«Κεφαλαιοποιητικό σημαίνει αποτελεσματικό», δηλώνει μιλώντας στην «Κ» ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, αναλύοντας τη νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση, με αιχμή τη δημιουργία του νέου Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ). Ο υπουργός επισημαίνει ότι πρόκειται για μια «μεταρρύθμιση για τους νέους» και αφήνει αιχμές για τη στάση της αντιπολίτευσης, και δη του ΣΥΡΙΖΑ, που στρέφεται κατά μιας αλλαγής που θα «επιφέρει υψηλότερες συντάξεις στους νέους». Αλλά και για τους παλαιούς ασφαλισμένους, που θα παραμείνουν στο υφιστάμενο σύστημα, ο κ. Χατζηδάκης δεσμεύεται ότι δεν θα υπάρξουν μειώσεις συντάξεων. Αντιθέτως, θα ωφεληθούν και αυτοί μέσω της ενίσχυσης της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος.
Απαντώντας στο πιο επίμονο επιχείρημα όσων τάσσονται κατά της κεφαλαιοποίησης, πώς θα αντιμετωπιστεί το κόστος μετάβασης από το ένα σύστημα στο άλλο, ο υπουργός Εργασίας εκτιμά ότι τα 300 εκατ. ευρώ τον χρόνο, που κατά μέσον όρο υπολογίζεται ότι θα είναι το κόστος την πρώτη 10ετία εφαρμογής του νέου συστήματος, είναι ποσό απόλυτα διαχειρίσμο, και επισημαίνει ότι το αναμενόμενο δημοσιονομικό όφελος θα είναι πολύ μεγαλύτερο. Αποκαλύπτει μάλιστα ότι βάσει των μελετών που συνοδεύουν το σχέδιο νόμου, οι εγχώριες επενδύσεις θα αυξηθούν μεσοσταθμικά κατά 0,6% του ΑΕΠ την περίοδο 2022-2070, με άμεσες θετικές συνέπειες όχι μόνο στο ασφαλιστικό, αλλά και στα δημόσια οικονομικά. Καθώς βέβαια το ασφαλιστικό δεν είναι μόνο η επικούρηση, ο κ. Χατζηδάκης ανοίγει τα χαρτιά του και αποκαλύπτει τις αμέσως επόμενες κινήσεις του, με στόχο τη μείωση των εκκρεμών συντάξεων αλλά και την εξυπηρέτηση των πολιτών από τον ΕΦΚΑ.
– Το νέο επικουρικό θα είναι το πρώτο αμιγώς κεφαλαιοποιητικό σύστημα ασφάλισης που εισάγεται στη χώρα μας. Η επί της αρχής κριτική είναι πως καταργείται η αλληλεγγύη και η αναδιανομή. Ποια είναι η δική σας άποψη;
– Λόγω των τεράστιων αλλαγών στο δημογραφικό, οι λέξεις αλληλεγγύη και αναδιανομή πάνε να γίνουν «πουκάμισα αδειανά». Τι να τις κάνεις τις ωραίες λέξεις, όταν δεν οδηγούν σε καλές συντάξεις! Γι’ αυτό και έχει εισαχθεί το σύστημα το οποίο σήμερα εμείς εισάγουμε για τις επικουρικές συντάξεις στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Αντίθετα, με το σύστημα το οποίο υποστηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ, και το οποίο θέσπισαν και προχώρησαν παλιά το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ., οδηγηθήκαμε σε όλα αυτά που καταγγέλλουν σήμερα οι ασφαλισμένοι: στα προβλήματα, στις περικοπές, στις χαμηλές συντάξεις. Και είναι πραγματικά περίεργο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να «ερωτευθεί» ένα σύστημα το οποίο εγκαταλείπεται σε όλη την Ε.Ε. Αλλωστε, εδώ κάνουμε κάτι που είναι πολύ ισορροπημένο. Εισάγουμε το κεφαλαιοποιητικό σύστημα μόνο στις επικουρικές συντάξεις και μόνο για τους νέους. Δεν βάζουμε δηλαδή «όλα τα αυγά μας στο ίδιο καλάθι». Και, ακριβώς, ακολουθώντας τον ευρωπαϊκό δρόμο, προσδοκούμε ότι λόγω της αμεσότερης σχέσης του ασφαλισμένου με τη σύνταξή του, αλλά και της καλύτερης επένδυσης των αποταμιεύσεών του, οι νέοι ασφαλισμένοι θα πάρουν μεγαλύτερες συντάξεις!
– Γιατί πρέπει να γίνει κεφαλαιοποιητικό το επικουρικό σύστημα ασφάλισης; Ποιοι είναι οι στόχοι;
– Εισάγονται στοιχεία κεφαλαιοποιητικού συστήματος για πολύ συγκεκριμένους λόγους: Πρώτον, διότι το ισχύον διανεμητικό σύστημα λειτουργεί αποτελεσματικά όταν πολλοί εργαζόμενοι χρηματοδοτούν με τις εισφορές τους τις συντάξεις λίγων συνταξιούχων. Αυτό ίσχυε στο παρελθόν, αλλά όχι πια. Δεύτερον, διότι ο νεοεισερχόμενος στην αγορά εργασίας, αλλά και εκείνος που είναι μέχρι 35 χρόνων –και θα το επιλέξει ο ίδιος– θα έχουν έλεγχο πάνω στη σύνταξή τους και στο ύψος της. Δεν θα αποφασίζουν δηλαδή άλλοι γι’ αυτούς, χωρίς αυτούς! Τρίτον, διότι θα αναπτυχθεί με το νέο σύστημα του προσωπικού κουμπαρά η ιδέα της αποταμίευσης και με αυτόν τον τρόπο θα γίνουν παραπάνω επενδύσεις και θα ενισχυθεί τελικά η ανάπτυξη. Και, τέταρτον, διότι όπως έχουν δείξει παρόμοια εγχειρήματα σε όλες τις άλλες χώρες της Ευρώπης, τελικά, μέσω της καλύτερης επένδυσης των αποταμιεύσεων του νέου ασφαλισμένου, οι συντάξεις που θα δοθούν θα είναι μεγαλύτερες. Σύμφωνα με τις μελέτες που παρουσιάσαμε, οι επικουρικές συντάξεις των νέων μπορεί να είναι αυξημένες από 43% έως και 68%. Δεν νομίζω ότι είναι αμελητέο αυτό! Δεν αντέχω, επίσης, να μην πω ότι είμαι έκπληκτος με την κωμική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό: στρέφονται εναντίον ενός συστήματος που δίνει καλύτερες συντάξεις στους νέους! Αντιπολίτευση σε βέρτιγκο! Εμείς με τους νέους και ο ΣΥΡΙΖΑ με τα δόγματά του!
– Πώς θα λειτουργήσει πρακτικά το νέο σύστημα;
– Το νέο σύστημα θα μπει σε εφαρμογή από 1.1.2022 και οι εργαζόμενοι που θα ενταχθούν θα έχουν έναν «προσωπικό κουμπαρά» στον οποίο θα κατευθύνονται οι εισφορές για την επικουρική τους σύνταξη. Η διαχείριση των ατομικών αυτών λογαριασμών θα γίνεται μέσω ενός νέου Ταμείου, Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, του ΤΕΚΑ (Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης). Ο νέος ασφαλισμένος μέσω του Ταμείου θα μπορεί να επενδύει τις αποταμιεύσεις του διαλέγοντας αντίστοιχο επενδυτικό προφίλ: «συντηρητικό», «ισορροπημένο» και «επιθετικό». Κάθε 5 χρόνια θα μπορεί να κάνει αναθεώρηση του προφίλ του. Και, φυσικά, θα έχει πλήρη πρόσβαση στις εισφορές του και στις αποδόσεις τους μέσω κινητού ή/και υπολογιστή ανά πάσα στιγμή, όπως με το e-banking. Δεν θα δίνουν πια οι νέοι τα χρήματά τους σε ένα «κορβανά» για όλους, χωρίς καμία επαφή και κανέναν έλεγχο. Και ξεκινάνε οι ατομικοί λογαριασμοί, οι προσωπικοί «κουμπαράδες», που δίνουν χρώμα σε αυτή τη μεταρρύθμιση. Μεταρρύθμιση για τους νέους!
– Τι θα γίνει με τους υφιστάμενους συνταξιούχους και τους παλαιούς ασφαλισμένους; Θα μειωθούν οι υφιστάμενες επικουρικές ή οι επικουρικές που θα δοθούν τα επόμενα χρόνια εξαιτίας της αλλαγής του συστήματος;
– Κατηγορηματικά όχι. Δεν θα υπάρξει καμία μείωση στις υφιστάμενες επικουρικές συντάξεις και στις συντάξεις που θα πάρουν οι παλαιοί ασφαλισμένοι. Θα υπάρχει ρητή αναφορά στον νόμο. Αν υπάρχει κάτι που αφορά τους παλιούς ασφαλισμένους, αυτό είναι ότι θα έχουν έμμεσο όφελος, διότι η παρέμβαση αυτή ενισχύει τη βιωσιμότητα και την ευστάθεια του ευρύτερου ασφαλιστικού συστήματος.
– Εχετε υπολογίσει ποιο είναι το κόστος της μετάβασης και πώς θα καλυφθεί το κενό χρηματοδότησης;
– Σύμφωνα με τις μελέτες που πραγματοποιήσαμε, το ποσό που απαιτείται υπολογίζεται σε 300 εκατ. ευρώ –κατά μέσον όρο– κάθε χρόνο για την πρώτη δεκαετία εφαρμογής του νέου συστήματος. Ποσό απόλυτα διαχειρίσιμο, αν ληφθεί υπόψη ότι ο κρατικός προϋπολογισμός ενισχύει το συνταξιοδοτικό σύστημα με 15 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση! Επιπλέον, σε μακροχρόνιο ορίζοντα, αναμένεται ότι το δημοσιονομικό όφελος θα είναι πολύ μεγαλύτερο, λόγω των αποταμιεύσεων, των επενδύσεων και της ανάπτυξης από την εισαγωγή του συστήματος. Αυτό πρακτικά θα γίνει, διότι ό,τι δίνει ο προϋπολογισμός από τη μια «τσέπη» για τη μετάβαση, θα το εισπράττει εμμέσως από την «άλλη» τσέπη, στο μέτρο που σημαντικό τμήμα των πόρων του νέου Ταμείου θα επενδυθεί στην ελληνική οικονομία. Εχουμε υπολογίσει ότι οι εγχώριες επενδύσεις θα αυξηθούν μεσοσταθμικά κατά 0,6% του ΑΕΠ την περίοδο 2022-2070. Αυτό είναι αυτονόητα θετικό όχι μόνο για το ασφαλιστικό σύστημα, αλλά και για τα δημόσια έσοδα, τις θέσεις εργασίας, την ίδια την εθνική οικονομία!
– Κεφαλαιοποιητικό σημαίνει ιδιωτικό;
– Κεφαλαιοποιητικό σημαίνει αποτελεσματικό. Τουλάχιστον όσον αφορά το μοντέλο που εισάγουμε με το νομοσχέδιο. Εχουμε υπολογίσει, για παράδειγμα, ότι η μηνιαία επικουρική σύνταξη εργαζομένου που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό (650 ευρώ) και διαθέτει 40 χρόνια ασφάλισης διαμορφώνεται με το υφιστάμενο σύστημα στα 153 ευρώ. Με το νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα η σύνταξη μπορεί να ανέλθει στα 257 ευρώ, να αυξηθεί δηλαδή κατά 68%, εάν επιτευχθούν αποδόσεις ίσες με τη μέση ετήσια απόδοση των αποθεματικών του ΕΦΚΑ που διαχειρίζεται το Μεικτό Αμοιβαίο Κεφάλαιο της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών.
– Πώς διασφαλίζεται ότι οι ασφαλισμένοι δεν θα χάσουν τα λεφτά τους εξαιτίας κακών επενδυτικών επιλογών;
– Θα προβλέπεται ρητά στο νομοσχέδιο εγγύηση του Δημοσίου, ότι κανείς δεν θα πάρει επικουρική σύνταξη χαμηλότερη από αυτή που αντιστοιχεί στις εισφορές που κατέβαλε, συν τον πληθωρισμό. Δεν θεωρώ πάντως ότι θα χρειαστεί να γίνει ενεργοποίηση αυτής της πρόβλεψης. Αυτό μας διδάσκει η εμπειρία χωρών με κεφαλαιοποιητικά ασφαλιστικά συστήματα, όπως στις σκανδιναβικές χώρες. Διερωτώμαι, πάντως, πού είδε ο ΣΥΡΙΖΑ τον περιβόητο τζόγο με τις εισφορές των νέων ασφαλισμένων; Είναι τζόγος να έχεις εγγυημένες τις εισφορές σου από το κράτος ό,τι και αν συμβεί;
– Τι εισφορές θα καταβάλλουν οι ασφαλισμένοι με το νέο σύστημα;
– Οι εισφορές παραμένουν ως έχουν. Δηλαδή 6,5% μέχρι τα μέσα του 2022 και 6% από εκεί και πέρα για τους μισθωτούς (3% για τον εργαζόμενο και 3% για τον εργοδότη) και βάσει ασφαλιστικής κλάσης για τους αυτοαπασχολουμένους.
Πιάνουν δουλειά οι ιδιώτες για την έκδοση συντάξεων
– Ασφαλισμένοι που ταλαιπωρούνται, συνταξιούχοι που περιμένουν τη σύνταξή τους για χρόνια, υπάλληλοι που δεν πάνε καν στην εργασία τους. Το πρόβλημα στον ΕΦΚΑ μοιάζει να είναι δομικό, συστημικό. Εχετε καταλάβει τι συμβαίνει;
– Δεν υπάρχει τίποτα πιο προβληματικό στην Ελλάδα από τον ΕΦΚΑ! Ηταν που ήταν προβληματικοί οργανισμοί όλοι οι προκάτοχοί του (ΙΚΑ, ΤΕΒΕ, ΤΣΑΥ κ.ο.κ.), «έδεσε το γλυκό» με τη φύρδην-μίγδην συγχώνευση του 2016, χωρίς κανένα σχέδιο, με αποτέλεσμα να μπλεχτούν άνθρωποι, διαδικασίες, λογισμικά, κ.λπ. Βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη μια προσπάθεια αναδιοργάνωσης με σταδιακή επέκταση των ψηφιακών συναλλαγών. Αλλά στον ΕΦΚΑ θα γίνουν και άλλες μεγάλες παρεμβάσεις γρήγορα και συστηματικά. Επιλέγω τρία μέτωπα: Το μέτωπο των εκκρεμών συντάξεων, όπου πέρα από το ανακουφιστικό μέτρο της προκαταβολής εθνικών συντάξεων μαζί με τα αναδρομικά τους, πιάνουν δουλειά σε λίγο καιρό πιστοποιημένοι δικηγόροι και λογιστές για να μας βοηθήσουν να «κατεδαφίσουμε» το βουνό των εκκρεμών συντάξεων. Σε αυτό θα μας βοηθήσει και η συγκρότηση μιας «ομάδας κρούσης» στο λεγόμενο «πράσινο κτίριο» του ΕΦΚΑ στην Κηφισίας. Το δεύτερο μέτωπο είναι αυτό της εξυπηρέτησης των πολιτών, καθώς ο ΕΦΚΑ είναι, δυστυχώς, αντιπαράδειγμα. Είναι γι’ αυτό σε εξέλιξη η προσπάθεια για τη δημιουργία ενός νέου τηλεφωνικού κέντρου. Το τρίτο μέτωπο έχει να κάνει με αυτή καθαυτή τη συμπεριφορά των υπαλλήλων. Υπάρχουν πολλοί ευσυνείδητοι υπάλληλοι, αρκετούς από τους οποίους τυχαίνει πια να γνωρίζω και προσωπικά. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που αδιαφορούν. Υπογραμμίζω για μία ακόμα φορά: Δεν πρόκειται να συμβιβαστώ με δεσποτικές συμπεριφορές! Δεν θα μείνουμε αδιάφοροι απέναντι στην αδιαφορία. Γι’ αυτό άλλωστε έστειλα προσωπικά 10 κραυγαλέες περιπτώσεις για πειθαρχικό έλεγχο. Είμαστε αποφασισμένοι να συγκρουστούμε με αυτή τη νοοτροπία. Και όσο νωρίτερα ληφθεί το μήνυμα, τόσο καλύτερα για όλους!
– Τι είναι αυτή η ομάδα κρούσης στο πράσινο κτίριο;
– Είναι μία δομή ταχείας απονομής συντάξεων, η οποία θα καλύψει αρχικά το μεγαλύτερο μέρος των εκκρεμών συντάξεων πρώην ΙΚΑ και πρώην ΟΑΕΕ, καθώς και τη διαχείριση των νέων αιτήσεων διαδοχικής ασφάλισης πρώην ΙΚΑ-ΟΑΕΕ και πρώην ΟΑΕΕ-ΙΚΑ για το μεγαλύτερο τμήμα της Αττικής (καθώς εκεί βρίσκεται το 40% του συνολικού όγκου των εκκρεμών συντάξεων). Στόχος είναι να ελαχιστοποιηθούν οι χρόνοι με τη χρήση σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών. Ιδιαίτερα σε σχέση με τις διαδοχικές συντάξεις, καθώς η αναμονή εκεί φτάνει πολύ συχνά τους πολλούς μήνες ή και τα χρόνια! Και, σταδιακά, εφόσον πάρουμε τα αποτελέσματα που περιμένουμε, να επεκταθούν αυτοί οι ρυθμοί και στα υπόλοιπα ταμεία, τύπους αιτήσεων συνταξιοδότησης και περιοχές της Ελλάδας, ξεκινώντας από τη Θεσσαλονίκη. Στο πράσινο κτίριο θα δημιουργηθεί επίσης ένα «επιχειρησιακό κέντρο» για την καθημερινή παρακολούθηση και συντονισμό της διαδικασίας απονομής συντάξεων σε όλη την Ελλάδα! Ολα αυτά σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα για την καλύτερη οργάνωση του εγχειρήματος.
– Πότε θα προχωρήσετε με τους πιστοποιημένους δικηγόρους και λογιστές;
– Ολοκληρώνεται αυτές τις μέρες η επεξεργασία του υλικού εκπαίδευσής τους. Προχωράμε επίσης, το συντομότερο, στην ολοκλήρωση της ειδικής πλατφόρμας που θα χρησιμοποιηθεί στην απονομή συντάξεων. Ενώ, προκειμένου να έχουμε την καλύτερη δυνατή συμμετοχή, έχουμε συμφωνήσει με τους δικηγορικούς συλλόγους και το Οικονομικό Επιμελητήριο η εκπαίδευσή τους να γίνει μέσω των ειδικών εκπαιδευτικών πλατφορμών που οι ίδιοι χρησιμοποιούν. Η πιστοποίησή τους θα γίνει από τον ΕΦΚΑ μέσω εξετάσεων και προσδοκούμε να έχουμε τους πρώτους πιστοποιημένους δικηγόρους και λογιστές στα τέλη Ιουλίου.
– Το τηλεφωνικό κέντρο πώς θα λειτουργήσει;
– Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων είχα πει ότι η εξυπηρέτηση του πολίτη είναι για μένα εξίσου σημαντική με την επίλυση του προβλήματος των εκκρεμών συντάξεων. Να εκλείψουν τα φαινόμενα των «κατεβασμένων» ή «σπασμένων» τηλεφώνων, της ανάγκης να μεταβούν οι ίδιοι οι πολίτες στα τοπικά υποκαταστήματα μήπως και εξυπηρετηθούν. Σε αυτή την κατεύθυνση προχωρούμε. Το νέο τηλεφωνικό κέντρο θα ενοποιήσει τα διάσπαρτα τηλεφωνικά κέντρα που λειτουργούν σήμερα στο υπουργείο και στους εποπτευόμενους φορείς του (ΕΦΚΑ, ΟΑΕΔ, ΟΠΕΚΑ κ.λπ). Θα εξυπηρετεί δεκάδες χιλιάδες πολίτες την ημέρα με μια γραμμή που θα λειτουργεί δωρεάν 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα και με μηδενικούς χρόνους αναμονής! Με προσωποποιημένη και εξειδικευμένη πληροφόρηση. Ενώ στις περιπτώσεις σύνθετων ερωτημάτων έχει προβλεφθεί η συγκρότηση ομάδων back office που θα ερευνούν την υπόθεση, θα αντλούν την πληροφορία και στη συνέχεια θα καλούν τον πολίτη δίνοντάς του μια έγκυρη και άμεση απάντηση. Στον συνολικό σχεδιασμό μας είναι η αναμόρφωση και ο εμπλουτισμός των ιστοσελίδων με στόχο να μετατραπούν σε κόμβους ενημέρωσης και πληροφόρησης, καθώς και η λειτουργία ενός συστήματος ticketing στον ΕΦΚΑ με στόχο τα χιλιάδες ηλεκτρονικά ερωτήματα των πολιτών να λαμβάνονται με τρόπο οργανωμένο, να «χρεώνονται» για διεκπεραίωση και να απαντώνται χωρίς καθυστέρηση. Στόχος μας είναι εντός του καλοκαιριού να ξεκινήσει η λειτουργία του νέου τηλεφωνικού κέντρου, κάνοντας την αρχή από τον ΕΦΚΑ που αντιμετωπίζει και τα περισσότερα προβλήματα.
– Πότε μπορούμε να πούμε ότι θα δούμε μία σημαντική μείωση στο στοκ των εκκρεμών συντάξεων;
– Με τη σωστή υλοποίηση των παραπάνω πρωτοβουλιών, καθώς και ενός προσεκτικά μελετημένου συνολικού επιχειρησιακού σχεδιασμού που βρίσκεται ήδη σε λειτουργία, μπορούμε να αισιοδοξούμε ότι θα δούμε σημαντική αποκλιμάκωση του στοκ των συντάξεων ήδη από τις αρχές φθινοπώρου.