Οφειλές προς τράπεζες, εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία συνολικού ύψους 35-40 δισ. ευρώ που «πάγωσαν» κατά τη διάρκεια της πανδημίας αρχίζουν σταδιακά να καθίστανται «απαιτητές». Και αυτό είναι ένα από τα μεγάλα «στοιχήματα» της επόμενης ημέρας των λοκντάουν: το κατά πόσον θα καταστεί εφικτό αυτές οι υποχρεώσεις-μαμούθ να εξυπηρετούνται ταυτόχρονα με τις τρέχουσες υποχρεώσεις προς Δημόσιο και τράπεζες, αλλά και με τις οφειλές που είχαν καταστεί ληξιπρόθεσμες πριν καν γνωρίσουμε την έννοια της COVID-19 εδώ στην Ελλάδα.
Εντείνεται η πίεση
Ο βαθμός πίεσης θα αρχίσει να αυξάνει σταδιακά και αναμένεται να κορυφωθεί από τις αρχές της επόμενης χρονιάς. Από 1/1/2022 θα πάψουν ουσιαστικά να υπάρχουν «παγωμένα» χρέη και περίοδοι χάριτος. Οι επιδοτήσεις μέσω των δύο προγραμμάτων «Γέφυρα» θα έχουν καταβληθεί, η περίοδος μηδενικών καταβολών για τις οφειλές προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία θα έχει τελειώσει, απαιτητό θα ξεκινήσει να καθίσταται το επιστρεπτέο τμήμα των 7 φάσεων των επιστρεπτέων προκαταβολών, ενώ δεν θα υπάρχουν δανειακές υποχρεώσεις σε «αναστολή».
Χιλιάδες προσφυγές στον νόμο Κατσέλη θα έχουν εκδικαστεί –κάτι που σημαίνει ότι θα εφαρμόζονται οι δικαστικές αποφάσεις–, ενώ θα έχουν επιτευχθεί και οι πρώτες χιλιάδες συμφωνίες στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού διευθέτησης οφειλών, κάτι που σημαίνει ότι θα ξεκινάει η καταβολή των υποχρεώσεων σε έως και 240 δόσεις (ή και έως 480 δόσεις για τα χρέη προς τις τράπεζες).
Κεφάλαια ύψους άνω των 5 δισ. ευρώ που δόθηκαν μέσω των επιστρεπτέων προκαταβολών θα ξεκινήσουν από 1/1/2022 να αποπληρώνονται. Το ίδιο θα πρέπει να γίνει και με οφειλές προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία άνω των 2,2 δισ. ευρώ, οι οποίες θα πρέπει να καταβληθούν με τη «βοήθεια» της καινούργιας ρύθμισης των 72 δόσεων, που όμως αφορά μόνο τους «κορωνόπληκτους».
Από τον επόμενο μήνα αρχίζει να εκπνέει η περίοδος επιδότησης των δόσεων στεγαστικών δανείων που δόθηκε από το κράτος μέσω του προγράμματος «Γέφυρα». Κάτι που σημαίνει ότι το βάρος της πλήρους καταβολής της δόσης «επιστρέφει» στον δανειολήπτη και μάλιστα με τη δαμόκλειο σπάθη της υποχρεωτικής καταβολής της δόσης για χρονικό διάστημα 6 έως 18 μηνών (όσοι επιδοτήθηκαν μέσω του «Γέφυρα» είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν τη δόση για τους επόμενους 6 έως 18 μήνες ανάλογα με την κατηγορία του δανείου, καθώς σε διαφορετική περίπτωση αναζητείται πίσω από το κράτος το συνολικό ποσό της επιδότησης που δόθηκε επί 9μηνο).
Δεκάδες χιλιάδες δανειολήπτες που κατέφυγαν στον νόμο Κατσέλη έχουν επαναπροσδιορίσει τη δικάσιμο ημερομηνία, άρα πολύ σύντομα θα γνωρίζουν τι μέλλει γενέσθαι με τις δικές τους δανειακές υποχρεώσεις.
Σταδιακά, οι εκατοντάδες χιλιάδες δανειολήπτες που «πάγωσαν» τα δάνειά τους μέσα στην πανδημία καλούνται πλέον από τις τράπεζες να αρχίσουν και πάλι να πληρώνουν τις δόσεις τους έστω και με… ευκολίες πληρωμής (προγράμματα μειωμένης δόσης κ.ά.).
Η εικόνα ολοκληρώνεται και με την έναρξη της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων στον εξωδικαστικό μηχανισμό διευθέτησης οφειλών, μέσω του οποίου μπορούν να τακτοποιηθούν συνολικά τα χρέη προς Δημόσιο και τράπεζες σε έως και 240 δόσεις. Η υποβολή της αίτησης δεν είναι πάντοτε πρωτοβουλία του ίδιου του οφειλέτη, αλλά και αποτέλεσμα της «πίεσης» των πιστωτών (κυρίως των τραπεζών) να κλείσουν οι εκκρεμότητες.
Πάνω από ένα εκατομμύριο πολίτες συσσώρευσαν φρέσκα χρέη
Οι πολίτες που συσσώρευσαν φρέσκα χρέη μέσα στην πανδημία ενδέχεται να ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο. Περίπου 400.000 «πάγωσαν» τις δόσεις των δανείων τους και τώρα θα κληθούν να καταβάλουν μεγαλύτερη μηνιαία δόση, καθώς αυτή είναι η συνέπεια σε περίπτωση που «παγώσει» η καταβολή των δόσεων για εννέα μήνες χωρίς να αλλάξει η συνολική διάρκεια αποπληρωμής του δανείου.
Τα χρέη προς την εφορία και τα ασφαλιστικά ταμεία «πάγωσαν» πάνω από 750.000 φυσικά και νομικά πρόσωπα, ενώ αντίστοιχος είναι ο αριθμός των επαγγελματιών που απέκτησαν χρέη επειδή εκταμίευσαν μία ή περισσότερες δόσεις των επιστρεπτέων προκαταβολών.
Οι αριθμοί αυτοί δεν αθροίζονται καθώς υπάρχουν περιπτώσεις πολιτών που «πάγωσαν» και δάνεια και οφειλές σε εφορία, ενώ έκαναν χρήση και των επιστρεπτέων προκαταβολών.
Ετσι, από τις αρχές του χρόνου εκατοντάδες χιλιάδες θα είναι αυτοί που θα βρεθούν αντιμέτωποι με την υποχρέωση πολλαπλών καταβολών: των δανειακών τους υποχρεώσεων, της ρύθμισης για τα χρέη στην εφορία και στα ασφαλιστικά ταμεία που γεννήθηκαν μέσα στην πανδημία, της ρύθμισης για τα χρέη που προϋπήρχαν της πανδημίας και της δόσης για τις επιστρεπτέες προκαταβολές. Αυτές οι καταβολές θα έρθουν να συμπέσουν χρονικά με τις τρέχουσες υποχρεώσεις, οι οποίες από το 2022 θα «απλωθούν» σε ολόκληρο το έτος. Ενώ μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022 θα καταβάλλουμε δόσεις για ΕΝΦΙΑ και φόρο εισοδήματος (φυσικών και νομικών προσώπων) της προηγούμενης χρονιάς, από τον Μάρτιο θα ξεκινήσει και η καταβολή του ΕΝΦΙΑ του 2022, ενώ νωρίτερα προγραμματίζεται να γίνει του χρόνου και η εκκαθάριση του φόρου εισοδήματος. Με αυτά τα δεδομένα, θα υπάρξουν μήνες μέσα στο 2022 που θα πρέπει να γίνονται τέσσερις ή και πέντε διαφορετικές καταβολές για την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων.
Τι περιλαμβάνει ο «λογαριασμός» της υγειονομικής κρίσης
Επιταγές που δεν καλύφθηκαν μέσα στην πανδημία με την ανοχή του κράτους, χρηματοδοτήσεις που δόθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος των επιστρεπτέων προκαταβολών με τη μορφή δανείων, δόσεις δανείων που επιδοτήθηκαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων «Γέφυρα», φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις που ανεστάλησαν μέσα στην πανδημία, υποχρεώσεις που παραπέμφθηκαν να διευθετηθούν μέσω του νόμου Κατσέλη, αλλά και δανειακές υποχρεώσεις η πληρωμή των οποίων ανεστάλη με πρωτοβουλία των ίδιων των τραπεζών, συνθέτουν το «καλάθι» των υποχρεώσεων που θα πρέπει να καλυφθούν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.
1. Επιστρεπτέες προκαταβολές
Οι χρηματοδοτήσεις της οικονομίας μέσω των 7 φάσεων των επιστρεπτέων προκαταβολών ανήλθαν τελικώς στα 8,3 δισ. ευρώ. Το επιστρεπτέο κομμάτι αναμένεται ότι θα ξεπεράσει τα 5,3 δισ. ευρώ:
• Μέσω των φάσεων 4 έως και 7 έχουν δοθεί συνολικά περίπου 5 δισ. ευρώ. Από αυτά, θα πρέπει να επιστραφούν τα 2,5 δισ. ευρώ, καθώς είναι δεδομένο ότι το «κούρεμα» στις συγκεκριμένες φάσεις φτάνει στο 50% για όλους, άνευ κριτηρίων.
• Για τις φάσεις 1, 2 και 3, το «κούρεμα» συνδέεται με προϋποθέσεις. Θα αφαιρεθεί το 30% της οφειλής για όσους επαγγελματίες έκλεισαν το 2020 με απώλειες εσόδων από 15% έως 30% και το 50% της οφειλής για όσους ολοκλήρωσαν την περυσινή χρονιά με απώλεια τζίρου άνω του 30%. Συνολικά, με τις τρεις πρώτες φάσεις της επιστρεπτέας προκαταβολής δόθηκαν στην αγορά χρηματοδοτήσεις ύψους 3,4 δισ. ευρώ. Το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ότι με τα «κουρέματα» υπό προϋποθέσεις θα «σβήσουν» οφειλές περίπου 600 εκατ. ευρώ από περίπου 100.000 επιχειρήσεις. Αρα, το επιστρεπτέο τμήμα θα ανέλθει στα 2,8 δισ. ευρώ
Η αποπληρωμή αυτού του ποσού θα ξεκινήσει από 1.1.2022 και όσοι δεν επιλέξουν να επιστρέψουν τα χρήματα εφάπαξ, ώστε να εκμεταλλευτούν το πρόσθετο «κούρεμα» του 15% που έχει εξαγγελθεί, θα μπορούν να εκμεταλλευτούν τις 60 δόσεις με επιτόκιο που πέφτει και κάτω από τη μία ποσοστιαία μονάδα.
2. Ρύθμιση οφειλών που «πάγωσαν» μέσα στην πανδημία
Ανακοινώνοντας την προηγούμενη εβδομάδα τη νέα ρύθμιση για τις οφειλές που γεννήθηκαν μέσα στην πανδημία, ο υπουργός Οικονομικών τόνισε ότι, δυνητικά, στη ρύθμιση των 36-72 δόσεων θα μπορούν να ενταχθούν:
• 392.785 φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.
• 299.195 φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα (κυρίως μισθωτοί που τέθηκαν σε αναστολή και ελεύθεροι επαγγελματίες, αλλά και ιδιοκτήτες ακινήτων που έχασαν εισοδήματα από ενοίκια).
• 134.455 νομικά πρόσωπα.
Οι συνολικές υποχρεώσεις που εκτιμάται ότι μπορούν να ενταχθούν στη ρύθμιση των 36 άτοκων ή των 72 έντοκων με επιτόκιο 2,5% δόσεων ανέρχονται στα 2,26 δισ. ευρώ. Η ρύθμιση, ωστόσο, θα αφορά μόνο τους οφειλέτες που χαρακτηρίζονται ως πληγέντες από την πανδημία. Οσοι έχουν αυτό τον «τίτλο» θα μπορούν να εντάξουν στη ρύθμιση όλες τις υποχρεώσεις που δημιουργήθηκαν από τον Μάρτιο του 2020 και μέχρι τώρα. Από την άλλη, όλες οι υποχρεώσεις προς εφορίες ή ασφαλιστικά ταμεία που κατέστησαν ληξιπρόθεσμες πριν από τον Μάρτιο του 2020 ή τα χρέη όσων δεν είναι πληττόμενοι θα μπορούν να τακτοποιηθούν μόνο με την πάγια ρύθμιση της εφορίας ή των ασφαλιστικών ταμείων, δηλαδή σε 24 ή 48 δόσεις, ανάλογα με το είδος των οφειλών.
3. Εξυπηρέτηση δανείων προγραμμάτων «Γέφυρα»
Στο πρόγραμμα «Γέφυρα 1», που κάλυπτε τα στεγαστικά δάνεια, υποβλήθηκαν περίπου 160.477 αιτήσεις, εκ των οποίων εγκρίθηκαν περίπου 75.000. Επιδοτήθηκαν (ή επιδοτούνται) πάνω από 110.000 δάνεια 70.000 δικαιούχων για χρονικό διάστημα 9 μηνών. Επειδή οι επιδοτήσεις ξεκίνησαν από τον Νοέμβριο του 2020, ήδη κάποια «9μηνα» έχουν ολοκληρωθεί και από τον Αύγουστο οι δανειολήπτες θα πρέπει να αποπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους χωρίς την επιδότηση του 70%-90%. Ο νόμος τού «Γέφυρα 1» προβλέπει ότι οι «πράσινοι» δανειολήπτες θα πρέπει να πληρώσουν με συνέπεια τις επόμενες 6 δόσεις για να μην χάσουν τις επιδοτήσεις, ενώ για τα κόκκινα και τα καταγγελμένα δάνεια η περίοδος υποχρεωτικής αποπληρωμής των δόσεων ανέρχεται στους 12 και στους 18 μήνες, αντίστοιχα. Στο πρόγραμμα «Γέφυρα 2», που καλύπτει τα επιχειρηματικά δάνεια, έχουν υποβληθεί 41.437 αιτήσεις και ο τελικός αριθμός αυτών που θα λάβουν επιδότηση θα προκύψει μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα. Σε κάθε περίπτωση, η επιδότηση θα τελειώσει στο τέλος του 2021, οπότε από το 2022 και τα επιχειρηματικά δάνεια του «Γέφυρα 2» θα πρέπει να αποπληρώνονται κανονικά με δυνάμεις των δανειοληπτών.
4. Τακτοποίηση δανείων νόμου Κατσέλη
Μετά και τη σχετική παράταση, το χρονικό περιθώριο για τον επαναπροσδιορισμό δικασίμου όσων έχουν προσφύγει στον νόμο Κατσέλη για τη διάσωση της κύριας κατοικίας και τη ρύθμιση των χρεών ολοκληρώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Ο τελικός αριθμός αιτήσεων έφτασε περίπου τις 49.000. Μέσα στους επόμενους μήνες θα εκδικαστεί σημαντικός όγκος αυτών των υποθέσεων, οπότε και οι δανειολήπτες θα γνωρίζουν τι τους επιφυλάσσει το μέλλον. Αν, δηλαδή, θα ρυθμιστεί το δάνειό τους μέσω της δικαστικής απόφασης ή αν θα κινηθούν διαδικασίες ρευστοποίησης περιουσιακών στοιχείων.
5. Δάνεια που «πάγωσαν» μέσα στην πανδημία
Δόθηκε η δυνατότητα αναστολής πληρωμής δανείων σε 405.473 δάνεια ύψους 28,42 δισ. ευρώ, από τις τράπεζες και τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις, από τα μέσα Μαρτίου 2020 έως τα τέλη Μαρτίου του 2021. Ρυθμίστηκαν επιτυχώς 396.621 δάνεια (στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά), συνολικού ύψους 21,17 δισ. ευρώ, από τον Ιούλιο 2019 έως τα τέλη Δεκεμβρίου 2020. Η αποπληρωμή αυτών των δανείων από τους οφειλέτες έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι τράπεζες και οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων έχουν κάνει πρόσθετες ρυθμίσεις εφαρμόζοντας πολιτικές τύπου «μισή δόση» ή «σταδιακή επιστροφή στην κανονική δόση». Από τις αρχές του 2022 ουσιαστικά αυτά τα δάνεια θα πρέπει να αποπληρώνονται κανονικά από τους οφειλέτες.