Προ κορωνοϊού η τάση στο λιανεμπόριο παγκοσμίως και στην Ελλάδα ήταν τα καταστήματα πόλης, ακόμη και υπό τη μορφή εκθετηρίων (ειδικά σε ό,τι αφορά τα καταστήματα οικιακού εξοπλισμού), καθώς οι καταναλωτές δεν ήθελαν να ξοδεύουν χρόνο και χρήμα για τη μετάβαση σε καταστήματα εκτός αστικού ιστού. Η πανδημία και ο φόβος του συγχρωτισμού με άλλα άτομα και μάλιστα σε κλειστούς, μικρούς χώρους, φέρνει στο προσκήνιο ξανά –ή μάλλον στη μόδα– μεγαλύτερα καταστήματα και ανοιχτούς χώρους. Μάλιστα, η τάση αυτή αποτυπώνεται σε όλους τους κλάδους του λιανεμπορίου, είτε πρόκειται για το οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων, το σούπερ μάρκετ είτε για την ένδυση.
Εκτός, βεβαίως, από τους καταναλωτές είναι και οι ίδιες οι επιχειρήσεις που φαίνεται να τείνουν προς την αναζήτηση μεγαλύτερων ακινήτων. Με τα περιοριστικά μέτρα σε ό,τι αφορά τον αριθμό των ατόμων που επιτρέπεται να εξυπηρετούνται ταυτόχρονα μέσα σε ένα κατάστημα να εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ –χωρίς κάποιος να μπορεί να αποκλείσει ότι δεν θα συνεχιστούν και τους επόμενους μήνες ή τουλάχιστον τους χειμερινούς–, οι επιχειρήσεις πλέον ψάχνουν μεγαλύτερους χώρους καθώς επίσης και χώρους όπου μπορούν να έχουν διαφορετική είσοδο και έξοδο.
Τα υπερμάρκετ
Σε ό,τι αφορά τα σούπερ μάρκετ φάνηκε ήδη από πέρυσι η στροφή των καταναλωτών στις μεγάλες σάλες, στροφή που συνέβη στην πραγματικότητα ξαφνικά και ενώ η τάση που αναπτυσσόταν ήταν αυτή των μικρών καταστημάτων γειτονιάς ή ευκολίας (convenience stores). Η τάση προτίμησης στα υπερμάρκετ συνεχίστηκε και φέτος και δεν φαίνονται σημάδια αποκλιμάκωσης, παρά το γεγονός ότι πλέον λειτουργεί το σύνολο των κλάδων του λιανεμπορίου, λειτουργεί η εστίαση και προχωρά το πρόγραμμα εμβολιασμών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών αγοράς IRI, στο πρώτο τετράμηνο του 2021 καταγράφεται αύξηση των πωλήσεων κατά 9,2% στα σούπερ μάρκετ επιφάνειας άνω των 2.500 τ.μ., στα υπερμάρκετ δηλαδή. Πρόκειται, μάλιστα, για το υψηλότερο ποσοστό αύξησης που καταγράφεται στο εξεταζόμενο διάστημα μεταξύ των διαφόρων τύπων σούπερ μάρκετ. Αύξηση πωλήσεων 2% καταγράφεται στην αμέσως επόμενη κατηγορία, τα καταστήματα επιφάνειας πάνω από 1.000 και έως 2.500 τ.μ., ενώ στα πιο μικρά καταστήματα καταγράφηκε μείωση των πωλήσεων κατά 0,6% (καταστήματα πάνω από 400 και έως 1.000 τ.μ.) και κατά 0,4% (καταστήματα έως 400 τ.μ.). Το γεγονός ότι το μερίδιο των υπερμάρκετ στο σύνολο των πωλήσεων του κλάδου είναι το τρίτο μικρότερο (14,4%) σχετίζεται καθαρά με το γεγονός ότι ο αριθμός των πολύ μεγάλων καταστημάτων είναι μικρός, με την πλειονότητα αυτών να ανήκει στον όμιλο Σκλαβενίτη.
Στη δημιουργία μεγαλύτερων καταστημάτων στρέφεται ο όμιλος Inditex, ο οποίος δραστηριοποιείται με τα πλέον δημοφιλή σήματα Zara, Bershka, Stardivarius, Pull & Bear, Massimo Dutti, Oysho και Uterque, με τη στροφή αυτή να είναι εμφανής και στην Ελλάδα. Οι ουρές αναμονής έξω από τα καταστήματα Zara παρατηρούνται ακόμη σε διάφορες περιοχές, λόγω των περιοριστικών μέτρων που ισχύουν ως προς τον μέγιστο αριθμό πελατών που επιτρέπεται να βρίσκονται ταυτόχρονα εντός του καταστήματος. Κατά το πρώτο τρίμηνο της τρέχουσας οικονομικής χρήσης (Φεβρουάριος – Απρίλιος 2021, καθώς η χρήση του ομίλου ξεκίνησε την 1η Φεβρουαρίου 2021 και θα ολοκληρωθεί την 31η Ιανουαρίου 2022) ο ισπανικός κολοσσός άνοιξε 53 νέα καταστήματα σε 21 χώρες σε όλο τον κόσμο, τα οποία είναι όλα μεγαλύτερα σε σύγκριση με την προ κορωνοϊού εποχή και έχουν ενσωματώσει τεχνολογικές καινοτομίες για να συνδυάζουν την εμπειρία του φυσικού καταστήματος με τις ηλεκτρονικές πωλήσεις.
Ανάλογη πολιτική εφαρμόζει ο όμιλος και στην Ελλάδα. Τον περασμένο Αύγουστο ανακαίνισε το κατάστημα που διέθετε στο Ηράκλειο Κρήτης και το οποίο στέγαζε αρχικά τα σήματα Zara και Zara Home. Μετά την ανακαίνιση το κατάστημα 2.200 τ.μ. στεγάζει μόνο το σήμα Zara και γίνεται στην ουσία πιο ευρύχωρο, ενώ διαθέτει δύο εισόδους. Σε μεγαλύτερο κατάστημα στεγάζεται πλέον στο κέντρο της Θεσσαλονίκης το σήμα Bershka και συγκεκριμένα σε κατάστημα συνολικής επιφάνειας 1.500 τ.μ., με τον όμιλο να κλείνει δύο μικρότερα σημεία πώλησης.
Ανοιχτά εμπορικά πάρκα
Η ανάγκη των καταναλωτών να βρίσκονται σε πιο ανοιχτούς χώρους αποτυπώνεται και στην αυξημένη επισκεψιμότητα που καταγράφεται το τελευταίο διάστημα στα ανοιχτά εμπορικά κέντρα και εμπορικά πάρκα. Σύμφωνα με τον Γιώργο Κωνσταντινίδη, διευθύνοντα σύμβουλο της REDS, που διαθέτει το Smart Park στα Σπάτα, το εμπορικό κέντρο το οποίο είναι ανοιχτό, δέχεται τις καθημερινές περί τους 8.000 επισκέπτες, ενώ τα Σαββατοκύριακα οι επισκέπτες φτάνουν τους 20.000. Η επισκεψιμότητα αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω δεδομένου ότι έχουν κλειστεί οι συμφωνίες για τη μίσθωση επτά ακόμη καταστημάτων (τεχνολογίας, εστίασης και εμπορικά), με την πληρότητα να φτάνει με αυτό τον τρόπο το 100%.
Αυξημένη επισκεψιμότητα σε σύγκριση με πέρυσι καταγράφεται και στο παρακείμενο εκπτωτικό χωριό, επίσης ανοιχτό, το McArthurGlen Athens, τόσο τις καθημερινές όσο βεβαίως και τα Σαββατοκύριακα.
Ανοιχτούς χώρους, πλέον, για την ανάπτυξη εμπορικών καταστημάτων και καταστημάτων εστίασης θα έχει και το εμπορικό κέντρο River West με την επέκταση στον χώρο River West Open, η οποία αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί τους επόμενους μήνες. Ετσι στην ουσία θα υπάρχει ένα ανοιχτό εμπορικό κέντρο και στη δυτική πλευρά της πρωτεύουσας, στο οποίο θα μπορούν να εξυπηρετούνται και οι κάτοικοι του Πειραιά.
Tα μικρότερα καταστήματα
Την ίδια ώρα, κινήσεις για να διατηρήσουν τα μερίδιά τους στην αγορά κάνουν και επιχειρήσεις που διαθέτουν μικρότερα σημεία πώλησης ή που στράφηκαν σε μικρότερα σημεία για οικονομικούς λόγους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εταιρεία Ι. Κλουκίνας – Ι. Λάππας που αναπτύσσει τα καταστήματα «Mothercare». Εχοντας πάει σε μικρότερα σημεία πώλησης (υπενθυμίζεται ότι αποχώρησε μεταξύ άλλων από το ιδιόκτητο κατάστημα στην Ερμού το οποίο έχει μισθώσει στην Adidas) παρέχει στους επισκέπτες του φυσικού καταστήματος τη δυνατότητα να δουν την πλήρη συλλογή σε tablet με τη βοήθεια των υπαλλήλων, οι οποίοι μπορούν να δώσουν και όλες τις απαραίτητες πληροφορίες.