Ενα «μέρισμα ανάπτυξης» αφήνουν το τελευταίο διάστημα στελέχη του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης να εννοηθεί ότι θα διανεμηθεί στο τέλος του χρόνου, υπό την προϋπόθεση ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα είναι μεγαλύτερη από την –πρόσφατα αναθεωρημένη προς τα πάνω– κυβερνητική πρόβλεψη για ποσοστό 5,9%.
Ο προβληματισμός είναι δικαιολογημένος, αφού πολλοί αναλυτές το τελευταίο διάστημα ανεβάζουν τις προβλέψεις τους για την ανάπτυξη στη χώρα στο 7% ή και στο 8%. Την περασμένη εβδομάδα η Fitch Solutions προέβλεψε ανάπτυξη 6,3%, ενώ η Citi ανέβασε τον πήχυ στο εντυπωσιακό 8,8%.
Η αριθμητική του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους λέει ότι για κάθε μία μονάδα του ΑΕΠ επιπλέον, ο δημοσιονομικός χώρος αυξάνεται κατά περίπου 0,3 της μονάδας ή περίπου 500 εκατ. ευρώ. Σημαίνει αυτό ότι αν η ανάπτυξη κλείσει τελικά στο 7%, αντί του 5,9%, η κυβέρνηση θα μπορεί να πάρει επιπλέον μέτρα 500 εκατ. ευρώ; Οχι ακριβώς, απαντούν στο οικονομικό επιτελείο. Εξαρτάται από το περιεχόμενο της ανάπτυξης και εξαρτάται, επίσης, από το είδος των μέτρων.
Αν η ανάπτυξη, εξηγούν, οφείλεται σε προσωρινούς παράγοντες, για παράδειγμα την αναβαλλόμενη, λόγω πανδημίας, κατανάλωση, η οποία θα υποχωρήσει τον επόμενο χρόνο, δεν μπορεί να μοιραστεί «μέρισμα» που να επιφέρει κόστος στον προϋπολογισμό των επόμενων ετών, ούτε βεβαίως να ληφθούν μέτρα μόνιμου χαρακτήρα, όπως θα ήταν π.χ. η επέκταση στον δημόσιο τομέα και στους συνταξιούχους της απαλλαγής από την εισφορά αλληλεγγύης. Θα μπορούσε, βεβαίως, να δοθεί ένα εφάπαξ «μέρισμα» π.χ. σε κοινωνικά ασθενεστέρους, μια παραλλαγή της πρακτικής της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν στο οικονομικό επιτελείο, τώρα δεν μιλάμε για υπερπλεονάσματα, όπως γινόταν τότε, αλλά για έλλειμμα, της τάξης του 7% του ΑΕΠ. Επομένως, η όποια «παροχή» πρέπει να δοθεί με μέτρο.
Στο οικονομικό επιτελείο συζητούν, στο πλαίσιο αυτό, το ενδεχόμενο να δοθεί μια επιπλέον στήριξη για την αντιμετώπιση των συνεπειών του πληθωρισμού, στον βαθμό που αυτός θα εξακολουθήσει να αποτελεί πρόβλημα τους επόμενους μήνες. Ηδη, η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να αυξήσει από 150 σε 200 εκατ. ευρώ το κονδύλι για την επιδότηση των τιμολογίων ρεύματος, που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, καθώς αλλιώς ο λογαριασμός δεν έβγαινε. Το θέμα της στήριξης έναντι των συνεπειών του πληθωρισμού, άλλωστε, προσλαμβάνει και ευρωπαϊκές διαστάσεις: Ανακινήθηκε σε επίπεδο υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε., ενώ η Ισπανία μοίρασε στα κράτη-μέλη ένα non paper, όπου θέτει το θέμα της αύξησης της τιμής της ενέργειας και της ανάγκης να υπάρξει σχετική παρέμβαση.
Αν, όμως, η ανάπτυξη οφείλεται σε μόνιμους παράγοντες, όπως οι εξαγωγές και οι επενδύσεις, τότε η κυβέρνηση θα μπορούσε να εξετάσει τη λήψη μέτρων που να επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό του επόμενου χρόνου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου, αυτό ισχύει έως ένα βαθμό, με τα δεδομένα του πρώτου εξαμήνου. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν από 13,9 δισ. ευρώ σε 16,4 δισ. ευρώ και οι επενδύσεις από 8,5 δισ. ευρώ σε 10 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με το 2019. Αυτό σημαίνει 4 δισ. ευρώ επιπλέον ΑΕΠ το πρώτο εξάμηνο και εφόσον η τάση διατηρηθεί και το δεύτερο εξάμηνο είναι ένα σημαντικό «καύσιμο» ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια.
Ωστόσο, στο οικονομικό επιτελείο κρατούν και πάλι μια επιφύλαξη για το κατά πόσον, ακόμη κι αυτό το «μέρισμα», το προερχόμενο από σταθερές πηγές ανάπτυξης, μπορεί να διατεθεί σε μόνιμα μέτρα.
Και αυτό γιατί από τον επόμενο χρόνο θα χρειαστεί να γίνει μια τεράστια δημοσιονομική προσαρμογή: το πρωτογενές έλλειμμα προβλέπεται 0,5% του ΑΕΠ το 2022 στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, καλύπτοντας μια απόσταση 6,6 ποσοστιαίων μονάδων από το φετινό 7,1% του ΑΕΠ. Η παραδοχή είναι ότι η προσαρμογή θα γίνει αυτόματα, λόγω της κατάργησης των μέτρων στήριξης της πανδημίας, αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί. Ενώ, όμως, το 2022 μπορεί να υπάρχει κάποια ευελιξία, αφού θα εξακολουθήσει να ισχύει η ρήτρα γενικής αποφυγής της Ε.Ε., το 2023 τα πράγματα θα δυσκολέψουν πραγματικά, με την επαναφορά των κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας, ακόμη κι αν αυτοί έχουν αλλάξει προς το καλύτερο. Σημειώνεται ότι στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα προβλέπεται πλεόνασμα 2% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση, επομένως, θα είναι συγκρατημένη και σε κάθε περίπτωση δεν είναι διατεθειμένη να ρισκάρει το επίπεδο των σχέσεών της με την Ε.Ε.
Σε κάθε περίπτωση, πηγές της υποστηρίζουν ότι δεν θα επιδιωχθεί η επέκταση της απαλλαγής από την εισφορά αλληλεγγύης το 2022 για τους δημοσίους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους. Παραπέμπουν στο 2023, με στόχο να μονιμοποιηθεί τότε το μέτρο για όλους, εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Στο Γενικό Λογιστήριο θα βάλουν την επόμενη εβδομάδα τις τελικές πινελιές στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, που θα κατατεθεί στη Βουλή στις 4 Οκτωβρίου. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι τα μεγέθη του θα κινούνται κοντά στις προβλέψεις του μεσοπρόθεσμου.
Αλλωστε, οι όποιοι σχεδιασμοί για νέα μέτρα ή αναπτυξιακό μέρισμα δεν αφορούν το προσχέδιο, αλλά τον χρόνο κατάθεσης του τελικού προϋπολογισμού, στο τέλος Νοεμβρίου.