Η υγειονομική κρίση δημιούργησε τεράστια προβλήματα στις συναλλαγές των επιχειρήσεων, ενώ ταυτόχρονα το «πάγωμα» των επιταγών, που θα αρχίσουν σταδιακά να «ξεπαγώνουν», αναμένεται να διογκώσει τα προβλήματα στην αγορά. Ηδη πολλές επιχειρήσεις οδηγούνται στην ένταξη του ειδικού καθεστώτος καταβολής ΦΠΑ (άρθρο 39β ΦΠΑ) προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί με την καθυστέρηση πληρωμής τιμολογίων.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, για όσες επιχειρήσεις ενταχθούν στο ειδικό καθεστώς ο φόρος (ΦΠΑ) καθίσταται απαιτητός κατά τον χρόνο είσπραξης, ενώ ταυτόχρονα ο φόρος εισροών εκπίπτει κατά τον χρόνο πληρωμής του τιμήματος. Σύμφωνα με φοροτεχνικούς, το επόμενο έτος υπολογίζεται ότι θα αυξηθούν οι επιχειρήσεις που θα ενταχθούν στο καθεστώς και αυτό διότι η έλλειψη ρευστότητας θα οδηγήσει σε μεγάλες καθυστερήσεις ως προς την πληρωμή των τιμολογίων. Σημειώνεται ότι οι ενδιαφερόμενοι με τους κωδικούς τους μπορούν να εισέλθουν στην ειδική εφαρμογή του Taxisnet και να δηλώσουν την ένταξή τους στο καθεστώς.
Σήμερα ο εκδότης του τιμολογίου (στο κανονικό καθεστώς) είναι υπόχρεος για την καταβολή του ΦΠΑ μέσα στην προθεσμία υποβολής της περιοδικής δήλωσης ΦΠΑ (κάθε μήνα ή τρίμηνο), ασχέτως αν αυτός πληρωθεί 6 μήνες αργότερα. Δηλαδή, μια επιχείρηση σήμερα υποχρεούται να πληρώσει στο Δημόσιο τον ΦΠΑ στις ανωτέρω ημερομηνίες ακόμα και αν δεν τον έχει εισπράξει. Απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να επωφεληθούν είναι να εγγραφούν στο νέο ηλεκτρονικό σύστημα που θα δημιουργηθεί.
Σημειώνεται ότι το σύστημα αυτό, το οποίο εφαρμόζεται σε χώρες όπως Βρετανία, Ισπανία, Πορτογαλία και Μάλτα με τον ίδιο προαιρετικό τρόπο, έχει θεωρηθεί από την Ε.Ε. ως μέτρο στήριξης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και κίνηση που κάνει τη ζωή ευκολότερη για τις επιχειρήσεις. Το σύστημα προβλέπεται σε προαιρετική βάση για τα κράτη-μέλη με όριο τις 500.000 ευρώ, που υπό προϋποθέσεις μπορεί να αυξηθεί έως και στα 2.000.000 ευρώ.
Ειδικότερα, το σύστημα προβλέπει:
1. Η πληρωμή του ΦΠΑ γίνεται μετά την είσπραξή του. Δηλαδή, όταν μια επιχείρηση εκδίδει ένα τιμολόγιο είναι υπόχρεη για την καταβολή του ΦΠΑ μόνο όταν το τιμολόγιο πληρωθεί, σε αντίθεση με τα ισχύοντα σήμερα, που ο εκδότης του τιμολογίου είναι υπόχρεος για την άμεση καταβολή του, ασχέτως αν αυτό πληρωθεί 3 ή 6 μήνες αργότερα.
2. Το σύστημα επιτρέπει στους φορολογουμένους με κύκλο εργασιών έως 500.000 ευρώ να αναβάλουν την καταβολή ΦΠΑ μέχρι τη στιγμή που θα πληρώσει ο πελάτης τους.
3. Το νέο καθεστώς λειτουργεί σε προαιρετική βάση, ωστόσο από τη στιγμή που μια επιχείρηση έχει αποφασίσει να το εφαρμόσει υπάρχει μια ελάχιστη διάρκεια συμμετοχής ενός έτους. Εφαρμόζεται σε όλες τις συναλλαγές της, εκτός από εκείνες που νόμιμα εξαιρούνται από το καθεστώς του ΦΠΑ, όπως οι ενδοκοινοτικές εξαγορές ή οι εξαιρούμενες εξαγωγές. Η επιχείρηση θα είναι ελεύθερη να παραιτηθεί από την εφαρμογή του καθεστώτος, αλλά αυτό θα σημαίνει ότι δεν θα είναι σε θέση να εφαρμόσει το σύστημα και πάλι έως ότου παρέλθουν τρία χρόνια.
4. Οι πελάτες των επιχειρήσεων που αποφασίζουν να ενταχθούν σε αυτό το καθεστώς θα αναβάλλουν επίσης την έκπτωση του ΦΠΑ έως τον χρόνο κατά τον οποίο πραγματοποιείται η πληρωμή των τιμολογίων των προμηθευτών τους.
Στο ειδικό καθεστώς δεν μπορεί να ενταχθεί υπόχρεος σε ΦΠΑ ο οποίος κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων διαχειριστικών περιόδων δεν έχει υποβάλει δηλώσεις ΦΠΑ και εισοδήματος ή καταστάσεις πελατών – προμηθευτών ή έχει υποπέσει σε φορολογικές παραβάσεις που συνιστούν φοροδιαφυγή.
Στο ειδικό καθεστώς δεν υπάγονται οι ακόλουθες πράξεις:
α) Παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών οι οποίες απαλλάσσονται από τον φόρο.
β) Εισαγωγές αγαθών.
γ) Ενδοκοινοτικές αποκτήσεις αγαθών.
δ) Πράξεις για τις οποίες υπόχρεος για την καταβολή του φόρου καθίσταται ο λήπτης των αγαθών ή υπηρεσιών.
ε) Λιανικές πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών.
στ) Πράξεις για τις οποίες ο τόπος φορολόγησης δεν βρίσκεται στο εσωτερικό της χώρας.
Πώς γίνεται η ένταξη στο ειδικό καθεστώς καταβολής ΦΠΑ
Υποβολή αίτησης. Απαιτείται η υποβολή δήλωσης η οποία υποβάλλεται ηλεκτρονικά μέσω του συστήματος TAXISnet, σε ειδική για τον σκοπό αυτό εφαρμογή, πριν από τη φορολογική περίοδο, από την έναρξη της οποίας ζητείται η ένταξη στο ειδικό καθεστώς.
Στην περίπτωση δήλωσης ένταξης στο ειδικό καθεστώς, η φορολογική διοίκηση διαπιστώνει εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις που τίθενται από τον νόμο και ενημερώνει ηλεκτρονικά άμεσα τον φορολογούμενο για την αποδοχή της δήλωσης ένταξης. Σε περίπτωση που διαπιστώνει ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις, ενημερώνει ηλεκτρονικά άμεσα τον φορολογούμενο για την απόρριψη του αιτήματος ένταξης, αιτιολογώντας την απόφαση αυτή.
Η έξοδος από το ειδικό καθεστώς πραγματοποιείται στις εξής περιπτώσεις:
– Ο υποκείμενος στον φόρο επιλέγει την έξοδό του από το ειδικό καθεστώς, με υποβολή δήλωσης. Η δήλωση αυτή υποβάλλεται ηλεκτρονικά μέσω του συστήματος TAXISnet, πριν από τη διαχειριστική περίοδο από την έναρξη της οποίας ζητείται η έξοδος από το ειδικό καθεστώς, με την προϋπόθεση ότι η επιχείρηση έχει παραμείνει στο ειδικό καθεστώς τουλάχιστον για μία ολόκληρη διαχειριστική περίοδο. Στην περίπτωση της οικειοθελούς εξόδου από το ειδικό καθεστώς, η φορολογική διοίκηση διαπιστώνει ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις.
– Εξοδος λόγω υπέρβασης του ορίου των 500.000 ευρώ. Εφόσον σε μια διαχειριστική περίοδο πραγματοποιηθεί υπέρβαση του προβλεπόμενου ορίου των 500.000 ευρώ, η ένταξη στο κανονικό καθεστώς είναι υποχρεωτική από την έναρξη της επόμενης διαχειριστικής περιόδου. Ο υποκείμενος στον φόρο υποχρεούται να υποβάλει ηλεκτρονικά στην ειδική εφαρμογή του TAXISnet τη σχετική δήλωση, μέχρι τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου, κατά την οποία πραγματοποιείται η υπέρβαση του ορίου. Οταν η φορολογική διοίκηση διαπιστώνει την υπέρβαση του ορίου κύκλου εργασιών, απεντάσσει τον υποκείμενο στον φόρο από το ειδικό καθεστώς, ακόμη και στην περίπτωση που δεν έχει υποβληθεί η δήλωση του προβλέπεται, ενημερώνοντας άμεσα τον υποκείμενο στον φόρο.