Η μετάβαση στην πράσινη οικονομία οδηγεί σε σημαντική ανακατανομή της απασχόλησης μεταξύ κλάδων και επαγγελμάτων. Η αποτελεσματική προσαρμογή των εργαζομένων και των επιχειρήσεων σε αυτήν συνδέεται με την αντιμετώπιση ενός τριπλού χάσματος:
α) Το χάσμα δεξιοτήτων και την ανάγκη δημιουργίας συνάφειας ανάμεσα στα προσόντα και στις δεξιότητες που απαιτούνται για τις νέες πράσινες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται και αυτές που διαθέτουν οι εργαζόμενοι που χάνουν τη δουλειά τους, μέσω ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης ως αναγκαίου συστατικού της πράσινης μετάβασης.
Πρόκειται για μια δύσκολη πρόκληση, σε μια εποχή όπου οι νέες ανάγκες δημιουργούνται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς και το εθνικό σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης δεν έχει να επιδείξει ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα. Είναι καίριας σημασίας να διασφαλιστεί πως οι εργαζόμενοι, οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας και οι άνεργοι θα έχουν τη δυνατότητα συμπλήρωσης των δεξιοτήτων τους, με τις νέες, πράσινες, δεξιότητες (δίπλα στις επίσης αναγκαίες σύγχρονες ψηφιακές).
β) Το γεωγραφικό χάσμα, όπου μπορεί οι νέες πράσινες θέσεις εργασίας να βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές από αυτές που αντιμετωπίζουν μείωση της απασχόλησης.
γ) Το χρονικό χάσμα, όπου ενώ η απώλεια θέσεων εργασίας είναι άμεση, η δημιουργία νέων θέσεων είναι σταδιακή και επιβάλλεται η επιτάχυνση των επενδύσεων.
Η γεφύρωση αυτού του τριπλού χάσματος είναι κρίσιμη προϋπόθεση για την πραγματοποίηση μιας δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς πράσινης μετάβασης.
O ΣΕΒ προτείνει την ακόλουθη δέσμη μέτρων για τη δίκαιη μετάβαση του ανθρώπινου δυναμικού στην πράσινη οικονομία:
1. Διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής για τα πράσινα επαγγέλματα και τις πράσινες δεξιότητες, η οποία να εξειδικεύεται σε περιφερειακό και κλαδικό επίπεδο.
2. Παρακολούθηση και μέτρηση της πράσινης οικονομίας και των πράσινων επαγγελμάτων, με συλλογή αξιόπιστων και ποιοτικών στατιστικών στοιχείων στο πλαίσιο ενός αναβαθμισμένου και λειτουργικού «Μηχανισμού διάγνωσης αναγκών αγοράς εργασίας» (υπάρχει και πρέπει να βελτιωθεί), ώστε να προτείνονται και να υλοποιούνται εγκαίρως οι κατάλληλες παρεμβάσεις.
3. Ενταξη της πράσινης διάστασης στον κοινωνικό διάλογο ώστε να επιτευχθεί η συναίνεση όλων των εμπλεκομένων και να αναδειχθούν τα αμοιβαία οφέλη. Οι ΕΓΣΣΕ 2018 και 2021 περιλαμβάνουν άρθρα σε αυτήν την κατεύθυνση (άρθρα 6 και 7 αντιστοίχως).
4. Αμεση προσαρμογή του τυπικού και μη τυπικού συστήματος εκπαίδευσης, με επανεξέταση/επικαιροποίηση των προγραμμάτων σπουδών, ώστε οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας να διαθέτουν τις κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες για μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων.
5. Διευκόλυνση της μετάβασης σε νέα πράσινα επαγγέλματα γι’ αυτούς των οποίων οι θέσεις χάνονται μέσω επανακατάρτισης (reskilling), σε συνδυασμό με προώθηση της γεωγραφικής κινητικότητας και παροχή κατάλληλης εισοδηματικής στήριξης (ενεργητικές και παθητικές πολιτικές απασχόλησης) και αναβάθμιση δεξιοτήτων (upskilling) γι’ αυτούς των οποίων οι θέσεις μετασχηματίζονται.
6. Ανάπτυξη αξιόπιστων και αποτελεσματικών συστημάτων αναγνώρισης και πιστοποίησης πράσινων προσόντων και δεξιοτήτων και για τις δεξιότητες που αποκτούνται ατύπως.
7. Παροχή ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης για απόκτηση ειδικών πράσινων δεξιοτήτων προσαρμοσμένης στις ανάγκες κάθε επιχείρησης και εργαζομένου, και εκμάθηση γενικών πράσινων δεξιοτήτων μέσω σεμιναρίων, on-the-job training, παροχή σχετικού ενημερωτικού υλικού κ.λπ.
8. Διάθεση πόρων (ΤΑΑ, ΕΣΠΑ, ΛΑΕΚ) για υλοποίηση προγραμμάτων κατάρτισης εργαζομένων σε πράσινες διαδικασίες και συμπεριφορές σε επαγγέλματα προτεραιότητας (υπάλληλοι γραφείου, οδηγοί).
9. Ενθάρρυνση ιδιωτικών πράσινων επενδύσεων μέσω της παροχής χρηματοδοτικών και άλλων κινήτρων.
10. Αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων (Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, ΕΣΠΑ 2021-2027) και του θεσμού των ΣΔΙΤ.
11. Υιοθέτηση πράσινων τεχνολογιών και διαδικασιών στον δημόσιο τομέα (π.χ. Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις).