Oι εμβολιασμοί υποκαθιστούν τα lockdowns στον πόλεμο κατά της πανδημίας και επιταχύνουν την επιστροφή σε ισχυρούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης. Βέβαια, η επιτυχημένη εξάπλωση του προγράμματος εμβολιασμού υπονομεύεται από τους καλούμενους «αρνητές» του εμβολίου. Ποιοι όμως αρνούνται το εμβόλιο και για πoιο λόγο; Δύο πρόσφατες έρευνες, η πρώτη στις ΗΠΑ και η δεύτερη σε παγκόσμιο επίπεδο, επιχειρούν μια εμπεριστατωμένη ανάλυση του παραπάνω θέματος. Η πρώτη έρευνα, από το Delphi Group στο Carnegie Mellon University, υποβάλλει την παρακάτω ερώτηση στους Αμερικανούς, μέσω Facebook: «Εχετε ήδη λάβει το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού και, εάν όχι, πόσο πιθανό θεωρείτε να το λάβετε εάν σας προσφερθεί σήμερα;» Στα μέσα Μαΐου 2021, τo 85,9% των ερωτηθέντων απάντησε θετικά στην παραπάνω ερώτηση. Να σημειωθεί ότι η παραπάνω έρευνα «τρέχει» με δείγμα 50.000 ερωτηθέντων σε καθημερινή βάση. Το προαναφερθέν ποσοστό ήταν σαφώς υψηλότερο από το 75,7% των ερωτηθέντων στις αρχές Ιανουαρίου του 2021. Οσοι (επιμένουν να) απαντούν αρνητικά στην παραπάνω ερώτηση δικαιολογούν, κατά κύριο λόγο, την απάντησή τους με το σκεπτικό ότι φοβούνται παρενέργειες (ήπιας έως μέτριας μορφής) από το εμβόλιο.
H δεύτερη επιστημονική έρευνα δημοσιεύθηκε στα τέλη Απριλίου 2021 στο Centre for Economic Policy Research (CEPR) – Covid Economics. Η έρευνα καλύπτει την περίοδο Νοεμβρίου 2020 – Απριλίου 2021 και περιλαμβάνει 17 χώρες και 114.000 ερωτηθέντες σε ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Ιταλία και Γαλλία, μεταξύ άλλων. Το 40% των ερωτηθέντων είναι απρόθυμο ή (έστω) θεωρεί μη σίγουρο τον εμβολιασμό του. Σημειώνω επιπλέον ότι η προθυμία εμβολιασμού βελτιώνεται όσο αυξάνει η ηλικία. Πράγματι, οι ηλικιωμένοι, από τα 75 έτη και άνω, είναι 15% περισσότερο πιθανό να εμβολιασθούν σε σχέση με τις ηλικίες των 18-24 ετών. Οι γυναίκες στην κατηγορία 35-44 ετών είναι μέχρι και 3% λιγότερο πιθανό να εμβολιασθούν σε σχέση με τους άνδρες της ίδιας ηλικίας. Η προαναφερθείσα διαφορά μεταξύ γυναικών και ανδρών σχεδόν εξανεμίζεται (στο 1%) στην ηλικία από τα 75 έτη και άνω. Αυτό δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη, για τουλάχιστον δύο λόγους. Πρώτον, οι θάνατοι από τον κορωνοϊό αυξάνονται εκθετικά με την ηλικία. Δεύτερον, οι γυναίκες κάτω των 44 ετών προβληματίζονται, μεταξύ άλλων, από την όποια επίδραση του εμβολιασμού σε ενδεχόμενη εγκυμοσύνη. Ομως, η επικαιροποιημένη (στα μέσα Μαΐου 2021) οδηγία από το Royal College of Obstetricians & Gynaecologists στη Μεγάλη Βρετανία υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο εμβολιασμός επηρεάζει τη γονιμότητα και, επιπλέον, τα υπάρχοντα εμβόλια δεν περιέχουν συστατικά τα οποία θα μπορούσαν να βλάψουν την έγκυο ή την ανάπτυξη του μωρού στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η έρευνα του CEPR – Covid Economics επισημαίνει επίσης ότι όσοι ακούνε τη θετική γνώμη των φίλων και της οικογένειάς τους έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να πούνε «ναι» στο εμβόλιο. Πράγματι, η αύξηση κατά μία ποσοστιαία μονάδα του αριθμού των φίλων και μελών οικογένειας που έχει θετική γνώμη για το εμβόλιο αυξάνει την πιθανότητα ατομικού εμβολιασμού κατά 0,5%. Σε κάθε περίπτωση, όσο πιο κοντά βρίσκεται το κέντρο εμβολιασμού στην κατοικία του εμβολισμένου (αλλά και όσο μικρότερος είναι ο χρόνος αναμονής στο κέντρο εμβολιασμού) τόσο περισσότερο ενισχύεται η πιθανότητα εμβολιασμού. Εδώ θα ήθελα να καταθέσω την προσωπική (και θετική) εμπειρία μου από το εθνικό σύστημα υγείας της Μεγάλης Βρετανίας. Πράγματι, μου εδόθη η δυνατότητα να επιλέξω μεταξύ τεσσάρων διαφορετικών κέντρων εμβολιασμού τα οποία βρίσκονταν σε απόσταση μικρότερη των 5 χιλιομέτρων από το σπίτι μου. Επιπλέον, ο χρόνος παραμονής μου στο κέντρο εμβολιασμού δεν ξεπέρασε τα 3 λεπτά της ώρας (1 λεπτό προκειμένου να συμπληρώσω ένα ερωτηματολόγιο με τα στοιχεία μου συν 2 λεπτά, το πολύ, για τη διαδικασία του εμβολιασμού)!
Την καλύτερη, όμως, απάντηση στους αρνητές του εμβολίου θα μπορούσε να δώσει η εμπειρική ανάλυση της έρευνας του CEPR – Covid Economics, η οποία αξιολογεί την επίδραση της απροθυμίας για εμβολιασμό στην απώλεια ζωής λόγω κορωνοϊού. Στη Μεγάλη Βρετανία, το 89,35% της «ευπαθούς» κατηγορίας (η οποία ορίζεται από όσους έχουν ηλικία 65 ετών και άνω) εξέφρασε την επιθυμία να εμβολιασθεί. Στη Γαλλία, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν «μόνο» 57,48%. Εάν, λοιπόν, η προθυμία για εμβολιασμό στη Μεγάλη Βρετανία μειωνόταν στο επίπεδο Γαλλίας, τότε η απώλεια ζωής από τον κορωνοϊό θα αυξανόταν στη Μεγάλη Βρετανία κατά 11% μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2021. Ποσοστό ιδιαίτερα σοκαριστικό για να το αγνοήσουμε…
* Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής στο Τμήμα Χρηματοοικονομικών και Λογιστικής, University of Liverpool.