παρακολούθηση της εκτέλεσης της σύμβασης, ο τρόπος κάλυψης των δαπανών των δράσεων και τα σχετικά χρηματοδοτικά εργαλεία, καθώς και ο τρόπος παραχώρησης στη ΔΕΗ των εκτάσεων των οποίων η αναγκαστική απαλλοτρίωση έγινε με δαπάνες της ΔΕΗ για την εξόρυξη λιγνίτη και οι οποίες θα διατεθούν για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.
Οι εκτάσεις
Η ΔΕΗ θα επιστρέψει στο Δημόσιο τα δύο τρίτα των 220.000-230.000 στρεμμάτων που κατέχει στη Δυτική Μακεδονία και στη Μεγαλόπολη. Βάσει των λογιστικών καταστάσεων της εταιρείας η αξία των εν λόγω εκτάσεων υπολογίστηκε στα 300 εκατ. ευρώ. Στο ίδιο ποσό εκτιμήθηκε και το κόστος αποκατάστασης των ορυχείων που είναι υποχρεωμένη βάσει της ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας να αναλάβει η ΔΕΗ. Σε αυτούς τους υπολογισμούς στηρίχθηκε και η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για ενίσχυση από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης εργασιών αποκατάστασης στις λιγνιτικές περιοχές με το ποσό των 242 εκατ. ευρώ.