Με τη συζήτηση για το εάν οι εργαζόμενοι στις πλατφόρμες πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους «παραδοσιακούς εργαζομένους» να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη σε παγκόσμιο επίπεδο, με δεκάδες πλην όμως αντικρουόμενες δικαστικές αποφάσεις, στην Ελλάδα, δύο πρόσφατες παρεμβάσεις έρχονται να προστεθούν στο ήδη υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο. Πρόκειται για την εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας (45628/414/2020), σύμφωνα με την οποία αναγνωρίζει ότι το είδος της απασχόλησης των διανομέων μέσω πλατφόρμας, ανάλογα με τη φύση και τα χαρακτηριστικά της κατά περίπτωση παρεχόμενης εργασίας ή υπηρεσίας, μπορεί να προσιδιάζει είτε με εξαρτημένη σχέση εργασίας είτε με παροχή ανεξάρτητων υπηρεσιών, ως ελευθέριου επαγγέλματος, επισημαίνοντας παράλληλα ότι το είδος της σύμβασης εργασίας όσων απασχολούνται στη διανομή προϊόντων (εστίασης) προσιδιάζει στη φύση και στα χαρακτηριστικά της εξαρτημένης σχέσης εργασίας και πάντως δεν είναι συμβατή με την αμοιβή των εν λόγω εργαζομένων με παραστατικό παρεχόμενων υπηρεσιών (πρώην τίτλος κτήσης).
Με τον πρόσφατο νόμο Χατζηδάκη θεσμοθετήθηκαν τα κριτήρια που έθεσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τη διάκριση μεταξύ εργαζομένων και «αυτοαπασχολουμένων» (freelancers) και κυρίως αναγνωρίστηκαν στους αυτοαπασχολουμένους αντίστοιχα συνδικαλιστικά δικαιώματα (σωματεία, απεργία, συλλογικές συμβάσεις εργασίας) όπως και στους εργαζομένους. Ορίστηκε ότι οι πλατφόρμες έχουν αντίστοιχες υποχρεώσεις υγιεινής και ασφάλειας έναντι των αυτοαπασχολουμένων με εκείνες που θα είχαν, αν ήταν εργοδότες τους και αυτοί εργαζόμενοί τους. Ειδικότερα, με το νομοσχέδιο αναγνωρίζονται δύο τρόποι συνεργασίας των παρόχων υπηρεσιών με τις πλατφόρμες: συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ή ανεξάρτητων υπηρεσιών/έργου.
Με αφορμή την υπόθεση της efood, σύσσωμη η αντιπολίτευση εξαπέλυσε επίθεση στον σχετικό νόμο, υποστηρίζοντας ότι οι πρακτικές της εταιρείας αξιοποιούν πλήρως τις προβλέψεις του νόμου 4808/21.
Αμεση ήταν η αντίδραση του υπουργείου Εργασίας, που αναφέρεται σε «εσφαλμένη και ατυχή επικοινωνία συνεργατικής πλατφόρμας με υπαλλήλους της» και εξαπολύει επίθεση κατά του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος «ισχυρίζεται» ότι δήθεν ο νόμος αυτός είναι που επέτρεψε τις συμβάσεις παροχής υπηρεσιών στον συγκεκριμένο χώρο, όταν είναι γνωστό ότι τέτοιου είδους συμβάσεις υπάρχουν σχεδόν σε όλη την Ευρώπη και ακόμα περισσότερο ότι επιτρέπονταν και υπογράφονταν όταν κυβέρνηση ήταν ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ. «Τι καταγγέλλει λοιπόν σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ; Τον εαυτό του; Τις πρακτικές του; Τους νόμους του; Η πολιτική υποκρισία έχει και όρια!» αναφέρει η ανακοίνωση. Για να καταλήξει καταδικάζοντας την κατάχρηση των διατάξεων του εργατικού δικαίου, ότι ο πρόσφατος εργασιακός νόμος ενισχύει τα δικαιώματα των εργαζομένων στις συνεργατικές πλατφόρμες, καθώς εισάγει τον συνδικαλισμό για τους freelancers, αλλά και επιβάλλει συγκεκριμένες υποχρεώσεις για την κάλυψη του εξοπλισμού τους. Το δε ελληνικό δίκαιο στον συγκεκριμένο τομέα είναι εναρμονισμένο με τις πρακτικές που ακολουθούνται σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Στην Ευρώπη
Το καθεστώς εργασίας των απασχολουμένων στις εταιρείες της νέας οικονομίας και των ψηφιακών υπηρεσιών, που αναπτύσσονται εντυπωσιακά, είναι ένα θέμα που προκαλεί μεγάλες συζητήσεις σε όλες τις χώρες στις οποίες δραστηριοποιούνται. Τον περασμένο Μάρτιο, η Ισπανία υιοθέτησε νομοθεσία που επιβάλλει στις εταιρείες κατ’ οίκον παράδοσης να προσλαμβάνουν επισήμως τους υπαλλήλους τους. Εταιρείες όπως οι Uber, Eats, Deliveroo και Glovo θα είναι υποχρεωμένες να προσφέρουν μηνιαίο μισθό, ασφαλιστική κάλυψη και επίδομα ανεργίας στους 30.000 εργαζομένους στον κλάδο της διανομής φαγητού της Ισπανίας. Η Deliveroo ανακοίνωσε πως θα αποσυρθεί από την ισπανική αγορά, στην οποία είχε σχετικά μικρό μερίδιο, αλλά η μεγαλύτερη Glovo δήλωσε πως θα προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της νέας νομοθεσίας. Δικαστικές προσφυγές για να αποκτήσουν οι διανομείς καθεστώς εξαρτημένης εργασίας βρίσκονται σε εξέλιξη σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες.