Πριν από περίπου 10 μήνες έγραφα στην «Κ» πως ο ρυθμός της κυβέρνησης σε νομοθετικό επίπεδο και σε επίπεδο αντίληψης ως προς το τι πραγματικά αξιολογούν οι επενδυτές όταν επεξεργάζονται σενάρια ήταν εντυπωσιακός. Το ίδιο πιστεύω και σήμερα. Η εξωστρέφεια της ελληνικής κυβέρνησης φαίνεται να αποδίδει, είτε μιλάμε για οργανικές επενδύσεις τύπου Microsoft, Pfizer, Lamda Hellix, ΕΛΠΕΝ, Παπαστράτος κ.λπ., που ενισχύουν την εγχώρια παρουσία τους μέσα από τη δημιουργία Data ή Digital Centers και παραγωγικών μονάδων, είτε για επέκταση παρουσίας στην Ελλάδα μέσω εξαγορών, όπως αυτές που πραγματοποιεί η CVC τα τελευταία χρόνια αλλά και πιο πρόσφατα η United Group (εξαγοράζοντας Forthnet και Wind), η Mondelez (με την εξαγορά της Chipita) κ.λπ.
Σε αυτό λοιπόν που οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν «Front Office» εξακολουθούμε να τα πηγαίνουμε περίφημα, και αυτό αποτελεί ένα σημαντικό κεκτημένο της ελληνικής οικονομίας.
Τότε όμως έγραφα και για την ανησυχία μου ως προς τη διαχείριση που θα μπορούσε να γίνει σε επίπεδο «Back Office», μιας και το ευρύτερο κράτος και οι υπηρεσίες του δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν. Είναι θέμα κουλτούρας ή γραφειοκρατίας; Είναι θέμα στελέχωσης ή έλλειψης κάποιων δεξιοτήτων στον δημόσιο τομέα; Ισως όλα τα παραπάνω μαζί;
Το παράδειγμα αδράνειας του ΕΦΚΑ, που προκάλεσε την άμεση παρέμβαση του αρμόδιου υπουργού, είναι χαρακτηριστικό και δυστυχώς το συναντάμε σε πολλές υπηρεσίες. Δηλαδή, προκειμένου κάποιος υπάλληλος ή μια υπηρεσία να μην έχει την ευθύνη μιας ερμηνείας (που είναι στις αρμοδιότητές του/της) προτιμά να μην εγκρίνει ή να μην προχωράει τις διαδικασίες καθόλου. Αλλωστε, μην κάνοντας τίποτα δεν μπορείς να κάνεις λάθος.
Σε επίπεδο «Back Office», το ευρύτερο κράτος και οι υπηρεσίες του δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν.
Ομοίως το θέμα επιστροφής ΦΠΑ των rebates των φαρμακευτικών εταιρειών, για το οποίο έχουν εκδοθεί 7 εφετειακές αποφάσεις υπέρ των φορολογουμένων. Παρά την υφιστάμενη νομολογία, οι αρμόδιες ΔΟΥ και η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών επιλέγουν να παραπέμπουν τις υποθέσεις στα δικαστήρια, όπου αναμένεται να συνεχίσουν να δικαιώνονται οι φορολογούμενοι. Παρότι λοιπόν τα δικαστήρια, έως τώρα, κρίνουν πως πληρούνται τα ουσιαστικά κριτήρια, συνεχίζουμε να στερούμε από την αγορά μια ένεση ρευστότητας που θα προσέφερε η άμεση επιστροφή του ΦΠΑ.
Αντίστοιχη εικόνα παρατηρείται και στο εξαιρετικό πλαίσιο του «νόμου Πατέλη», που προβλέπει φοροαπαλλαγή για το 50% του εισοδήματος με σκοπό τον επαναπατρισμό Ελλήνων και προσέλκυση ξένων στελεχών. Ο νόμος 4758/2020 δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο 2020, όμως 10 μήνες μετά οι υπηρεσίες ακόμα περιμένουν οδηγίες ως προς το τι σημαίνει «νέα θέση εργασίας». Εν τω μεταξύ, εκατοντάδες αιτήσεις είναι στον αέρα και θέσεις εργασίας παραμένουν κενές.
Πολλές φορές οι καθυστερήσεις στην έκδοση ερμηνευτικών εγκυκλίων οφείλονται σε αντικειμενικούς λόγους και δύσκολα ζητήματα που πρέπει να διευθετηθούν. Ομως, η άμεση εφαρμογή ψηφισμένων διατάξεων οφείλει να είναι αδιαπραγμάτευτη.
Στον αντίποδα υπάρχουν νομοθετικές πρωτοβουλίες οι οποίες έρχονται να λύσουν προβλήματα εφαρμογής. Πιο συγκεκριμένα, το αναπτυξιακό σοκ που παρατηρείται τον τελευταίο χρόνο έχει ως αποτέλεσμα να πολλαπλασιαστούν οι αιτήσεις χορήγησης άδειας λειτουργίας γραφείων ν. ’89 και έτσι παρατηρούνται πολύμηνες καθυστερήσεις στην έκδοση αποφάσεων. Η αντίδραση του υπουργείου Ανάπτυξης υπήρξε άμεση. Δρομολογήθηκε μεταρρύθμιση που επιτρέπει την έκδοση προσωρινής άδειας έως ότου περάσουμε στην οριστική έγκριση ή αναδρομική απόρριψη. Ετσι ο ρόλος του κράτους γίνεται ελεγκτικός (από εγκριτικός), ενώ οι φορολογούμενοι αναλαμβάνουν την ευθύνη πληρότητας των κριτηρίων ή έρχονται αντιμέτωποι με αναδρομική προσαρμογή. Το αποτέλεσμα είναι οι επενδύσεις να προχωρούν κανονικά και νέες θέσεις εργασίας να ανοίγουν άμεσα.
Μήπως τελικά πρέπει να επανασχεδιάσουμε τις διαδικασίες και τον τρόπο λειτουργίας του «Back Office» ώστε να αποτελεί αρωγό ανάπτυξης και όχι τροχοπέδη; Οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι να εκδίδονται άμεσα, ο φορολογούμενος να αναλάβει την ευθύνη πληρότητας των κριτηρίων, ενώ αντίστοιχα η διοίκηση να αφοσιωθεί στο ελεγκτικό της έργο και να κριθεί γι’ αυτό λαμβάνοντας υπόψη και τα ποσοστά επιτυχίας των περιπτώσεων που καταλήγουν στα δικαστήρια.
* Ο κ. Αγγελος Μπένος είναι Tax Partner, PwC Ελλάδας.