Στη… δίνη των αναδρομικών διεκδικήσεων ποσών που ενδέχεται και να ξεπερνούν τα 3,5 δισ. με 4 δισ. ευρώ κινδυνεύει να βυθιστεί ξανά το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, με τους εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους να βρίσκονται σε σύγχυση λόγω των πολλών και πολλές φορές αντικρουόμενων δικαστικών αποφάσεων, και το ελληνικό Δημόσιο να περιμένει εναγωνίως τις νέες, πολυαναμενόμενες κρίσεις των ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας. Μάλιστα δεν είναι τυχαίο ότι οι εκκρεμείς δικαστικές αποφάσεις για τα αναδρομικά προκαλούν τις μεγαλύτερες δημοσιονομικές αμφιβολίες από την πλευρά των εκπροσώπων των δανειστών.
Πρόσφατα, δύο ιδιαίτερα σημαντικές αποφάσεις είδαν το φως της δημοσιότητας, και δεν είναι αυτές που αναμένονταν. Συγκεκριμένα, και οι δύο είναι αποφάσεις της ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και αποφαίνονται επί προδικαστικών ερωτημάτων που τέθηκαν από τα τμήματα του ίδιου δικαστηρίου.
Η «Κ» με τη βοήθεια του δικηγόρου Δημήτρη Μπούρλου ρίχνει φως στις αποφάσεις αυτές, που αφορούν συνταξιούχους του Δημοσίου.
Η πρώτη (1389/2021) αφορά τη συνταγματικότητα της κατάργησης (Ν.4093/2012) των επιδομάτων εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα, καθώς και του επιδόματος αδείας στους συνταξιούχους του Δημοσίου. Επ’ αυτού, όπως επισημαίνει ο κ. Μπούρλος, το δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη πλην των άλλων και την ιδιαίτερη φύση των συνταξιοδοτικών παροχών των δημοσίων υπαλλήλων, αποφάνθηκε ότι με την κατάργηση δεν διαρρηγνύεται η εύλογη αμφιβολία αποδοχών ενεργείας και σύνταξης, που αποτελεί ζητούμενο για κάθε κατηγορία δημοσίων λειτουργών, υπαλλήλων και στρατιωτικών. Τούτο, δε, ακριβώς διότι η κατάργηση δεν επιβλήθηκε μονομερώς στους συνταξιούχους του Δημοσίου, αλλά επιβλήθηκε ομοίως και στους εν ενεργεία δημοσίους λειτουργούς, υπαλλήλους και στρατιωτικούς. Αυτό, δε, για τους τελευταίους δικαιολογείται απολύτως από σοβαρούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, όπως έκρινε και το Συμβούλιο της Επικρατείας (Ολομ. ΣτΕ 1316/2019). Προσοχή όμως. Οπως ξεκαθαρίζει ο κ. Μπούρλος, όσον αφορά τα δώρα και τα επιδόματα του ιδιωτικού τομέα περιμένουμε την απόφαση της ολομέλειας του ΣτΕ επί της πιλοτικής δίκης που διεξήχθη τον Ιανουάριο του 2021. Η απόφαση αυτή θα κρίνει εάν είναι σύννομη ή μη η καταβολή στους συνταξιούχους των αναδρομικών από τις κρατήσεις σε δώρα και επιδόματα, καθώς και στην επικουρική σύνταξη του ιδιωτικού τομέα κατά το επίμαχο 11μηνο (από 10.6.2015 έως 11.5.2016). Να σημειωθεί ότι η τελευταία απόφαση του ΣτΕ, όμως για τις κύριες συντάξεις του ιδιωτικού τομέα, δικαίωσε τους συνταξιούχους, γεγονός που κάνει τους περισσότερους νομικούς να εκτιμούν ότι το ίδιο θα γίνει και στην περίπτωση των δώρων – επιδομάτων και των επικουρικών συντάξεων. Το κόστος, πάντως, για μια πιθανή επιστροφή των περικοπών, εφόσον κριθούν αντισυνταγματικές, εκτιμάται σε περίπου 2 δισ. ευρώ.
Η δεύτερη απόφαση, που δημοσιεύθηκε επίσης εντός του μηνός, σημειώνει ο έγκριτος νομικός, αφορά τη συνταγματικότητα, μετά τη θέση σε ισχύ του νόμου Κατρούγκαλου, στη διατήρηση της παρακράτησης από τις συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων, λειτουργών, στρατιωτικών κ.λπ. της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων. Υπενθυμίζεται ότι με την υπ’ αριθμ. 244/2017 απόφασή του το ίδιο δικαστήριο (Ελεγκτικό Συνέδριο) είχε κρίνει αντισυνταγματική την επιβολή της παρακράτησης αυτής, περιόρισε όμως –για δημοσιονομικούς λόγους– τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας από τη δημοσίευση της απόφασης, ήτοι τον Φεβρουάριο του 2017, πλην των περιπτώσεων των εκκρεμών αγωγών. Με μεταγενέστερη απόφασή του, το ίδιο δικαστήριο διατήρησε την κρίση αντισυνταγματικότητας για τη χρονική περίοδο 2017-2018. Και τώρα έρχεται η τελευταία απόφαση της ολομέλειας, η οποία αποφάνθηκε για το από 1.1.2019 και για το μέλλον διάστημα. Εκρινε, δε, ότι από την ανωτέρω ημερομηνία η εισφορά αλληλεγγύης δεν παρακρατείται για τον ίδιο λόγο που παρακρατείτο μέχρι 31.12.2018. Και αυτό γιατί μέχρι τότε η κράτηση γινόταν ενόψει αναλογιστικών μελετών βιωσιμότητας συγκεκριμένου ασφαλιστικού συστήματος, ενώ από 1.1.2019 και εφεξής επιβάλλεται ως πρόσφορο μέσο συγκέντρωσης αποθεματικών που κατευθύνεται στο ασφαλιστικό κεφάλαιο αλληλεγγύης γενεών (ΑΚΑΓΕ). Και αυτό κρίθηκε ότι δεν αντίκειται σε καμία συνταγματική επιταγή. Ετσι λοιπόν το δικαστήριο έλυσε αμετάκλητα το θέμα της συνταγματικότητας της παρακράτησης της εισφοράς αλληλεγγύης. Σύμφωνα με τον κ. Μπούρλο, στον ιδιωτικό τομέα η επιβολή της κράτησης αυτής έχει κριθεί συνταγματικώς ανεκτή. Να σημειωθεί εδώ ότι η εισφορά αλληλεγγύης επιβάλλεται σε κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν μηνιαίως τα 1.400 ευρώ, άρα αφορά μέρος μόνο των συνταξιούχων του Δημοσίου.
Κύκλοι του οικονομικού επιτελείου εκτιμούν πως το κόστος συμμόρφωσης του Δημοσίου με την τελευταία αυτή απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν ξεπερνάει τα 500 εκατ. ευρώ.
Η «Κ» αναλύει τις αποφάσεις οι οποίες αφορούν αναδρομικές διεκδικήσεις 3,5 δισ. – 4 δισ. ευρώ.
Από το 2012 και μετά
Η τελευταία (;) απόφαση ανωτάτου δικαστηρίου, που αναμένεται εντός του επόμενου διαστήματος, αφορά την ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σε μια σειρά ζητημάτων «με σημαντικές αποζημιωτικές αξιώσεις» συνταξιούχων του Δημοσίου που αφορούν περικοπές συντάξεων από το 2012 και μετά.
Οι διεκδικήσεις αφορούν περίπου 300.000 συνταξιούχους και κοστολογούνται κοντά στα 2 δισ. ευρώ, καθώς αναφέρονται:
1. Στη συνταγματικότητα ή μη της κατάργησης των επιδομάτων και των δώρων για τους συνταξιούχους του Δημοσίου.
2. Στη συνταγματικότητα ή μη της συνέχισης των περικοπών του νόμου 4093/2012 μετά τη δημοσίευση του νόμου 4387/2016. Δηλαδή στο κατά πόσον πρέπει να δοθούν αναδρομικά στους συνταξιούχους για μία τριετία (2015-2018) ή μόνο για τους έντεκα μήνες (2015-2016) που έκρινε το ΣτΕ.
3. Στο εάν οι αποζημιωτικές αγωγές που έχουν ασκηθεί για τα παραπάνω ανωτέρω ζητήματα υπόκεινται σε διετή ή πενταετή παραγραφή.
4. Στο κατά πόσον η απόσβεση των αξιώσεων για όσους συνταξιούχους δεν είχαν ασκήσει αγωγές μέχρι τη δημοσίευση του άρθρου 33 του Ν.4734/2020 αντίκειται στο Σύνταγμα.