Η πορτογαλική EDP Renewables αποτελεί την τέταρτη μεγαλύτερη εταιρεία στον κλάδο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στον κόσμο, που αναλαμβάνει όλο το φάσμα ανάπτυξης, χρηματοδότησης, κατασκευής και λειτουργίας αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων. Eισήλθε στην ελληνική αγορά το 2018 και έκτοτε διαγράφει μια σταθερή πορεία ανάπτυξης. Μέσα από σημαντικές συνεργασίες με εταιρείες όπως η «Τέρνα» και η «Ελλάκτωρ», η εταιρεία εκτιμά πως θα έχει διπλασιάσει τις δραστηριότητές της έως το 2025, φτάνοντας εγκατεστημένη δυναμικότητα που θα αγγίζει τα 500 MW. Το πρώτο έργο της EDPR επί ελληνικού εδάφους, το αιολικό πάρκο συνολικής ισχύος 45MW στην περιοχή Λιβάδι της Περιφερειακής Ενότητας Φθιώτιδας, αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το καλοκαίρι του 2021. Θα ακολουθήσει μια σειρά από άλλα έργα, όπως αυτό που αναμένεται να ξεκινήσει σύντομα στην Αερορράχη, στο Νυμφαίο της Φλώρινας, που θα παγιώσουν την παρουσία της EDPR στην ελληνική αγορά. Για τις προοπτικές της εταιρείας στην εγχώρια αγορά των ΑΠΕ, αλλά και το επίμαχο αιολικό πάρκο στο Νυμφαίο, μίλησε στην «Κ» ο Σπυρίδων Μαρτίνης, Chief Development Officer, EDPR & CEO της OceanWinds.
– Θα ξεκινήσω από τις αντιδράσεις στο Νυμφαίο για το αιολικό πάρκο που αναπτύσσει η EDP Renewables στην περιοχή. Πώς φτάσαμε σε αυτή την εξέλιξη;
– Το έργο «Αερορράχη» αποτελείται από 4 ανεμογεννήτριες και χωροθετείται εκτός περιβαλλοντικά προστατευόμενων περιοχών. Η αδειοδότησή του διήρκεσε από το 2011 έως σήμερα, διαθέτει όλες τις απαιτούμενες άδειες για την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών και πρέπει να σημειωθεί ότι όλοι οι αρμόδιοι φορείς, συμπεριλαμβανομένου του Δήμου και των τοπικών κοινοτήτων, έχουν γνωμοδοτήσει θετικά στη διαδικασία αδειοδότησης και δημόσιας διαβούλευσης του έργου. Οι αντιδράσεις στην περιοχή του Νυμφαίου, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων από το έργο, προέκυψαν από ομάδα ατόμων που είτε δεν γνώριζαν τη νομίμως αδειοδοτημένη κατάσταση του έργου είτε ανήκουν στην κατηγορία εκείνη που δηλώνει υπέρ των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), αλλά πάντα μακριά από τη δική τους περιοχή. Είναι αλήθεια ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει σε εξέλιξη αντιδικία σχετικά με τις εργασίες για την κατασκευή αυτού του έργου. Ωστόσο, πρέπει να τονίσω ότι μέχρι να εκδοθεί η απόφαση του αρμόδιου δικαστηρίου επί του θέματος, οι προγραμματισμένες εργασίες έχουν λάβει έγκριση ώστε να συνεχιστούν κανονικά, ενώ αξίζει να αναφερθεί ότι καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας η εταιρεία μας έχει και την υποστήριξη της κυβέρνησης και του υπουργείου.
– Υπάρχει ένα γενικότερο κύμα αντιδράσεων, πάντως, κυρίως στα αιολικά έργα. Μήπως αυτό είναι και αποτέλεσμα μιας μη επαρκούς επικοινωνίας των επενδυτών με τις τοπικές κοινωνίες;
– Ικανή και αναγκαία συνθήκη για την επίτευξη του ευρωπαϊκού στόχου της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050 είναι η μεγάλη διείσδυση των έργων ΑΠΕ. Αυτή δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη συναίνεση των τοπικών κοινωνιών όπου εγκαθίστανται τα έργα. Πιστεύω ότι οι αντιδράσεις προέρχονται κατά βάση από την ελλιπή πληροφόρηση για τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον της περιοχής, όπως τα εσφαλμένα επιχειρήματα που προβάλλονται, για παράδειγμα ότι τα αιολικά πάρκα υποβαθμίζουν το περιβάλλον και την αξία της γης, εμποδίζουν την τουριστική ανάπτυξη ή ακόμη και ότι οι τουρμπίνες εκπέμπουν ραδιενέργεια. Φυσικά υπάρχει και η εποικοδομητική κριτική στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης, η οποία αρκετές φορές έχει οδηγήσει σε ανασχεδιασμό και βελτίωση των έργων. Πιστεύω ότι η ενδυνάμωση της δημόσιας διαβούλευσης, η ανταποδοτικότητα των έργων στην τοπική κοινωνία και η ενδελεχής και αδιάκοπη ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών για τις ΑΠΕ αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες για τη διαμόρφωση της πολιτικής. Θεωρώ πως μόνο μέσα από τη διαφάνεια μπορούν οι τοπικές κοινωνίες να κατανοήσουν πλήρως τη σημαντικότητα των έργων αυτών, αλλά και των ωφελειών που προσφέρουν τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο και, εν τέλει, να τα αποδεχθούν.
Κάτι ακόμη που θεωρώ σημαντικό είναι τα άμεσα οφέλη που προκύπτουν από τέτοια έργα αιολικής ενέργειας, όπως τα έργα ανάπτυξης που πραγματοποιούν οι εταιρείες στις τοπικές κοινότητες στην ευρύτερη περιοχή λειτουργίας τους και, κυρίως, η μείωση του κόστους για την ηλεκτροδότηση των νοικοκυριών της περιοχής.
– Πότε ξεκινάει η κατασκευή των αιολικών πάρκων στην Εύβοια με την «Ελλάκτωρ»;
– Το επενδυτικό σχέδιο των EDPR και «Ελλάκτωρ» αφορά τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη αιολικών πάρκων ισχύος 495 MW στην Κεντρική και Νότια Εύβοια. Αποτελεί ένα εμβληματικό έργο το οποίο έχει ενταχθεί στις «στρατηγικές επενδύσεις», στοιχείο που θα επιταχύνει την αδειοδότησή του. Λόγω της στρατηγικής του βαρύτητας για την εθνική και την τοπική οικονομία αποτελεί πόλο έλξης αξιόπιστων διεθνών επενδυτών, που χτίζουν περαιτέρω το επενδυτικό προφίλ της χώρας. Παράλληλα, η προτεινόμενη επένδυση υποστηρίζει την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, δημιουργώντας νέες θέσεις απασχόλησης. Στην παρούσα φάση ολοκληρώνεται ο σχεδιασμός και οι μελέτες του έργου και συνεχίζεται η αδειοδότησή του, με κύριο γνώμονα την προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Εκτιμώ ότι η κατασκευή του θα ξεκινήσει, όχι νωρίτερα από το τέλος του 2023.
– Η ΕDPR, όπως έχουμε δει μέχρι σήμερα, έχει επιλέξει το μοντέλο των στρατηγικών συνεργασιών στην ελληνική αγορά. Συμμετέχει στην Ocean Winds, η οποία ανακοίνωσε συνεργασία με την «Τέρνα» στον τομέα των υπεράκτιων αιολικών. Ποια είναι τα επόμενα βήματα της εταιρείας στην ελληνική αγορά;
– Η EDPR ξεκίνησε τη δραστηριοποίησή της στην Ελλάδα το 2018, εξαγοράζοντας ένα υπό ανάπτυξη αιολικό πάρκο ισχύος 45 MW και συμμετέχοντας στις ανταγωνιστικές διαδικασίες της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας. Ο βασικός στόχος της ήταν να δημιουργήσει μία κρίσιμη μάζα υπό λειτουργία έργων, ισχύος τουλάχιστον 150 MW. Ο στόχος έχει ήδη επιτευχθεί, καθώς μέσω των διαγωνισμών έχουμε εξασφαλίσει πέντε αιολικά πάρκα ισχύος 155 MW με σταθερή τιμή πώλησης για 20 χρόνια.
Επιπλέον, μέσω συνεργασιών με σημαντικούς «παίκτες» της αγοράς, προχωράμε στην ανάπτυξη σημαντικού αριθμού έργων (π.χ. «Ελλάκτωρ»/Εύβοια, ΔΕΗ Ανανεώσιμες) ενώ στον τομέα των πλωτών αιολικών πάρκων, όπως πολύ σωστά αναφέρατε, έχουμε συνάψει συμφωνία συνεργασίας με την «ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή», όπου έχουμε παρουσία μέσω της Ocean Winds, την 50/50 κοινοπραξία μας με την ENGIE για τα θαλάσσια έργα. Η EDPR προσβλέπει στην περαιτέρω ανάπτυξή της στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα προσφέρει προστιθέμενη αξία σε διαφορετικούς τομείς δραστηριότητας της τοπικής οικονομίας, δημιουργώντας πολλαπλές άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας.
– Υπάρχουν σχέδια για τον τομέα της αποθήκευσης; Να αναμένουμε και εδώ κάποια στρατηγική συνεργασία με ελληνική εταιρεία;
– Οπως γνωρίζετε, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια δεν είναι πάντα διαθέσιμες προς εκμετάλλευση λόγω της αβεβαιότητας των καιρικών συνθηκών κάθε περιοχής. Οι τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας αποτελούν βέλτιστη λύση για τη διαρκώς αυξανόμενη διείσδυση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα. Στην Ελλάδα το νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται υπό εκπόνηση και τους επόμενους μήνες αναμένεται να θεσμοθετηθεί.
Η EDPR σαν εταιρεία επενδύει στην καινοτομία, μεταξύ άλλων, και στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων για αποθήκευση ενέργειας. Εχουμε μάλιστα δημιουργήσει μία νέα επιχειρηματική μονάδα αφιερωμένη στην ανάπτυξη τεχνολογιών αποθήκευσης ενέργειας. Αυτή η μονάδα, η οποία θα συνδεθεί με τη δραστηριοποίηση της EDPR στις ΗΠΑ, θα εστιάσει στην ανάλυση της τεχνολογίας αποθήκευσης και αποτελεί ένα ακόμα βήμα στη δέσμευση της εταιρείας για καινοτομία στην παραγωγή καθαρής ενέργειας. Επίσης, το 2018, η εταιρεία άνοιξε μια πρωτοποριακή εγκατάσταση στο αιολικό πάρκο του Cobadin στη Ρουμανία για την αποθήκευση της αιολικής ενέργειας σε μπαταρίες. Ηδη από το 2019 η EDPR έχει εφαρμόσει ένα σύστημα μπαταριών που σχετίζεται με ένα ηλιακό πάρκο, επίσης στη Ρουμανία, και ανακοίνωσε την ανάπτυξη του ηλιακού έργου Sonrisa στην πολιτεία της Καλιφόρνιας, που αντιστοιχεί σε PPA της τάξεως των 200 MW και χωρητικότητα αποθήκευσης της τάξεως των 40 MW. Στον ελληνικό χώρο βρισκόμαστε σε επαφή με τους εμπλεκόμενους φορείς και ελληνικές εταιρείες, χωρίς αυτή τη στιγμή να μπορεί να ανακοινωθεί κάτι επίσημα.
– Τον Φεβρουάριο του 2020 είχατε υπογράψει ένα MοU με τη ΔΕΗ. Γιατί δεν προχώρησε;
– Λαμβάνοντας υπόψη τη διαχρονικά δεσπόζουσα θέση της ΔΕΗ στην ελληνική ενεργειακή αγορά, συνυπογράψαμε μνημόνιο συνεργασίας με σκοπό να διερευνήσουμε τις δυνητικές ευκαιρίες από κοινού ανάπτυξης έργων ισχύος 400MW. Το μνημόνιο είναι ενεργό και πέρα από έργα που ήδη έχουν επιλεγεί, στόχος μας είναι η συνεργασία με τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες να επεκταθεί, τόσο στον κλάδο των διμερών συμβολαίων αγοραπωλησίας «πράσινης ενέργειας» (green PPAs), όσο και στη διαδικασία απολιγνιτοποίησης της Δυτικής Μακεδονίας.
Απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας και ξεκάθαρος προγραμματισμός
– Τα διμερή συμβόλαια προσφέρουν πράγματι ένα εργαλείο χρηματοδότησης νέων έργων; Θα αξιοποιηθεί από την EDP Renewables αυτό το εργαλείο;
– Τα διμερή συμβόλαια (PPA) παίζουν σημαντικό ρόλο στην αγορά της ενέργειας. Αποτελούν μια ευκαιρία για την ανάπτυξη του κλάδου και είναι ιδιαίτερα σημαντικό πως δεν υπάρχει κανονισμός που να εμποδίζει τη σύναψη τέτοιων συμβάσεων.
Αξίζει να τονιστεί η σημασία τους, καθώς είναι πολλά παραπάνω από ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση της κανονιστικής αβεβαιότητας. Αυτά τα συμβόλαια, τα οποία επιτρέπουν στον πελάτη να λαμβάνει μια σταθερή τιμή για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, αποτρέπουν τα σοκ που ενδέχεται να προκύψουν από τις μεγάλες διακυμάνσεις της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος στη χονδρική αγορά. Επιπλέον, τα PPA μπορούν να επιτρέψουν την ανάπτυξη νέων έργων παραγωγής ανανεώσιμων πηγών, δίνοντας τη δυνατότητα στην εταιρεία που αναπτύσσει το έργο να μπορεί να προβλέψει εύλογα την πιθανότητα μελλοντικών εσόδων, κάτι που αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση για ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ώστε να προθυμοποιηθεί να παράσχει τα απαραίτητα κονδύλια για την κατασκευή του έργου.
Από την πλευρά του καταναλωτή, οι εταιρείες δραστηριοποιούνται όλο και περισσότερο στη χρήση συμβολαίων PPA για την κάλυψη των αναγκών τους σε ηλεκτρική ενέργεια, διασφαλίζοντας την ανανεώσιμη προέλευση της ενέργειάς τους και συνάμα συμβάλλοντας στην ανάπτυξη αυτής της ενέργειας.
Παρά τα πλεονεκτήματά της, η αγορά των PPA δεν είναι αρκετή για την επίτευξη των στόχων 2030 και ως εκ τούτου απαιτούνται και δημοπρασίες. Για εμάς, η αγορά των PPA είναι σημαντική, αλλά δεν βρίσκεται στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων μας.
– Σε σχέση με άλλες χώρες στις οποίες δραστηριοποιείστε, πού θα κατατάσσατε την Ελλάδα με βάση την ελκυστικότητα επενδύσεων στις ΑΠΕ;
– Η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα, μετά την Ισπανία και τη Δανία, με τους υψηλότερους ποσοστιαίους στόχους αύξησης των ΑΠΕ. Η ελληνική πολιτεία εφαρμόζει επιτυχημένη ενεργειακή πολιτική για τις ΑΠΕ μέσω μακροχρόνιων διαγωνιστικών διαδικασιών, οι οποίες έχουν δώσει επενδυτική ορατότητα για 20 έτη. Επιπλέον, το θαλάσσιο αιολικό δυναμικό με σημαντικές δυνατότητες εκμετάλλευσής του μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές επενδύσεις σε αυτή την αγορά, υπό την προϋπόθεση ότι το υπό εκπόνηση νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο θα δημοσιευθεί τους επόμενους μήνες, θα προβλέπει τα απαραίτητα εργαλεία και τα κατάλληλα κίνητρα στους υποψήφιους επενδυτές.
– Είστε ικανοποιημένοι από το θεσμικό πλαίσιο μετά την αναθεώρησή του; Κρίνετε ότι χρήζει περαιτέρω βελτιώσεων και σε ποιους τομείς;
– Το θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα έχει βελτιωθεί σημαντικά εναρμονιζόμενο με τις ανάγκες της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας και της εθνικής στρατηγικής απόφασης για απολιγνιτοποίηση. Ωστόσο, απαιτούνται ακόμα πιο γενναία βήματα για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων που έχει θέσει η χώρα. Ειδικότερα, η Ελλάδα θα κινηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση με την απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας, την αναθεώρηση του χωροταξικού σχεδιασμού, τη θεσμοθέτηση πλαισίου για τα θαλάσσια αιολικά πάρκα και την αποθήκευση.
Επίσης, με τον εκσυγχρονισμό και την ενδυνάμωση των ηλεκτρικών υποδομών της χώρας που θα επιτρέψουν τη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ και με τη συνέχιση των διαγωνισμών για έργα ΑΠΕ ειδικών ανά τεχνολογία, ώστε να προχωρήσει ισόρροπα η ανάπτυξη αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων.
Τέλος, θεωρώ σημαντικό να καθιερωθεί και ένας πιο ξεκάθαρος προγραμματισμός των διαγωνισμών για έργα δυναμικότητας πάνω από 350 MW τον χρόνο, καθώς η εμπειρία μας δείχνει ότι η αγορά PPA αποτελεί μόνο ένα μέρος της λύσης και γενικά εξελίσσεται αργά.
Ξεχωριστοί διαγωνισμοί
– Πώς διαμορφώνεται το τοπίο στην Ελλάδα μετά τις χαμηλές τιμές που είδαμε στην τελευταία δημοπρασία της ΡΑΕ;
– Οι διαγωνισμοί έργων ΑΠΕ που διεξάγονται τα τελευταία χρόνια αποδεικνύουν αναμφίβολα ότι η αιολική και η ηλιακή ενέργεια, πέρα από τη βέλτιστη, φιλική προς το περιβάλλον λύση, αποτελούν πλέον και τις φθηνότερες μορφές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η επιλογή μόνο φωτοβολταϊκών έργων στον κοινό διαγωνισμό του Μαΐου απέδειξε ότι η τεχνολογία τους είναι φθηνότερη των αντίστοιχων αιολικών. Ωστόσο, ο μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός της χώρας προβλέπει την ισόρροπη ανάπτυξη των δύο αυτών τεχνολογιών, η οποία για να επιτευχθεί θα πρέπει οι μελλοντικοί διαγωνισμοί να είναι διακριτοί ανά τεχνολογία.