Η εκδοχή ο προσωρινός πληθωρισμός που σημειώνεται σε γενικές γραμμές διεθνώς να είναι λιγότερο προσωρινός από ό,τι αρχικά πιστευόταν έχει αρχίσει να ανησυχεί τόσο τις αγορές όσο και τους διαμορφωτές οικονομικής πολιτικής. Στις περιπτώσεις αυτές, εκτός του είδους ή της φύσης του πληθωρισμού, έχουν μεγάλη σημασία οι συνθήκες μέσα στις οποίες αυτός σημειώνεται. Εχουν γίνει γνωστά τα προβλήματα στην προσφορά και στις εφοδιαστικές αλυσίδες, η έλλειψη ενδιαμέσων εισροών που μειώνει την προσφορά και ωθεί τις τιμές. Είναι γνωστή επίσης η κάπως εσπευσμένα επιχειρούμενη μετάβαση σε μια περισσότερο πράσινη οικονομία, χωρίς όμως τις προηγούμενες αναγκαίες επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές, με αποτέλεσμα την εκτόξευση των σχετικών τιμών. Γνωστή επίσης έχει γίνει και η έλλειψη ή και η απροθυμία μέρους του ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού να επανέλθει στη σχετική αγορά εργασίας. Υπάρχουν όμως και φαινόμενα που μπορεί να γίνουν περισσότερο διαρθρωτικά. Και κυρίως έχουν να κάνουν με την Κίνα. Μερικοί παράγοντες των διεθνών αξιών αλυσίδας παραγωγής φαίνεται να αποσύρονται από την αποδοτική παραγωγή κρίκων παραγωγής εκεί προς μέρη λιγότερο αποδοτικά αλλά με μικρότερο οικονομικό και γεωπολιτικό κίνδυνο. Η ίδια η Κίνα προσπαθεί να στραφεί στην εγχώρια ιδιωτική κατανάλωση και στην οικονομία των υπηρεσιών με μικρότερο μέρος προς τις επενδύσεις, ιδίως των κατασκευών, τομέα στον οποίο αντιμετωπίζει ήδη προβλήματα. Υπολογίζεται επίσης ότι κάθε χρόνο στις ακτές της Κίνας, ο νέος πληθυσμός της μεσαίας τάξης που προστίθεται στην κατανάλωση φυσικού αερίου ισοδυναμεί με μια Ολλανδία. Ολα αυτά επιδρούν στις σχετικές τιμές.
Σε κάθε περίπτωση, ο πληθωρισμός αυτός κόστους, που φαίνεται τώρα ότι μπορεί να διαρκέσει περισσότερο, δημιουργεί κινδύνους οι οποίοι από κάποιο σημείο και μετά μπορεί, αν δεν αντιμετωπιστούν, να επηρεάσουν αρνητικά τα κέρδη και τα εισοδήματα, την απασχόληση και το ΑΕΠ. Το κρίσιμο ζήτημα οικονομικής πολιτικής θα είναι τότε η δυσκολία αντιμετώπισης του προβλήματος από τις Αρχές. Ναι μεν ένας λελογισμένος πληθωρισμός είναι καλοδεχούμενος και «φυσικός» όταν προκύπτει από ταχύρρυθμη οικονομική μεγέθυνση. Επίσης, σε ένα περιβάλλον χαμηλότερων επιτοκίων όπως σήμερα, το χρέος εξυπηρετείται πολύ ευκολότερα. Και είναι σημαντικό αυτό, καθώς το παγκόσμιο χρέος έχει ανέλθει περίπου στα 270,9 τρισ. δολ. Ομως εάν ο ρυθμός αυτός των αυξήσεων επιμένει είναι προφανές ότι, καθώς θα αποσύρονται βαθμιαίως τα μέτρα δημοσιονομικής επέκτασης μαζί με την υποχώρηση της πανδημίας, η επίδραση στο προϊόν θα είναι αρνητική. Πολύ περισσότερο αν από τα πράγματα αναγκαστούν και οι νομισματικές αρχές να προχωρήσουν έστω και σε κάποια προσεκτική και βαθμιαία απόσυρση κάποιων διευκολύνσεων. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι χωρίς ακόμη να έχουμε κάποια σχετική ανωτέρω εξέλιξη, οι προβλέψεις για το ΑΕΠ κυρίως σε Αμερική και Κίνα, αλλά και σε κάποιες χώρες της Ε.Ε., αναθεωρούνται ηπίως προς τα κάτω για το 2022.
Ομως ακόμη κι αν ήθελαν οι νομισματικές αρχές να περιορίσουν έστω και τώρα τις πληθωριστικές πιέσεις με κάποια γρήγορη απόσυρση των νομισματικών διευκολύνσεων, δεν θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν, τουλάχιστον για ένα πρώτο εκτενές διάστημα, έναν πληθωρισμό κόστους. Καταστρέφοντας τη ζήτηση σε μια στιγμή ανάκαμψης από τη πανδημία, με δεδομένη τη δομική ανισότητα στη διανομή του εισοδήματος, την πολιτική πόλωση των κοινωνιών αλλά και τη σχετικά χαμηλή συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό διεθνώς, μια τέτοια πολιτική θα είχε φυσικά τώρα μεγάλο κόστος και θα περιλάμβανε κινδύνους κάθε είδους.
Το ζήτημα είναι ότι κατά μέσον όρο οι οικονομίες φαίνεται να έχουν προσεγγίσει ήδη σχεδόν τα προ πανδημίας επίπεδα λειτουργίας της οικονομίας, με υψηλότερο όμως επίπεδο τιμών. Σε ένα τόσο περίπλοκο και πολυπαραγοντικό οικονομικό περιβάλλον, η προσγείωση θα χρειαστεί διεθνή συνεργασία, καθώς και περίτεχνες κινήσεις στην οικονομική πολιτική. Ιδίως εάν οι σημειούμενες αυξήσεις τιμών μετατραπούν ενδεχομένως σε πληθωριστικές προσδοκίες από τους καταναλωτές, όπως υπογραμμίζει η NY Fed, ή ωθήσουν σε γενικευμένες αυξήσεις μισθών.
* Ο κ. Θεόδωρος Πελαγίδης είναι υποδιοικητής της ΤτΕ και καθηγητής οικονομικής ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.