Αμεση ανακεφαλαιοποίηση αλλά και ένα σχέδιο για τη διαχείριση των κόκκινων δανείων τους χρειάζονται οι μεγαλύτερες κρατικές τράπεζες της Τουρκίας, που αντιμετωπίζουν ασυνήθη μείωση της κερδοφορίας τους και της κεφαλαιακής τους επάρκειας. Ηταν αυτές που επωμίστηκαν στον μέγιστο βαθμό τη στήριξη της τουρκικής οικονομίας των 720 δισ. δολαρίων εν μέσω πανδημίας, όταν με την ενθάρρυνση της κυβέρνησης Ερντογάν χορηγούσαν αδιάκοπα δάνεια, συχνά με χαμηλά επιτόκια. Οι τρεις μεγαλύτερες κρατικές τράπεζες ειδικότερα έχουν μεν δεχθεί ένεση κεφαλαίων συνολικού ύψους 2,5 δισ. δολαρίων από τις αρχές του περασμένου έτους, αλλά στη συνέχεια αύξησαν τον δανεισμό τους κατά 90%.
Τώρα οι τουρκικές αρχές ετοιμάζονται να επιστρατεύσουν εκ νέου τις κρατικές τράπεζες, καλώντας τις να προχωρήσουν σε νέο γύρο πιστώσεων σε κατασκευαστικές αλλά και σε άλλους κλάδους που ανακάμπτουν. Παράλληλα, όμως, πρέπει να προχωρήσουν σε εκτεταμένες προβλέψεις έναντι των μη εξυπηρετούμενων δανείων, μεταξύ των οποίων όσα έχουν χορηγήσει στον τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος έχει δεχθεί καίριο πλήγμα από την πανδημία.
Σύμφωνα με την ένωση τουρκικών τραπεζών, στο τέλος του περασμένου έτους τα δάνεια που βρίσκονταν «υπό επιτήρηση» είχαν σημειώσει αύξηση 23% και ανέρχονταν στα 270 δισ. τουρκικές λίρες, ποσό αντίστοιχο των 31,1 δισ. δολαρίων. Σε ό,τι αφορά την κερδοφορία τους, έχει δεχθεί καίριο πλήγμα από το υψηλό λειτουργικό κόστος τους και τα επιτόκια που βρίσκονται στο 19%, καθώς η κεντρική τράπεζα έχει μάταια προσπαθήσει να ανακόψει ένα αντίστοιχο ποσοστό πληθωρισμού. Τα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου φέρουν έτσι τα έσοδα των δύο μεγαλύτερων κρατικών τραπεζών στο κόκκινο και των μεγαλύτερων ιδιωτικών τραπεζών στο βαθύ κόκκινο, μεταξύ των οποίων και οι Garanti Bank, Is Bak, Akbank, Yapi Kredi. Εξαιρετικά δυσχερής είναι η κατάσταση για τις κρατικές τράπεζες. Τα καθαρά έσοδα της Halkbank παρουσιάζουν το πρώτο τρίμηνο μείωση 93% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους, της Vakifbank τα καθαρά έσοδα έχουν μειωθεί 56% και της Ziraat Bank τα καθαρά έσοδα εμφανίζουν μείωση 49%.
Μιλώντας στο Reuters σε καθεστώς ανωνυμίας λόγω του ευαίσθητου θέματος, στέλεχος του κλάδου τόνισε πως «οι κρατικές τράπεζες υπερέβησαν πάρα πολύ τις δυνατότητές τους το περασμένο έτος χρηματοδοτώντας μεγάλα σχέδια». Οπως υπογράμμισε ο ίδιος, ουσιαστικά εξήντλησαν τους πόρους που διέθεταν και τώρα έχουν άμεση ανάγκη κεφαλαιακής ενίσχυσης. Προσέθεσε, άλλωστε, ότι τώρα θα υπάρξει μεγάλη ανάγκη «για νέα πιστωτική επέκταση σε ορισμένους τομείς της οικονομίας τουλάχιστον για τα επόμενα έξι χρόνια». Οπως, όμως, αναφέρουν παράγοντες του τραπεζικού κλάδου, δεν έχει ληφθεί έως τώρα καμία κυβερνητική απόφαση είτε για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είτε για κάποιο σχέδιο διαχείρισης των κόκκινων δανείων, πολλά από τα οποία βαρύνουν τα χαρτοφυλάκια κρατικών και ιδιωτικών τουρκικών τραπεζών εδώ και τρία χρόνια, από τη νομισματική κρίση του 2018. Αλλες πηγές του κλάδου ανέφεραν πως παραμένει ανοικτό το ενδεχόμενο να ανατεθεί η διαχείριση των κόκκινων δανείων σε ειδική εταιρεία, σε μια «κακή τράπεζα» όπως είθισται να αποκαλείται το είδος.
Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν διαφαίνεται σωτηρία από το τουρκικό κράτος. Η μόνη βοήθεια που έχουν δεχθεί οι κρατικές τράπεζες της γείτονος ήταν από το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Τουρκίας, που χορήγησε κεφαλαιακή ενίσχυση ύψους 2,5 δισ. δολαρίων στις τρεις μεγαλύτερες τράπεζες στις αρχές του 2020. Στη συνέχεια, όμως, αυτές οι τρεις τράπεζες αύξησαν τον δανεισμό τους σε επιχειρήσεις κατά 90% υπό την ενθάρρυνση του κράτους για να αντιμετωπισθεί η πανδημία. Πολλές από τις πιστώσεις που χορήγησαν ήταν, άλλωστε, με πολύ χαμηλά επιτόκια και ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής, που τελικά αποβαίνουν εις βάρος των ισολογισμών τους. Αξιωματούχος του κρατικού επενδυτικού ταμείου υπογραμμίζει πως ο φορέας του «είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμος να στηρίξει τις τουρκικές τράπεζες αν αυτό κριθεί αναγκαίο». Προσθέτει, ωστόσο, την εκτίμησή του πως η κεφαλαιακή επάρκεια των τουρκικών τραπεζών είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα.
Την άποψή του δεν συμμερίζονται, βέβαια, τραπεζικά στελέχη που επιμένουν πως οι τράπεζες χρήζουν άμεσα ανακεφαλαιοποίησης. Υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος που μίλησε στο Reuters σε καθεστώς ανωνυμίας πήρε σαφείς αποστάσεις από το κρατικό επενδυτικό ταμείο τονίζοντας ότι «δεν είναι θέμα κεφαλαιακής επάρκειας ή αναγκών για τόνωση της ρευστότητας». Οπως διευκρίνισε, το ζήτημα είναι «κατά πόσον έχουν οι τουρκικές τράπεζες τη δυνατότητα να προσφέρουν νέα δάνεια για να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο χρειάζονται επειγόντως αύξηση κεφαλαίου οι κρατικές τράπεζες». Προς επίρρωσιν της άποψής του άλλο τραπεζικό στέλεχος τόνισε πως «δεν μπορεί να επιτευχθεί ανάπτυξη με τα υφιστάμενα κεφάλαια». Αναφερόμενος στο πρόβλημα της ραγδαίας πιστωτικής επέκτασης στην Τουρκία και της μεγάλης έκθεσης που έχει ο κλάδος των τραπεζών της σε τομείς όπως ο τουρισμός και τα ξενοδοχεία, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch Ratings τόνισε πως «οι κίνδυνοι για τον κλάδο παραμένουν μεγάλοι».