Επέκταση στον θεσμό των μικροπιστώσεων και νέα στοχευμένα χρηματοδοτικά εργαλεία για τη στήριξη των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων σχεδιάζει η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, εισάγοντας καινοτόμες μεθόδους για την πιστοληπτική τους αξιολόγηση, που θα βασίζονται στις προοπτικές της επενδυτικής τους πρότασης και όχι στα στοιχεία του παρελθόντος. Αυτό επισημαίνει στη συνέντευξή της στην «Κ» η πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της Hellenic Development Bank (HDB) Αθηνά Χατζηπέτρου, καλώντας τις ελληνικές επιχειρήσεις να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα, όπου η διαφάνεια στην ανταλλαγή πληροφοριών θα έχει άμεσο και θετικό αποτέλεσμα στη χρηματοδότηση υγιών αναπτυξιακών σχεδίων.
– Στον δημόσιο διάλογο υπάρχει έντονα η συζήτηση για την πιστοληπτική κατάσταση σημαντικού αριθμού επιχειρήσεων, που δεν τους επιτρέπει να έχουν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό. Τι θα πρέπει να γίνει, κατά τη γνώμη σας, για να βελτιωθεί η πρόσβαση των μικρών και μικρομεσαίων κυρίως επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση;
– Η εντολή που έχουμε λάβει από τον βασικό μας μέτοχο, το ελληνικό κράτος, είναι να διευρύνουμε τον αριθμό των επιχειρήσεων που είναι αξιόχρεες και η προσέγγισή μας περιγράφεται ως ένα σύστημα «B2B2B» που υποστηρίζει τα μικρά επιχειρηματικά σχέδια. Εκπαιδεύουμε τις μικρές επιχειρήσεις να αποκτήσουν το δικό τους επιχειρηματικό σχέδιο, ώστε να διευκολύνεται η πρόσβασή τους σε πηγές χρηματοδότησης. Στη συνέχεια αυτοματοποιούμε τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και ενισχύουμε τη διαφάνεια στη λήψη των αποφάσεων. Η τεχνολογία είναι στο κέντρο της νέας HDB.
Σε αυτόν τον νέο τρόπο θα απαιτηθεί η συνεργασία με τις επιχειρήσεις, πάλι μέσω διαφανών και αυτόματων μεθόδων. Παρατηρούμε ήδη ότι πολλά δάνεια δίνονται μέσω Διαδικτύου. Αυτή είναι η επόμενη ημέρα. Στο μέλλον η πιστοληπτική ικανότητα θα κρίνεται με αξιολόγηση στοιχείων ποσοτικών, αλλά και ποιοτικών που θα διατίθενται ψηφιακά.
Με έναν διευρυμένο και νέο τρόπο –γνώρισε τον πελάτη (know your customer)– θα μπορούμε να αξιολογούμε τις δυνατότητες των επιχειρήσεων με βάση τη συνολική τους δράση. Τα χρηματοοικονομικά στοιχεία θα αποτελούν τμήμα μόνο της πιστοληπτικής αξιολόγησης. Στο σύνολο θα συνεκτιμώνται στοιχεία, όπως διακρίσεις καινοτομίας, συνεργασίες και εξωστρεφείς συμμαχίες, γιατί όλα αποτελούν επίσης κριτήριο bankability. Υπάρχει αυτή η σοφή φράση «you buy potential», επενδύεις δηλαδή στις δυνατότητες όχι μόνο στο παρελθόν.
Οι μικρές επιχειρήσεις, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να αποκτήσουν τη δυνατότητα εύληπτης επικοινωνίας των επενδυτικών τους σχεδίων και των λόγων που οι ίδιοι οι επιχειρηματίες έχουν πιστοληπτική δεινότητα. Οπως ανέφερα ήδη, ένα επιχειρηματικό σχήμα που έχει διακριθεί σε διαγωνισμούς καινοτομίας ή έχει ήδη εξασφαλίσει σημαντικές συνεργασίες με εταιρείες, έχει δυνατότητα, αν και εφόσον το επικοινωνήσει σωστά, να εξασφαλίσει bankability σε ένα πλαίσιο fintech ευκολότερα από μία επιχείρηση που έχει απλά ιστορικά στοιχεία. Αυτό θα είναι το μέλλον στην πιστοληπτική αξιολόγηση και οφείλουμε όλοι να προετοιμαστούμε γι’ αυτή τη νέα πραγματικότητα, όπου η διαφάνεια στην ανταλλαγή πληροφοριών θα έχει άμεσο και θετικό αποτέλεσμα στη χρηματοδότηση υγιών αναπτυξιακών σχεδίων.
– Η δομή της ελληνικής επιχειρηματικότητας αποτελείται από μεγάλο αριθμό μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων. Ποιες πρωτοβουλίες μπορεί να αναλάβει η Αναπτυξιακή Τράπεζα για τη στήριξη των πολιτικών μετασχηματισμού του ελληνικού επιχειρείν;
– Τα χρηματοδοτικά προϊόντα που λειτουργούμε στην αγορά τους επόμενους μήνες είναι στοχευμένα, κλαδικά ή σε συγκεκριμένες περιφέρειες. Οπως εγγυοδοτικό πρόγραμμα για μηχανικούς, πρόγραμμα χρηματοδότησης οπτικοακουστικών μέσων, χρηματοδότηση μικρών επιχειρήσεων στη δυτική Μακεδονία. Ακολουθεί ένα μεγάλο χρηματοδοτικό πρόγραμμα περίπου 2 δισ. ευρώ σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, που αναπτύσσουμε με συμβουλευτική μεγάλου ευρωπαϊκού οίκου (Oliver Wyman). Μας ενδιαφέρει όμως και η απευθείας επαφή με τους τελικούς δικαιούχους, γι’ αυτό και προχωρήσαμε σε έρευνα, βάσει της οποίας μετρήσαμε, μελετήσαμε και μάθαμε τις λεπτομέρειες για τις ελλείψεις που αναδείχθηκαν εντονότερα μέσα στην πανδημία. Οι επιχειρήσεις μας έδωσαν στίγμα των επενδυτικών τους σχεδίων για να τους βοηθήσουμε με στοχευμένα προϊόντα, ταυτόχρονα όμως μας ονόμασαν «πυλώνα εμπιστοσύνης» που προσφέρει στην οικονομία σιγουριά, ασφάλεια και διαφάνεια. Μας έδωσαν κατεύθυνση να δημιουργήσουμε προϊόντα στους τομείς που θέλουν να επενδύσουν τους επόμενους 24 μήνες, ώστε να πετύχουν τον δικό τους μετασχηματισμό, επενδύοντας στην εξοικονόμηση ενέργειας και την ψηφιακή τους μετάβαση. Η μεγάλη ανταπόκριση σε αυτή την έρευνα είναι ενθαρρυντική και δείχνει ότι οι Ελληνες επιχειρηματίες θέλουν να «ανοιχτούν», βλέπουν προοπτική συμπράξεων για να ενισχύσουν την εξωστρέφεια και την εμβέλειά τους. Εμείς οφείλουμε να συνεχίσουμε να τιμούμε τη διαφάνεια, την ταχύτητα ανταπόκρισης με στοχευμένες παρεμβάσεις που θα λειτουργήσουν ως εφαλτήριο των αναπτυξιακών τους σχεδίων.
– Ποια άλλα εργαλεία είναι στον σχεδιασμό της Αναπτυξιακής Τράπεζας και ποια θα είναι η στόχευσή τους; Από πού θα αντληθούν κεφάλαια;
– Μεγαλώνουμε, διευρύνουμε τον κύκλο των χρηματοδοτούμενων επιχειρήσεων με στοχευμένα εργαλεία, επιπλέον των εγγυοδοτικών προγραμμάτων που λειτουργούν ήδη και καλύπτουν κεφάλαιο κίνησης μέχρι τέλος του έτους.
Ενδεικτικά σας αναφέρω ορισμένα από τα προϊόντα που έχουμε ήδη σχεδιάσει και δρομολογήσει, ώστε να τεθούν σε εφαρμογή μέσα στο 2021:
Χαμηλότοκα επενδυτικά δάνεια συγχρηματοδοτούμενα μέσα από το ανασχεδιασμένο ΤΕΠΙΧ μέχρι 1,5 εκατ. ευρώ ως προάγγελος της επενδυτικής δραστηριότητας.
Ταμείο δυτικής Μακεδονίας για ενίσχυση μικρών επιχειρήσεων στην πολύπαθη περιοχή της απολιγνιτοποίησης.
Δημιουργήσαμε μαζί με το ΤΜΕΔΕ Ταμείο Εγγυοδοσίας για μηχανικούς, ακολουθώντας το τελευταίο επενδυτικό ενδιαφέρον.
Συστάθηκε με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης το Ταμείο Εγγύησης Οπτικοακουστικών Μέσων (Ψηφιακής Οικονομίας).
Η εμπειρία από την κρίση χρέους μάς διδάσκει πως απαιτείται ένα διαφορετικό –περισσότερο αναπτυξιακό– μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής. Για το τελευταίο τρίμηνο του 2021 επεξεργαζόμαστε εγγυοδοτικό για τον πρωτογενή τομέα και χρηματοδοτικό εργαλείο για τη νησιωτική επιχειρηματικότητα, καθώς και ένα mezzanine χρηματοδοτικό προϊόν, το οποίο λειτουργεί ταυτόχρονα ως δανειακό χρηματοδοτικό εργαλείο αλλά και συμμετοχικό κεφάλαιο, δηλαδή ενισχύει τη ρευστότητα χωρίς να επιβαρύνει σημαντικά το παθητικό του ισολογισμού των ωφελούμενων επιχειρήσεων.
Ετσι θα συμβάλλουμε στην άμβλυνση του εγγενούς διαρθρωτικού προβλήματος των ελληνικών επιχειρήσεων, που είναι το περιορισμένο μετοχικό κεφάλαιο και οι ιδιαίτερα αυξημένες πλέον δανειακές υποχρεώσεις.
– Ποιος είναι ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η Αναπτυξιακή Τράπεζα στο πλαίσιο της ενεργοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης;
– Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε όποιον ρόλο της αναθέσει η ελληνική κυβέρνηση. Μπορούμε να διαχειριστούμε όλα τα διαθέσιμα προγράμματα με γρήγορους χρόνους υλοποίησης, αλλά κυρίως να παρακολουθούμε τον αντίκτυπό τους σε διάφορα μεγέθη, όπως το ΑΕΠ, την απασχόληση, κ.λπ.
Το Ταμείο Ανάκαμψης εξυπηρετεί μια εθνική στρατηγική: την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου στην Ελλάδα. Στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα σχεδιάζουμε και υλοποιούμε με διαφάνεια και ταχύτητα χρηματοδοτικά εργαλεία με διάφορες πηγές χρηματοδότησης, όπως το ΕΣΠΑ, το ΠΔΕ, περιφερειακά κονδύλια, ή ακόμα και σύμπραξη με ιδιωτικά κεφάλαια, όπως στην περίπτωση του ΤΜΕΔΕ.
Εχουμε πλέον την τεχνογνωσία, την αποδεδειγμένη ικανότητα, αλλά και το πλαίσιο λειτουργίας και εταιρικής διακυβέρνησης, να διαχειριστούμε τα χρηματοδοτικά εργαλεία της νέας εποχής.
Για πρώτη φορά μετά το 2009 καταγράφηκε πιστωτική επέκταση
– Η Αναπτυξιακή Τράπεζα σε συνεργασία με τις τράπεζες έχει αποτελέσει βασικό μοχλό διοχέτευσης ρευστότητας στις επιχειρήσεις την περίοδο της πανδημίας. Ποια είναι τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής και πού εντοπίζετε τις ανάγκες ρευστότητας εφεξής;
– Καταφέραμε μέσα σε συνθήκες πανδημίας να διευρύνουμε την πρόσβαση των ελληνικών επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση. Οπως αναγνωρίζουν και οι «θεσμοί», για πρώτη φορά μετά το 2009 καταγράφηκε πιστωτική επέκταση στην ελληνική οικονομία, η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην παρέμβαση της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας. Οχι μόνο 10πλασιάσαμε τους ρυθμούς και τους όγκους των χρηματοδοτικών εργαλείων προς την ελληνική επιχειρηματικότητα, αλλά κυρίως μεταμορφώσαμε έναν αργοκίνητο γραφειοκρατικό μηχανισμό σε σύγχρονο εργαλείο σχεδιασμού και υλοποίησης στοχευμένων χρηματοδοτικών εργαλείων με στρατηγική προτεραιότητα να καλύψουμε το χρηματοδοτικό κενό της ελληνικής αγοράς.
Θέλω να σας δώσω την εικόνα:
Ξεκινήσαμε αυτή τη διαδρομή, τον Μάρτιο του 2020, ως φορέας με 280 εκατ. ευρώ υπό διαχείριση. Σήμερα, τα υπό διαχείριση κεφάλαια ξεπερνούν τα 8 δισ. ευρώ και αυτό επετεύχθη με μια πολύ μικρή ομάδα στελεχών, με μοναδικό μέσο την τεχνολογία λόγω lockdown, με ισχυρή πολιτική στήριξη και στρατηγικές συνεργασίες.
Χορηγήθηκαν πάνω από 34.000 νέα δάνεια, που κατευθύνθηκαν κυρίως σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και συνέβαλαν στη δημιουργία περίπου 15.600 νέων θέσεων εργασίας.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ είμαστε υποχρεωμένοι να αντλήσουμε διδάγματα από την κρίση και να μάθουμε να λειτουργούμε με άλλες δομές και ταχύτερους χρόνους υλοποίησης των στρατηγικών στόχων. Διακρίναμε τους κλάδους αλλά και τις επιχειρήσεις που έδειξαν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και αυτές μας δείχνουν το πώς θα πρέπει να κινηθούμε για να αντιμετωπίσουμε τις αστοχίες της χρηματοδότησης. Ενας επόμενος στόχος μας είναι η υποστήριξη της πολύ μικρής επιχειρηματικότητας μέσω του θεσμού των μικροπιστώσεων. Εχουμε πλέον την κατάλληλη οργανωτική δομή να υποστηρίξουμε με τεχνογνωσία και κυρίως μέσω της τεχνολογίας προγράμματα που καλύπτουν πραγματικές και σύγχρονες ανάγκες των επιχειρήσεων σε γρήγορους χρόνους (time to market), σε λιγότερο από 3 μήνες από την απόφαση υλοποίησης.
– Πόσο σας ανησυχεί το νέο κύμα των κόκκινων δανείων που προεξοφλείται λόγω της κρίσης και η κατάπτωση των εγγυήσεων για δάνεια που έχουν χορηγηθεί μέσω της HDB; Ποια εργαλεία έχετε αναπτύξει για την παρακολούθηση του πιστωτικού ρίσκου έτσι ώστε να περιοριστεί αυτός ο κίνδυνος;
– Η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα εξελίσσεται ήδη σε σύγχρονο fintech οργανισμό. Διαθέτουμε ίσως μια μοναδική για τα δεδομένα του ελληνικού Δημοσίου δυνατότητα επεξεργασίας, παρακολούθησης και αξιοποίησης στοιχείων και δεδομένων (BI tools), διευρυμένων κριτηρίων αξιολόγησης. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να δημιουργούμε κάθε φορά στοχευμένα και αποτελεσματικά προγράμματα που εξυπηρετούν τους ευρύτερους κυβερνητικούς στόχους παρέμβασης στην πραγματική οικονομία.
Το όποιο νέο κύμα κόκκινων δανείων είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων. Σε ό,τι αφορά το χαρτοφυλάκιο εγγυημένων δανείων που αναφέρατε και μετά από ένα χρόνο λειτουργίας τους μέχρι σήμερα –και τονίζω το μέχρι σήμερα γιατί η διαδικασία αυτή είναι διαρκής– δεν έχουν υπάρξει φαινόμενα ασυνέπειας στην αποπληρωμή αυτών των δανείων. Γεγονός είναι πάντως πως όσο καθυστερεί η λήξη της πανδημίας ενισχύεται η αβεβαιότητα.
Η HDB χρησιμοποιεί ήδη αυτό που σας περιέγραψα, δηλαδή ένα τεχνολογικά προηγμένο εργαλείο παρακολούθησης της εξέλιξης του χαρτοφυλακίου αυτών των δανείων σε καθημερινή βάση. Αναλύουμε τα χαρτοφυλάκια με διαφορετικούς δείκτες, Key Performance Indexes (KPI’s) και προβλέπουμε με ανάλυση των επιπέδων καθυστέρησης το ενδεχόμενο καταβολής καταπτώσεων.
– Πώς αξιολογείτε την πορεία των εκταμιεύσεων μέσω του εγγυοδοτικού για πολύ μικρές επιχειρήσεις και πού αποδίδετε την κόπωση που διαπιστώνεται στη ζήτηση δανείων;
– Το «μικρό εγγυοδοτικό», όπως το ονομάζουμε στην HDB, δεν έχει μέχρι σήμερα την ανάλογη απορρόφηση συγκριτικά με τις ανάγκες που μπορεί να καλύψει. Είναι ένα πρόγραμμα για κεφάλαιο κίνησης έως 50.000 ευρώ των πολύ μικρών επιχειρήσεων. Για το εν λόγω δάνειο απαιτείται εγγύηση που φτάνει μόλις το 20% και είμαι σίγουρη ότι μόλις οι Ελληνες επιχειρηματίες αντιληφθούν την ευκαιρία θα σπεύσουν να το διεκδικήσουν και να το αξιοποιήσουν μέχρι το τέλος του έτους. Θυμίζουμε ότι μόνο το προσωρινό πλαίσιο COVID δίνει δάνεια για κεφάλαιο κίνησης. Εφεξής θα μιλάμε για δάνεια επενδυτικά.
Οι μικρές επιχειρήσεις είχαν διαρθρωτικές αδυναμίες ήδη πριν από την COVID, που εστιάζονται σε χαμηλά ίδια κεφάλαια και χαμηλή ανταγωνιστικότητα και εξωστρέφεια.
Η στόχευση είναι η δημιουργία μέσω συγχωνεύσεων και συνεργασιών μεγαλύτερων σχημάτων με αντοχή στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται. Στην HDB αναζητούμε διαρκώς τις ευκαιρίες να στηρίζουμε με σύγχρονα διαδικτυακά εργαλεία τις μικρές επιχειρήσεις, όπως take a course videos, chatbot στο helpdesk. Ο επόμενός μας στόχος είναι η ανάπτυξη ενός νέου «know your customer» σε fintech περιβάλλον για να συμβάλλουμε στη διεύρυνση αυτών που αποκαλούμε bankable επιχειρήσεις. Αυτό το στοίχημα πρέπει να κερδηθεί.
Τα προγράμματα εγγυοδοσίας
– Στη χώρα μας η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων είναι τραπεζοκεντρική. Θεωρείτε ότι αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει και τι πρέπει να γίνει προς αυτή την κατεύθυνση;
– Η χρηματοδότηση σε κάποιους τομείς είναι αναπόφευκτα τραπεζοκεντρική, λόγω του ρηχού μέχρι σήμερα επενδυτικού ενδιαφέροντος που συνδέεται με τη δεκαετή κρίση και τον κίνδυνο της χώρας (country risk). Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν κλάδοι όπως ο πρωτογενής τομέας ή και υποδομές του τουρισμού –και όχι μόνο– που χρηματοδοτούνται με επιδοματική λογική. Το πρόβλημα της χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων δεν εντοπίζεται μόνο στην Ελλάδα. Ο ρόλος κάθε αναπτυξιακής τράπεζας, άρα και της HDB, είναι να διευκολύνει και να διευρύνει σημαντικά την πρόσβαση σε χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, όπως κάνουμε με τα προγράμματα εγγυοδοσίας. Στην Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα έχουμε μια αρχή: δεν μπορούμε να αλλάξουμε τίποτα αν δεν μπορούμε να το μετρήσουμε. Μέχρι σήμερα έχει αξιολογηθεί ως ιδιαίτερα θετική η συμβολή στην πιστωτική επέκταση της οικονομίας η μόχλευση των προγραμμάτων της HDB.