Eντονη ανησυχία για τους κινδύνους που απειλούν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην Ευρωζώνη αλλά και για το ενδεχόμενο κύματος πτωχεύσεων όταν θα ανακληθούν τα έκτακτα μέτρα στήριξης εξέφρασε χθες η ΕΚΤ. Στην έκθεσή της για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, η Τράπεζα επισημαίνει πως η Ευρωζώνη βγαίνει από την κρίση της πανδημίας με ανησυχητικά υψηλά επίπεδα χρέους, ενώ στις αγορές διογκώνεται μια ασύλληπτη φούσκα στη σφαίρα των κρυπτογραφημένων αξιών και ταυτοχρόνως διαφαίνονται ανοδικές τάσεις στις αποδόσεις των ομολόγων.
Αναφερόμενη στην υπερβολική κινητικότητα που καταγράφεται στις πλατφόρμες – χρηματιστήρια κρυπτονομισμάτων, η ΕΚΤ υπογραμμίζει πως «μπροστά στην ιλιγγιώδη άνοδο της τιμής του bitcoin ωχριούν όλες οι παλαιότερες φούσκες της ιστορίας, συμπεριλαμβανομένης της φούσκας της τουλίπας στην Ολλανδία του 17ου αιώνα, όπως και της φούσκας των Νοτίων Θαλασσών του 18ου αιώνα». Παρά την ηχηρή αυτή και έμμεση προειδοποίηση, η Τράπεζα καταλήγει στο συμπέρασμα πως όσο οι κρυπτογραφημένες αξίες δεν χρησιμοποιούνται για πληρωμές και όσο παραμένει περιορισμένη η έκθεση των τραπεζών σε αυτές, ο κίνδυνος που εγκυμονούν για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα «φαίνεται περιορισμένος προς το παρόν».
Σε ό,τι αφορά, όμως, τη στροφή των επενδυτών σε αυτές τις αδιαφανείς επενδύσεις, η ΕΚΤ χρησιμοποιεί τον χαρακτηρισμό «αξιοσημείωτη υπεραισιοδοξία». Οπως επισημαίνουν οικονομικοί αναλυτές, παραπέμπει, έτσι, άμεσα στη σχεδόν ιστορική πλέον έκφραση του Αλαν Γκρίνσπαν, πάλαι ποτέ προέδρου της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ, που μίλησε για «αδικαιολόγητη υπεραισιοδοξία» των επενδυτών για να περιγράψει τη φρενήρη άνοδο των χρηματιστηρίων τη δεκαετία του 1990. Η προειδοποίηση του Αλαν Γκρίνσπαν είχε τότε δικαιωθεί σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα όταν «έσκασε η φούσκα» των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, ενώ λίγα χρόνια αργότερα ακολούθησε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Με τη διατύπωση αυτή η Τράπεζα σκιαγραφεί ανάγλυφα την εντεινόμενη ανησυχία της για τις επικίνδυνες ανισορροπίες που καλλιεργεί η πλημμύρα από μέτρα στήριξης δημοσιονομικής και νομισματικής φύσης.
Προειδοποιεί, άλλωστε, πως αν επιταχυνθεί περαιτέρω ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ και εξωθήσει τους επενδυτές να προεξοφλήσουν τη μετάβαση σε πιο περιοριστική πολιτική, θα οδηγηθούν σε άνοδο οι αποδόσεις των ομολόγων χωρίς να έχει προηγηθεί μεγαλύτερη ανάπτυξη. Στην περίπτωση αυτή, τονίζει η ΕΚΤ, «μπορεί να είναι σημαντικές οι παρενέργειες από όσα θα συμβαίνουν στην αμερικανική αγορά». Εκτιμά συγκεκριμένα ότι «μια διόρθωση 10% στην αμερικανική αγορά μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική άνοδο του κόστους δανεισμού στην Ευρωζώνη».
Υπογραμμίζει, επιπλέον, ότι η Ευρωζώνη είναι ευάλωτη σε τέτοιου είδους παρενέργειες, καθώς οι περισσότερες χώρες-μέλη της, όπως άλλωστε και οι περισσότερες χώρες ανά τον κόσμο, έχουν επωμιστεί μεγάλα επίπεδα χρέους προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας. Εν ολίγοις, μια άνοδος των αποδόσεων των ομολόγων θα οδηγήσει προφανώς σε πτώση των τιμών τους και θα καταφέρει πλήγμα στους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών που λόγω των μηδενικών και αρνητικών επιτοκίων πάσχουν εδώ και χρόνια από αναιμική κερδοφορία.
Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράζει, άλλωστε, για την υπερχρέωση των επιχειρήσεων ευρωπαϊκών χωρών που έχουν εκτεταμένο τομέα υπηρεσιών, καθώς στην περίπτωση ενός κύματος πτωχεύσεων θα δεχθούν μεγάλες πιέσεις τα δημόσια οικονομικά αλλά και ο χρηματοπιστωτικός τομέας των χωρών αυτών. Οπως υπογραμμίζει, ο οικονομικός αντίκτυπος της πανδημίας έπληξε δυσανάλογα ορισμένους τομείς της οικονομίας και ορισμένες χώρες που ήσαν ήδη ευάλωτες και ως εκ τούτου οι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι για αυτούς τους τομείς και για αυτές τις χώρες. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει τον τομέα του τουρισμού και της φιλοξενίας. Επισημαίνει πως οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αυτών των τομέων θα αποτελούν πηγή ανησυχίας για τις κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών χωρών, καθώς αυτές θα επιχειρούν να ανακαλέσουν τα έκτακτα μέτρα στήριξης όπως, για παράδειγμα, τις επιδοτήσεις στους μισθούς του ιδιωτικού τομέα. Σχολιάζοντας σχετικά ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, Λούις ντε Γκίντος, τόνισε πως «δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα να αυξηθούν οι πτωχεύσεις επιχειρήσεων υπερβαίνοντας τα προ της πανδημίας επίπεδα ιδιαιτέρως σε ορισμένες χώρες-μέλη της Ευρωζώνης».
Σημειωτέον ότι προ διμήνου η ΕΚΤ αποφάσισε να αυξήσει τις αγορές ομολόγων προκειμένου να αποτρέψει την εκτίναξη του κόστους δανεισμού της Ευρωζώνης όταν άρχισε να διαφαίνεται κίνδυνος και τα ευρωπαϊκά ομόλογα ακολουθούσαν τα αμερικανικά στην άνοδό τους. Δικαιολόγησε μάλιστα την απόφασή της τονίζοντας πως η Ευρωζώνη δεν ήταν έτοιμη για μια αύξηση του κόστους δανεισμού, δεδομένου ότι η ανάκαμψή της ήταν ασταθής εξαιτίας των καθυστερήσεων στην εμβολιαστική διαδικασία.
Αναμένεται πάντως η επανεκτίμηση της σχετικής απόφασής της μέσα στον Ιούνιο. Παράλληλα, όμως, εντοπίζει και άλλες πηγές κινδύνου που μπορούν να περιορίσουν ή και να αναστείλουν την ανάκαμψη της Ευρωζώνης όπως τη στασιμότητα στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας αλλά και την ανεπάρκεια επενδύσεων.